پوتین بازنده اصلی پایان بشار اسد؛ گزینه‌های روسیه برای مانور در شام چیست؟/ معمای سکوت عربستان و امارات
اقتصادنیوز: تحولات سوریه نه تنها معادلات منطقه بلکه قادر است معادلات فرامنطقه ای را تحت تاثیر قرار دهد. به ادعای گروهی از ناظران پس از رویدادهای شام، رویکرد ایران و مقاومت تغییر خواهد کرد و همزمان احتمال بازگشت جنگ به یمن افزایش می یابد؛ این ها فرضیه هایی است که بازیگران عرب حاشیه خلیج فارس به شدت از آن هراس دارند.
به گزارش اقتصادنیوز، شورای آتلانتیک با انتشار یادداشتی ضمن اشاره به فعل و انفعال های اخیر سوریه و خروج بشار اسد از این کشور، سوال های متعددی را مطرح کرده و تلاش داشته تا با استناد به تحلیل تحلیلگران، برای هرکدام از پرسش ها، پاسخی بیابد. این که چرا بعد از سکونی طولانی پس از جنگ داخلی در روسیه، این کشور چنین گذاری را تجربه کرد؟ یا آینده سوریه و خاورمیانه در عصر پسا اسد به چه سمت و سویی خواهد رفت؟ اقتصادنیوز یادداشت آتلانتیک را که با استناد به مواضع چند تحلیلگر تنظم شده در دو بخش ترجمه که بخش نخست با عنوان «تحولات شام؛ اهرم ترامپ برای تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه / معنای پایان اسد برای ایران و مقاومت؛ حزب الله چه پلنی برای عصر تازه سوریه دارد؟/ معادلات دمشق و رقص پادشاهی های خلیج فارس برگسل های خاورمیانه جدید؟» منتشر شد و در ادامه بخش دوم و نهایی آمده است.
روسیه سوریه را باخت!
مارک ان. کاتز یکی از اعضای ارشد غیرمقیم برنامه های خاورمیانه شورای آتلانتیک مدعی اشت که پایان اسد در سوریه، که مسکو سال‌ها از آن حمایت کرد، ضربه شدیدی به نفوذ این بازیگر در خاورمیانه وارد کرد. با این حال، یک خط نقره ای هنوز برای مسکو وجود دارد: در سوریه شرایط برای بازتعریف دولتی حامی غرب وجود ندارد، این همان گزاره ای است که در "انقلاب های رنگی" سال های قبل رخ داد. علاوه بر این روابط خوب ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه با سایر دولت های عربی - از جمله عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قطر و مصر - نیز احتمالاً قوی باقی خواهد ماند. حال به ادعای این تحلیلگر، سوال اصلی این است که آیا روسیه می‌تواند پایگاه دریایی و هوایی خود را در سوریه حفظ کند یا خیر. نیروهای مخالف اسد که به تازگی پیروز شده اند، ممکن است تمایلی به ماندن این بازیگر نداشته باشند - به خصوص که هواپیماهای جنگی روسیه مستقر در سوریه تا همین اواخر بارها مواضع این گروه ها را بمباران کرد. با این حال، اگر اکنون جنگ قدرت در میان برندگان در سوریه بالا بگیرد، این احتمال وجود دارد که مسکو فرصتی برای همکاری با برخی علیه دیگران به دست بیاورد. یکی از احتمالات، حمایت روسیه از یک کشور علوی در امتداد سواحل مدیترانه است که دو پایگاه این بازیگر در آن قرار دارند (اقلیت علوی ستون فقرات رژیم اسد بود). مسکو حتی می‌تواند حمایت آمریکا از دولت کرد سوریه در شمال شرق سوریه را به عنوان الگوی خود قرار داده و در ارتباط با علوی ها از آن پیروی کند. با این حال، حفظ پایگاه دریایی و هوایی مسکو ممکن است ممکن نباشد، شاید به این دلیل که دولت جدید سوریه تحت تسلط سنی‌ها ثابت می‌کند که قوی است و روس‌ها را بیرون می راند یا به این دلیل که سوریه در چنان هرج و مرج فرو می‌رود که نمی‌توان امنیت پایگاه‌ها را حفظ کرد.
