وظیفه نخبگان و عالمان جامعه پیگیری تمدن نوین اسلامی است

"همایش ملی انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده" با سخنرانی اساتید بنامی چون آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، اصغر طاهرزاده و حسین کچویان، حضور برگزارکنندگان آن و رعایت پروتکل‌های بهداشتی به کار خود پایان داد. به گزارش مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی، محمدحسین رجبی دوانی، دبیر علمی این همایش در سخنانی گفت: تمدن اگرچه از منظر دانشمندانی که در این خصوص اظهارنظر کرده‌اند با یک نگاه مادی نگریسته می‌شود و دستاورد ذوق و شعور بشر است اما اساساً پیامبران الهی تمدن‌سازان بشر بودند. وی با اشاره به اینکه تمدن، رابطه مستقیمی با قدرت و حاکمیت دارد افزود: هرچند تمدن‌سازی وظیفه انبیا نبوده و وظیفه اصلی ایشان هدایت بشر برای رسیدن به کمال بوده است اما انبیایی که قدرت و حکومت داشتند مانند حضرت موسی (ع) در عرصه تمدن‌سازی موفق‌تر بوده‌اند. رجبی دوانی با بیان اینکه پیامبر اکرم (ص) نیز در جامعه عربی که از فرهنگ و تمدن به دور بود، توانست تمدن نوینی بر پا کند، ادامه داد: برای شکل‌گیری تمدن، وجود امنیت لازم است و معمولا تمدن‌های قدیمی و کهن جهان در مناطق خوش آب و هوا و حاصلخیز ایجاد می‌شدند اما اسلام در منطقه‌ای ظهور پیدا کرد که به لحاظ امنیتی و شرایط آب و هوایی وضعیت مناسبی نداشت. دبیر علمی همایش ملی انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده تصریح کرد: مؤلفه‌های اسلام برای ایجاد و توسعه تمدن با نظریات ارائه شده از سوی اندیشمندان غربی متفاوت است. اسلام تحول بزرگی در حوزه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، سبک زندگی و... ایجاد کرده و در تمامی این حوزه‌ها حرف برای گفتن دارد. وی رحلت پیامبر (ص) و انحرافی که در اسلام رخ داد را عامل وارد شدن ضربه‌های جبران ناپذیر به اسلام و تمدن نوپای اسلامی دانست و گفت: پس از رحلت رسول گرامی اسلام (ص) با وجود اینکه قدرت به دست نااهلان افتاد، به دلیل وجود بن‌مایه‌های عمیق از زمان پیامبر (ص)، تمدن عظیم اسلامی در سده‌های بعدی ایجاد شده و تمدن مسلمانان تا قرن‌ها بزرگ‌ترین تمدن عالم بود. رجبی دوانی بیان کرد: در دوران کوتاه حکومت حضرت امیر (ع) نیز با وجود اینکه فتنه‌های فراوانی در عالم اسلام و در برابر حکومت ایشان رخ داد، اما آن حضرت از تمامی فرصت‌های به دست آمده استفاده و تلاش کرد تا راه پیامبر (ص) را در حوزه تمدنی اسلام ادامه دهد. وی تاکیدکرد: آن تمدنی که در عالم اسلام شکل گرفت، در حقیقت تمدن مسلمانان بود نه تمدن اسلام؛ چرا که بعضا حوزه‌های مختلف این تمدن در دوران حکومت‌هایی همچون عباسی و... با تفکرات دیگر تمدن‌ها مخلوط شد. البته در نهایت تمدن بزرگ مسلمانان در جهان شکل گرفت و تا قرن‌ها در جهان حرف اول را می‌زد.

