پادشاهان عرب بدنبال دوستی با اسد برای تقابل با ایران و ترکیه!/ آمریکا با واقعیت کنار آمده؛ راهی برای سرنگونی دمشق نیست

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ مجله «سیاست خارجی» آمریکا در گزارشی تحت عنوان «اسد مجددا با جهان عرب دوست است» به قلم «آنکل ورا» ستون نویس این نشریه نوشت: انزوای بشار اسد در جهان عرب رو به اتمام است. [بعد از وقوع به اصطلاح بهار عربی]، بشار اسد فردی غیرقابل پذیرش در جهان اعرب بود. اکنون شخصیت او به طور کامل بازسازی شده است.

در این میان به نظر مسئله اصلی زمان است تا اسد بتواند دوباره به عنوان عضوی از اتحادیه عرب به آن برگردد اتحادیه عرب عضویت سوریه را در سال 2011 تعلیق کرد. لبنان، عراق، الجزایر و سودان همواره حامی اسد و بدنبال لغو این تعلیق بودند. مخالفان دولت سوریه که روزگاری علیه او صف آرایی کرده بودند، اکنون اما پذیرای اسد شدند تا به عنوان متحدی در برابر کشورهای غیر عرب منطقه یعنی ایران(!) و ترکیه قرار بگیرد. 

امارات متحده عربی و مصر روابط خود با سوریه را تحکیم کردند. سال گذشته، سفارت امارات در دمشق بازگشایی شد. امارات حتی در دوران جنگ سوریه نیز به نخبگان سوری نظیر تجار و حتی اعضای خاندان اسد پیشنهاد پناهندگی داد. با تثبیت اسد، عقب نیشنی آمریکا از منطقه و پشتیبانی روسیه از دولت سوریه، امارات به او در قامت یک فرد ضد حکومت ترکیه و ضد اخوان‌المسلمین می‌نگرد. 

در همین حال، عربستان سعودی اقدامات خاصی را انجام داده تا اسد را از همکاری استراتژیک با ایران دور کند. کشورهای عربی نیز نقطه مشترکی با اسد بر سر مقابله با اخوان المسلمین پیدا کرده‌اند. اخوان المسلمین یک سازمان پان عرب است که مخالفان دولت سوریه را سازماندهی کرد و خطرناک‌ترین تهدید فعلی برای استمرار بسیاری از امیرنشینان و کشورهای پادشاهی خلیج فارس است. دوستان عرب سوریه همچنین امیدوارند بتوانند در جهت محدود کردن نفوذ رجب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه همکاری کنند که از قضاء وی از حامیان جریان اخوان المسلمین است.

سعودی و امارات خواهان مشارکت در امر بازسازی سوریه و بدنبال همکاری امنیتی با دمشق برای مهار اسلامگرایان داخلی خود هستند. ریاض و ابوظبی درصدد هستند از کمک اقتصادی / مالی به عنوان اهرم فشاری جهت مهار نفوذ ایران در بلاد عرب اسفاده کنند.

سامی حمدی روزنامه‌نگار میدل ایست آی انگلیس و صباح دیلی ترکیه و پژوهشگر حوزه سیاست بین‌الملل گفت: «اسد از تضعیف نیروهای خود توسط مسکو و حتی تهران (!) ناخشنود است. تعداد متحدان بیشتر به اسد این فرصت را می‌دهد که از آنان علیه یکدیگر استفاده کند. بن سلمان به طور فزاینده‌ای از شعارهای ملی‌گرایانه عربی استفاده می‌کند. ولیعهد سعودی باور دارد که با توسل به اشتراکات قومی - عربی می‌تواند ارتباط ایران و متحدان عرب خود را قطع کند. توسعه‌طلبی ترکیه نیز اولویت‌های شیخ نشینان خلیج فارس را تغییر داده و اسد را به یک سرمایه بالقوه برای آنان تبدیل کرده است.»

تنش زدایی میان سوریه و رقبای عرب سابق آن از مدت‌ها پیش در جریان است. در جریان سفری که سال 2017 به سوریه داشتم، تنی چند از مقامات سوریه به من گفتند که برادران عرب‌(!) میلیون‌ها دلار سرمایه مورد نیاز برای بازسازی سوریه را پرداخت می‌کنند. این موضوع مرا گیج کرد؛ زیرا برخی از گروه‌های تحت الحمایه سعودی هنوز در نبرد با دولت اسد در نواحی نزدیک دمشق بودند. یکسال بعد، منابع لبنانی نزدیک به دولت سوریه به من خبر دادند که سعودی همکاری امنیتی خود را با اسد آغاز کرده است.

اگر باور این خبر آن روز خیلی سنگین به نظر می‌آمد، امروز اما دیگر اینگونه نیست. دیدار ژنرال خالد الحمیدان رئیس سازمان اطلاعاتی عربستان سعودی با همتای سوریه‌ای خود ژنرال علی مملوک در دمشق، حکایت از تجدید روابط و تغییر رویکرد در روابط فی مابین دارد. قطر تنها کشور عربی است که هنوز در مقابل اسد ایستاده ولی تحلیلگران بر این باورند که دوحه به این درک رسیده که از مقاومت دربرابر اسد، چیز زیادی عاید آن نخواهد شد. [بشار اسد تثبیت شده و این واقعیت را باید پذیرفت.]

جورجیو کافیرو تحلیلگر مسائیل خاورمیانه از آمریکا گفت: «تصور نمی‌کردم که بایدن دولت‌های عرب را بابت پذیرش سوریه در اتحادیه عرب مجازات کند. در عین حال، فکرش را هم نمی‌کردم که بایدن تحریم‌های ذیل قانون سزار را لغو کند و اجازه سرمایه‌گذاری در سوریه را بدهد. ایران با ادامه تحریم فلج‌کننده آمریکا علیه دمشق، جایگاه قدرتمندی برای بهره‌برداری از این وضعیت خواهد داشت و نفوذ خود در سوریه را بیش از پیش تثبیت خواهد کرد. این یکی از دلایل اصلی ناراحتی برخی دولت‌های شورای همکاری خلیج فارس از ادامه تحریم‌های دوران ترامپ علیه سوریه توسط بایدن است.»

آمریکا با این واقعیت کنار آمده است که راهی برای سرنگونی بشار اسد نیست. بر همین اساس، درحال بررسی ایجاد مدل عراق در سوریه است که طی آن کردها خودمختار شده و از آنان به عنوان اهرم فشاری در عرصه سیاسی دمشق استفاده کنند.

نویسنده مقاله فارن پالیسی در پایان نوشت: در هر صورت، کشورهای عرب که درگیر نگرانی‌های امنیتی و درحال پرورش آرزوهای منطقه خود هستند، دلایل خاص خود را برای ادامه ایستادن در کنار اسد دارند.

ترجمه: ایلیا فروزش