ایران به حوثی ها نزدیک تر می شود؟
در این میان دنی سیترینوویچ عضو، تحلیلگر مسائل ایران مدعی است که تحولات سوریه شاید موجب شود تا مقاومت در استراتژی امنیتی اش تجدید نظر کند. به ادعای این تحلیلگر، تمرکز ایران بر تحولات خاورمیانه و رویارویی اسرائیل و مقاومت زمینه را برای شورش شام هموار کرد و موجب شد تا تهران خط لجستیکی که از آن برای حمایت از حزب الله استفاده می کرد را از دست بدهد. به ادعای این تحلیلگر، اکنون ایران باید مسیر جدیدی را برای حراست از مقاومت محاسبه کند و راه حلی بیابد که توانایی اش را برای بازدارندگی اسرائیل و ایالات متحده به تنهایی و بدون حمایت مقاومت افزایش دهد. این تحلیلگر در ادامه مدعی شد، ایران احتمالا اکنون به دنبال تقویت قابلیت‌های متعارف خود از جمله پیگیری توافق سوخو - با روسیه، تقویت سیستم دفاع هوایی است. علاوه بر این تغییر دکترین هسته ای ایران و یا تلاش برای رایزنی با غرب جهت خروج از بن بست هسته ای ممکن است در برنامه های تهران قرار بگیرد. همزمان امیلی میلیکن، معاون مدیر رسانه و ارتباطات ابتکار N7 مدعی شد که پایان اسد می تواند زمینه را برای هماهنگی و اتحاد قوی تر میان ایران و حوثی های یمن هموار کند. به ادعای این گروه، حوثی‌های یمن و رهبر آنها عبدالملک الحوثی نقش برجسته‌تری در محور مقاومت ایران بر عهده گرفته‌اند. با این همه به ادعای این تحلیلگر، همزمان نیروهای دولتی یمن و متحدان شان در منطقه ممکن است از موفقیت شورشیان سوری الهام بگیرند و علیه حوثی ها طغیان کرده و بستر را برای شعله ور تر شدن جنگ داخلی در یمن هموار کنند.
آلترناتیوها برای شام؛ سوری ها چه گزینه هایی در اختیار دارند؟
توماس اس. واریک، تحلیلگر مسائل بین الملل در باب تحولات سوریه و نقش احتمالی ایالات متحده مدعی است، ایالات متحده مستقیماً در پایان اسد دخالتی نداشت، اما می تواند در آینده این کشور سهم بزرگی داشته باشد. به ادعای این تحلیلگر، دولت آینده ترامپ صداهای متفاوتی برای رقابت می شنود. جناح انزواطلب استدلال خواهد کرد که واشنگتن می بایست خود را از معادلات درون این بازیگر خود را کنار بکشند. در مقابل صداهای دیگر به ترامپ یادآوری می‌کنند که پایان (ادعایی) حضور ایران، حمایت از امنیت اسرائیل و صلح در لبنان، متغیرهایی است که دولت ترامپ باید آنها را لحاظ کند. صلح در خاورمیانه یکی از بزرگ‌ترین جاه‌طلبی‌های ترامپ است و اگر او به حرف‌های مشاوران درست گوش کند، می‌تواند راه درازی برای دستیابی به آن داشته باشد. در این میان آروا دیمون یک عضو ارشد غیر مقیم در مرکز رفیق حریری و برنامه های خاورمیانه شورای آتلانتیک با اشاره به تحولات سوریه از سال 2011 و درگیری این کشور در جنگ داخلی و تجربه افراط گرایی براین باور است که سوری ها فعلا به عمل گرایی ائتلاف باور ندارند مگر آن که نیروهای مسلح پیروز بتوانند هم صدا شده و ساختاری واحد تعریف کنند. به باور این تحلیلگر، سوریه پسا اسد نیاز به مصالحه و معامله با جهان دارد بالاخص در شرایطی که بازیگران خارجی هرکدام تلاش دارند تا به شکلی جای پای خود را در این کشور مستحکم کنند. در مقابل سارا زعیمی کارشناس ارشد غیر مقیم آفریقای شمالی ادعای دیگری دارد و مدعی است که آلترناتیو سیاسی کنونی برای اسد از ایده آل بودن فاصله زیادی دارد زیرا اپوزیسیون همچنان پراکنده است. ابومحمد الجولانی، رهبر شورشیان به واسطه ارتباط با رادیکال ها گذشته ای مشکوک دارد بالاخص آن که گفته می شود به ترکیه نزدیک است. با این حال، باید به مردم سوریه اجازه داده شود تا حاکمیت خود را تعیین کنند و بدون قیمومیت بین المللی، انتقال قدرتی را که می خواهند برای کشورشان رقم بزنند. آنها همچنین باید برخی از مسائل وجودی در مورد روابط با همسایگان نزدیک خود را حل کنند. تصور اینکه رهبران جدید در دمشق در حال عادی سازی روابط با اسرائیل و تغییر پویایی های منطقه برای نشان دادن گسست واقعی با دکترین بعث باشند، فعلا مقوله ای قابل تامل نیست. هرچند در دراز مدت امکان تحققش وجود دارد.