رجبی دوانی با اشاره به اینکه پس از دوران رنسانس که جهان غرب سیطره عجیبی بر جهان پیدا کرد، تمدن مسلمانان نیز تا زمان وقوع انقلاب اسلامی رو به افول نهاد تصریح کرد: تمدن مسلمانان با انقلاب اسلامی تجدید حیات پیدا کرده و به قدرت رسید و انقلاب اسلامی توانست اسلام را تجدید حیات کرده و به قدرت برساند. وی با بیان اینکه دشمنی‌هایی که با انقلاب اسلامی می‌شود همگی از روی حساب و کتاب است و غربی‌ها می‌دانند چنانچه انقلاب اسلامی را به حال خود بگذارند، تمدن خیره‌کننده‌ای خواهد ساخت خاطر نشان کرد: رهبر معظم انقلاب که خود از اندیشمندان و فرهیختگان و عالمان هستند، اندیشه تمدن نوین اسلامی را مطرح کردند و امروز این وظیفه نخبگان و عالمان جامعه است تا این تفکر را پیگیری و اجرایی کنند. رجبی دوانی افزود: رسیدن به تمدن نوین اسلامی نه تنها دور از دسترس نیست بلکه می‌تواند با حرکت جهشی محقق شود. بر این اساس دانشگاه جامع امام حسین (ع) به عنوان مرکز علمی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این افتخار را دارد که با وجود اساتید و دانشمندان عالم خود گام در راه تحقق منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی در زمینه تحقق تمدن نوین اسلامی نهاده و برنامه‌های فراوانی اجرایی کرده که یکی از این برنامه‌ها، برپایی همایش ملی انقلاب اسلامی در افق تمدنی آینده است. وی تصریح کرد: برای این همایش، 9 کارگروه تخصصی و 38 پیش نشست برگزار شد. امروز نیز مراسم اختتامیه این همایش در حال برگزاری است که امیدواریم با توفیق الهی به اهداف مدنظر خود در این زمینه رسیده باشیم. رجبی دوانی با بیان اینکه 110 مقاله به دبیرخانه این همایش ارسال شد، اظهار کرد: 47 مقاله از کل این مقالات به عنوان مقالات پذیرفته شده در همایش مد نظر قرار گرفت که چکیده این مقالات در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد.

در ادامه این همایش سردار سرتیپ دوم پاسدار محمدرضا حسنی آهنگر، رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) را نقطه عطفی در تاریخ ایران و جهان عنوان کرد که برای مقابله با آن همه نظام‌های دنیا هم نظر بوده و هستند تصریح کرد: امام راحل نظریه انقلاب‌های دنیا را بر هم زدند. رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) با بیان اینکه انقلاب اسلامی علی‌رغم تحریم‌ها و تهدیدها توانست جبهه مقاومت را شکل دهد و مبتنی بر آن هیمنه استکبار جهانی را بشکند، گفت: استمرار این حرکت متعالی نیازمند کشف استعدادهای انقلاب اسلامی است و مقام معظم رهبری با توجه به تمامی این شرایط به تبیین بیانیه گام دوم انقلاب پرداختند که یکی از مهم‌ترین اسناد بعد از انقلاب اسلامی است. به گفته حسنی آهنگر، می‌توان نداشتن نقشه جامع تمدنی مبتنی بر نقشه امامین جمهوری اسلامی، عوامل بیرونی در تهاجم فرهنگی و کم‌کاری‌های برخی از مسئولان را منشأ واقعیت‌های تلخ جامعه امروز دانست. رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) با اشاره به آیه 7 سوره مبارکه محمد تاکید کرد: طرفداران حق بر طبق وعده الهی پیروز نهایی هستند. حسنی آهنگر، ریشه تمام مشکلات کشور را فرهنگی دانست و اظهار کرد: متأسفانه نظام فرهنگی کشور وارداتی است لذا در همین ارتباط بود که در ابتدای انقلاب اسلامی حضرت امام به پرورش انسان‌های تراز تمدنی تأکید داشتند. وی همچنین به ارائه راهکاری برای حل مشکلات امروز کشور پرداخت و گفت: باید شبکه پاسخ‌دهی به مسائل و مشکلات امروز را شکل داد لذا در فضا و شرایط امروز نیازمند حرکت‌های جهادی و انقلابی هستیم. رئیس دانشگاه جامع امام حسین (ع) در پایان ضمن تشکر از تمامی افرادی که برای برگزاری این همایش تلاش کردند، اظهار کرد: دانشگاه جامع امام حسین (ع) با هویتی اسلامی و ولایی در راستای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی این همایش را با کمک پژوهشگاه شهید صدر در راستای گفتمان سازی برگزار کرد.

