پیوستن ایران به یونسکو و ثبت اضطراری ارگ بم در فهرست میراث بشری

16 تیر همان سال به شکل اضطراری ارگ بم نیز که به خاطر زلزله مهیب آسیب بسیار دیده بود، ثبت جهانی شد تا پیش از تخریب بیشتر امکان بهره گیری از کمک‌های جهانی برای بازسازی و نگهداری آن فراهم شود.

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ طاهره طهرانی: 15 تیرماه 1327 شمسی، دوره پانزدهم مجلس شورای ملی - که پس از 16 ماه تأخیر به علت حضور نیروهای متفقین در ایران - تشکیل شد، قانونِ عضویت قطعی ایران در یونسکو را به تصویب رساند.

یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد) هدفش ایجاد صلح از طریق همکاری بین المللی کشورهای جهان در عرصه‌های آموزش، علوم و فرهنگ است. میراث جهانی یونسکو نیز کنوانسیون بین‌المللی است که در تاریخ 16 نوامبر 1972 میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. طبق این عهدنامه آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر که اهمیت جهانی دارد، متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص بوده و باید حفظ شود. کشورهایی که به عضویت یونسکو درآمده اند می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند و بر اساس این کنوانسیون، حفاظت آثار ثبت شده - ضمن باقی‌ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط - به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.

عضویت ایران در یونسکو، میراث سردار فاخر

عضویت ایران به عنوان کهن‌ترین کشور جهان در این سازمان اهمیت به سزایی داشت که با تلاش مجلس شورای ملی به دست آمد. تشکیل این مجلس مشروط به خروج نیروهای متفقین از ایران بود که بیش از یکسال و چهار ماه طول کشید، بعد از این دوره فترت مجلس شانزدهم به ریاست رضا حکمت ملقب به سردار فاخر تشکیل شد، او فرزند حسام‌الدین، مشاورالدوله شیرازی و متولد تهران بود؛ در نوجوانی به شیراز رفته و زبان فارسی و عربی را در محضر حکیم‌الهی و زبان فرانسه را پیش مرحوم هانری خان آموخت. در آغاز مشروطیت به اروپا رفت و پس از استبداد صغیر به ایران آمد، سپس وارد سیاست شد و از سال 1320 که رجل سیاسی مهمی شده بود تا سال 1340 در مجلس شورای ملی نماینده یا رئیس بود؛ با تعطیلی مجلس بیستم او دیگر به عرصه سیاسی بازنگشت و نهایتاً پس از دوره‌ای ابتلاء به بیماری فراموشی، یکسال پیش از انقلاب در خانه خود درگذشت.

تصویب قانون الحاق ایران به سازمان بهداشت جهانی، تصویب قانون عضویت قطعی ایران در یونسکو، تصویب قانون اصلاح قانون مطبوعات از مصوبات مهم این دوره مجلس شورای ملی به ریاست حکمت بود.

آثار و ابنیه تاریخی ایران، ثبت شده در فهرست میراث بشری

تعداد آثاری که در فهرست میراث جهانی یونسکو از ایران ثبت شده زیاد است، بخش قابل توجهی از آنها به ابنیه و آثار تاریخی اختصاص دارد، نظیر: چغازنبیل، میدان نقش جهان، تخت جمشید، تخت سلیمان، بم و چشم‌انداز تاریخی آن، پاسارگاد، گنبد و محوطه سلطانیه، بیستون، مجموعه آثار رهبانی ارامنه ایران، سازه‌های تاریخی آبی شوشتر، مجموعه بازار تاریخی تبریز، بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، باغ‌های ایرانی (اکبریه بیرجند، فین کاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس‌آباد بهشهر، چهلستون اصفهان، دولت‌آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان‌پور یزد)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، کاخ گلستان تهران، شهر سوخته سیستان، چشم‌انداز فرهنگی میمند، محوطه باستانی شوش، یازده قنات ایرانی، شهر تاریخی یزد، چشم انداز باستان شناسی ساسانی منطقه فارس، راه آهن سراسری ایران، منظر فرهنگی هورامان / اورامانات و پنجاه و چهار کاروانسرا در سراسر ایران.

میراث طبیعی و میراث ناملموس بشری در ایران

دشت لوت و جنگل‌های هیرکانی ذیل میراث طبیعی یونسکو طبقه بندی شده اند. در ضمن زیر مجموعه میراث جهانی، بخشی به عنوان میراث فرهنگی ملموس و ناملموس تعریف شده که باید دارای این ویژگی‌ها باشد: سنتی، معاصر و زنده، فراگیر، دارای بازنمود و اجتماع‌محور. در فهرست میراث فرهنگی معنوی (ناملموس) یونسکو نیز تعداد آثار ثبت شده ایران زیاد است: نوغانداری و ابریشم‌بافی (مشترک با افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان)، ترکمن‌دوزی مشترک با ترکمنستان، یلدا / شب چله مشترک با افغانستان، هنر ساختن و نواختن عود، برنامه ملی پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی در ایران، آئین زیارت تادئوس، هنر نگارگری، مهارت سنتی ساختن و نواختن دوتار، هنر ساختن و نواختن کمانچه، چوگان بازی سوار بر اسب همراه با روایت‌گری و موسیقی، هنر پخت نان لواش، نوروز (مشترک با کشورهای حوزه نوروز)، ردیف‌های موسیقی ایرانی، هنر نمایشی - آئینی تعزیه، مهارت فرش‌بافی فارس، موسیقی بخشی‌های خراسان، آئین پهلوانی و زورخانه‌ای، مهارت فرش‌بافی کاشان، آئین نقالی (قصه‌گویی اجرایی ایرانی)، دانش سنتی لنج‌سازی و دریانوردی در خلیج فارس، مراسم قالی‌شویان در مشهد اردهال کاشان.

آگاه سازی و آموزش، رمز حفظ هویت ملی در جهان

با توجه به پیشینه تاریخی ایران و چشم‌اندازهای طبیعی و فرهنگ شفاهی غنی و شیوه خاص زیست در این دیار کهن، آگاه‌سازی و آموزش برای آشنایی عموم مردم با مفاهیم و مسائل مربوط به حفظ این گونه‌های متفاوت و متنوع میراث فرهنگی و انتقال این میراث به آیندگان بسیار اهمیت دارد. به عنوان نمونه کمیته بین‌المللی میراث جهانی وابسته به سازمان یونسکو که مجموعه تاریخی پاسارگاد (شامل آثاری همچون آرامگاه کورش کبیر باغ پادشاهی کاخ دروازه کاخ بار عام، کاخ اختصاصی و ساختارهای دفاعی تل تخت) را در سال 2004 میلادی (1383 شمسی) در فهرست میراث فرهنگی جهان ثبت کرده بود، در تاریخ 16 تیر همان سال به شکل اضطراری ارگ بم را نیز که به خاطر زلزله مهیب دی ماه سال قبل آسیب بسیار دیده بود، ثبت جهانی کرد تا قبل از تخریب بیشتر امکان بهره گیری از کمک‌های جهانی برای بازسازی و نگهداری آن فراهم شود.

توجه مسئولین فرهنگی به حفظ آثار هویتی

هرچند با بازسازی‌های به عمل آمده در سال 1392 ارگ بم از فهرست آثار در معرض خطر خارج شد، اما ناگفته پیداست هنوز موارد بسیاری برای ثبت به نام ایران در این فهرست باقی است، و این حوزه فرهنگی توجه بیشتر مسئولین و نمایندگان و زمامداران امور را می‌طلبد.