از سکوت پادشاهی ها تا هراس از تکرار تراژدی لیبی
ریچارد لبارون یکی از اعضای ارشد غیر مقیم برنامه های خاورمیانه مدعی است، پادشاهی ها و بازیگران خاورمیانه بیشترین ارزش را برای ثبات قائل هستند. تغییر سیاسی از هر نوع برای این گروه از بازیگران تهدید محسوب می شود نه فرصت. به ادعای این تحلیلگر اکثر کشورهای عربی آشکارا از بشار اسد حمایت می کردند و او را به هرگزینه ای ترجیح می دانند. از همین رو در میان کشورهای عربی، شاید تنها قطر که به برخی از نیروهای مخالف سوری کمک کرد برای کمک پیش قدم شود. اسرائیل، همسایه سوریه، نیز آرامش دوران اسد را ترجیح می داد و در باب تحولات آینده محتاط خواهد بود. اکثر کشورهای عربی (و اسرائیل) نیز انقلاب سوریه را به عنوان یک امتیاز خالص برای ترکیه منهای خود در نظر می گیرند. با این حال کریم مزران مدیر ابتکار شمال آفریقا براین باور است که تحولات سوریه آنچه در سال 2011 در لیبی رخ داد را یادآوری می کند. به باورش این احتمال وجود دارد که در آینده میان مخالفان و ساختارهای حاکم که چندین سال در سوریه ریشه داشتند، اختلاف ها و شکاف ها به رویارویی بیانجامد. به باور این تحلیلگر، دومین درسی که لیبی می تواند به سوریه بدهد این است که چگونه با قدرت های خارجی چه منطقه ای و چه جهانی برخورد کند. لیبیایی‌ها به قدرت‌های خارجی اجازه دادند تا آنها را تقسیم و جدا کنند تا هر یک از آنها حداقل حق وتو در مورد تحولات سیاسی و اقتصادی داشته باشند. نخبگان جدید سوریه باید برای یافتن مخرج مشترک بین خود تلاش کنند و به جای عجله در برگزاری انتخابات، کنفرانس آشتی ملی را برای پیش نویس اصول و ارزش های اصلی که برای همه مردم سوریه اعمال می شود، ترتیب دهند. تنها پس از این لحظه تأمل عمیق و بنای یک منافع ملی جدید مبتنی بر هویت مشترک، کشور باید به سمت انتخابات پیش رود. همزمان نیکلاس بلانفور نیز در باب تحولات سوریه مدعی است، پایان ناگهانی اسد، پیوندهای ژئواستراتژیک ایران و حزب‌الله لبنان را به شدت پیچیده می‌کند. به ادعای او، اسد از زمان به قدرت رسیدن در ژوئیه 2000، محور اتصال ایران در شرق منطقه به حزب الله در غرب و بستری برای ارائه حمایت های استراتژیک قلمداد می شد. این تحلیلگر در ادامه مدعی شد، در شرایط کنونی حزب الله بر رویارویی با اسرائیل متمرکز است و در منطقه مانور چندانی ندارد، این گروه آتش بس با اسرائیل را پذیرفته اما واقعیت های جدید در سوریه حاکی از آن است که این بازیگر شاید به واسطه تحولات سوریه نتواند به راحتی مجهز شود. به ادعای این تحلیلگر، پایان اسد احتمالاً منجر به ظهور شکل جدیدی از حکومت خواهد شد که بیشتر منعکس کننده دموگرافیک اکثریت سنی سوریه است، شکلی که بعید است حزب الله پذیرایش باشد.
همچنین بخوانید
- نقشه راه پیچیده سوریه؛ چرا روسیه منفعل ماند؟/ 2 سناریوی مهم درباره شورش در شام
- سقوط دمشق؛ پایان مانور روسیه در سوریه؛ پوتین میدان را به رقبا واگذار کرد / چرا کرملین در برابر...
- ترکش‌های حمله به حلب؛ از مانور جنگنده‌های روسی تا ورود مقاومت عراق / ترکیه به مخالفان چراغ سبز نشان...
- پشت پرده شورش در شام؛ چرا پای سوریه به رویارویی‌ها باز شد؟