بنا بر این گزارش در ادامه این آیین گفت‌وگوی علمی با سخنرانی سجاد صفار هرندی، مدیر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری و عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، میلاد دخانچی، نویسنده، منتقد سینما، برنامه ساز و مجری صدا وسیما و عطاءالله بیگدلی، دانش آموخته دکتری حقوق از دانشگاه امام صادق (ع) برپا شد که هر کدام از ایشان به بیان دیدگاه‌های خود در رابطه با ضرورت تغییر نگاه‌ها برای برقراری تمدن اسلامی ایرانی پرداختند.

ظهور انقلاب اسلامی و ایجاد چالش تمدنی با آمریکا در ادامه این مراسم، اصغر طاهرزاده، مدرس دانشگاه نیز طی سخنانی در رابطه با انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده اظهار کرد: با ظهور انقلاب اسلامی یک چالش تمدنی با آمریکا به وجود آمد. امام راحل به ما توصیه کردند که مسلمانان باید به یکی از قدرت‌های جریان امروز تبدیل شوند. وی گفت: جهان کنونی اراده معطوف به قدرت دارد که بنابر توصیه حضرت امام (ره) ما باید با حضور قدسی این اراده معطوف به قدرت را به اراده معطوف به خداوند تبدیل کنیم. طاهرزاده افزود: فرهنگ مدرنیته سعی دارد تمامی عناصر انسانی را با نگاهی خود، معنی نکند ولی در دل توسعه یافتگی و حضور روح ایمان، به حاشیه رفت، ما در مواجه با این نحوه تمدن چه جایگاهی باید داشته باشیم؟

این مدرس دانشگاه افرود: انقلاب اسلامی یک نوع حضور تاریخی در مقابله با غربی است که فرهنگی غیر خود را بر نمی‌تابد. حضرت امام در صحیفه خود نوشتند: «مسلمانان جهان و محرومین سراسر گیتی از این برزخ بی‌انتهایی که انقلاب اسلامی ما برای همه جهانخواران آفریده است، احساس غرور و آزادی کنند و آوای آزادی و آزادگی را در حیات و سرنوشت خویش سر دهند و بر زخمهای خود مرهم گذارند که دوران بن بست و ناامیدی و تنفس در منطقه کفر به سر آمده است و گلستان ملتها رخ نموده است». وی خاطرنشان کرد: تقابل انقلاب اسلامی با جهان غرب، مانند تقابلی که کشورهای چین و روسیه با غرب دارند نیست، بلکه این تقابل در سطح فرهنگ و حقیقت است که با جرأت معنا پیدا می‌کند. طاهرزاده با طرح این پرسش که "آیا این فرهنگ و تمدن، پشتوانه عمیق و دقیق ندارد؟" گفت: برای پاسخ به این سوال باید به سخنان امام در جواب به سوال محمد حسنین هیکل، درباره علل شکل‌گیری انقلاب اسلامی رجوع کرد. امام در مقابل سوال هیکل که پرسیده بود چه شخصیت یا شخصیت‌هایی در تاریخ اسلامی یا غیر اسلامی غیر از رسول اکرم (ص) و امام علی (ع) شما را تحت تأثیر قرار داده و روی شما مؤثر بوده است؟ و چه کتاب‌هایی به جز قرآن در شما اثر گذاشته است؟ فرمودند: «کتاب‌های زیادی داریم؛ شاید بتوان گفت در فلسفه: ملاصدرا، از کتب اخبار: کافی، از فقه: جواهر. علوم اسلامی ما خیلی غنی هستند». وی افزود: فلسفه صدرایی همه آن چیزی که بشر می خواهد، در خود به غایت دارد. بهترین دلیلی که برای ایجاد تمدن وجود دارد، این است که عده‌ای متوجه می‌شوند جان دادن در راه این تمدن ارزش دارد. ما با انقلاب اسلامی در تاریخ دیگری وارد می شویم، چون هدف انقلاب اسلامی این است که می‌خواهد انسان دیگری را به صحنه بیاورد. این استاد دانشگاه ادامه داد: به گفته فیلسوفان پست‌مدرن، تمدن غربی هرچه می‌خواهد جهان مدرن را حفظ کند نمی‌تواند، چون با پوچ‌گرایی مواجه خواهد شد. باید به تاریخ دیگری فکر کرد که این تاریخ می‌تواند چشم‌انداز دیگری برای بشر به ارمغان آورد که انقلاب اسلامی این چشم‌انداز را به وجود آورد. طاهرزاده با اشاره به اینکه: استراتژیست‌های جهان مدرن می‌گویند ما نمی‌توانیم هیچ آینده‌ای برای خود متصور شویم، اما صدرا می‌گوید انسانی که می‌خواهد آینده را رقم بزند، انسانی است که متوجه هویت عین‌الربطی خود شود گفت: دکارت، هست انسانی را دنبال کرده و صدرا، هست انسانی را در توجه به معبود معنی می‌کند.

وی افزود: بحث این است که خداوند، حقیقت هر مخلوقی است. وقتی متوجه می‌شود که معنای زندگی انسان، فراتر از رسیدن به معنای زندگی کردن است، خطرهای بسیاری کرده و از خطراتی که در بستر توحید به وجود می‌آید، نمی‌هراسد. طاهرزاده با بیان اینکه "انقلاب اسلامی، تاریخی را در پیش روی ما می گذارد که متوجه می شویم انسان جدیدی هستیم" خاطر نشان کرد: اساسا حضور در افق تمدنی انقلاب اسلامی، ارزش خطر کردن دارد. تمدن نوین انقلاب اسلامی، عهدی است که انسان با خود بسته و ما در انقلاب اسلامی به عهد تاریخی که با آن بسته‌ایم، وفادار می‌مانیم.

وی ادامه داد: حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌توان با تمدن غربی به عهدی که انسان با خدا بسته است، وفادار ماند؟ پاسخ منفی است؛ چراکه مسلما اگر عهدی نسبت به امری نداشته باشیم، نمی‌توانیم انتظار ماندگاری داشته باشیم. ما در برخی از مراحل انقلاب اسلامی با گسست مواجه شدیم ولی رشته ارتباطات انقلاب با گذشته قطع نشده و از آینده نیز منفصل نخواهد شد.

بنابر این گزارش، همچنین حسین کچوئیان، محقق و مدرس دانشگاه در اختتامیه همایش ملی انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده در رابطه با موضوع «نسبت انقلاب اسلامی با افق تمدنی آینده» گفت: مدتی است که مفهوم تمدن نوین اسلامی در گفتمان انقلاب اسلامی مطرح شده و به یک معنا، جانشین مفهوم صدور انقلاب شده است. این مسئله به خودی خود تحول مهمی است و مشخص خواهد کرد اگر به آن اعتقاد داشته و ملزم به آن هستیم، قطعا نحوه رفتار و عمل ما به یک شکل نخواهد بود. وی افزود: البته در این زمینه سؤالات زیادی مطرح می‌شود که برای مثال می‌توان این گونه مطرح کرد انقلاب اسلامی چه ارتباطی با تمدن دارد و یا اینکه اگر ارتباطی وجود دارد، آیا انقلاب اسلامی ظرفیت‌ها و الزامات تمدن سازی را دارد یا خیر؟ کچوئیان در رابطه با مفهوم انقلاب تصریح کرد: هر رویدادی را نمی‌توان انقلاب نامید که بتواند در نهایت منجر به ایجاد تمدن شود. در عمیق‌ترین معنا از انقلاب، این گونه مطرح می‌شود که انقلاب به معنای تغییرات ساختاری در جامعه مانند جابجایی طبقات و... است که البته این معنا در رابطه با مفهوم تمدن‌سازی انقلاب اسلامی مد نظر ما نیست. این محقق و مدرس دانشگاه با این توضیح که "هر نظام اجتماعی به لحاظ ساختاری دارای لایه‌های مختلفی از مفاهیم است که این نظام اجتماعی را شکل می‌دهد و هر نظم اجتماعی نیز در پایین‌ترین سطح از روابط اجتماعی، ارزش‌های بنیادینی دارد که موجبات دوام و قوام این نظم را فراهم می‌کند" افزود: در نظام‌های اجتماعی ارزش‌های غایی مطلقی هستند که از آن‌ها سؤال نمی‌شود و تمام سیستم‌های اجتماعی اساسی که دارند، اگر نداشته باشند، هیچ نظمی استقرار پیدا نمی‌کند. کچوئیان ادامه داد: اگر سیستم اجتماعی ارزش غایی نداشته باشد، هیچ بنیان و نظمی به پا نخواهد شد. انقلابات در معنای عمیق خود تحولاتی هستند که در آن‌ها ارزش‌های غایی سیستم‌های اجتماعی جابه جا می‌شوند که در این معنا تمامی دعوت‌های انبیا (ع) به معنای واقعی نوعی انقلاب هستند. وی با بیان اینکه عمیق‌ترین انقلاب، انقلابی است که ارزش‌های بنیادین یک جامعه را تغییر می‌دهند، تصریح کرد: تعاریف زیادی در رابطه با مفهوم تمدن وجود دارد ولی آن چیزی که مهم است، این است که تمدن، نوعی شکل‌بندی اجتماعی است که گستردگی نهایت را در حیات اجتماعی انسان دارد. عمده مسئله نیز این است که تمدن‌ها اساس شکل‌گیری زندگی تازه در یک گستره وسیع هستند. این محقق و مدرس دانشگاه در پایان با بیان اینکه "تمدن منطق مستقلی دارد که جمع کثیری از انسان‌ها را بر اساس ارزش‌های اجتماعی نظم داده و به پیش می‌برد" تصریح کرد: هدف تمدن‌های مختلف از منظر برخی از اندیشمندان، تحقق کردن نیاز انسان‌ها است.

آیت‌الله سید محمدمهدی میرباقری، محقق و پژوهشگر حوزه و دانشگاه نیز در بخش پایانی این مراسم به تبیین جامعه آرمانی پرداخت و گفت: انبیای الهی، آینده مطلوب را که بر اساس الوهیت بنا می‌شود، ترسیم کردند که این آینده مبتنی بر ولایت و محبت و سرپرستی و اخوت و ایثار شکل گرفته است. وب با اشاره به جامعه آرمانی مدنظر قرآن کریم افزود: حزب‌الله تعبیری قرآنی در اشاره به پیروان دین حق و گروه متشکل منسوب به خدا، در مقابل حزب‌الشیطان است که خداوند متعال در آیه 56 سوره مبارکه مائده از این حزب به لشکر، اولیا، شیعه و یاران خدا تعبیر کرده است. لذا افرادی که به این مقام بزرگ الهی دست پیدا می‌کنند، دائماً در حال برپایی نماز و دادن زکات هستند. آیت‌الله میرباقری تصریح کرد: ما نیز برای رسیدن به تمدن اسلامی مدنظر مقام معظم رهبری باید به مقام حزب‌الله و امت خداوند شدن گام برداریم و برای نیل به این هدف باید تلاش کنیم که روابط اجتماعی ما بر مدار محبت و ایثار شکل بگیرد و ایمان به خدا را تبدیل به یک رابطه اجتماعی تمدن ساز کنیم.

بر اساس این گزارش در پایان آیین اختتامیه همایش انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده از مقالات برگزیده تجلیل شد. همایش انقلاب اسلامی و افق تمدنی آینده به همت دانشگاه جامع امام حسین (ع) و دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام با همکاری مرکز توسعه فرهنگ و هنر در فضای مجازی و سایر ارگانها و دستگاه ها برگزار شد.