چین ظرفیت همکاری با ایران در حوزه خودروهای آینده را دارد / آمادگی چین برای سرمایه‌گذاری فوری در حوزه انرژی‌های پاک

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، محمد جعفری رییس امور اقتصاد کلان مرکز توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه در نشست پیامدهای اقتصادی رابطه ایران و چین گفت: در حال حاضر برنامه هفتم توسعه در حال تدوین است و امیدوار هستیم شرایط را به نحوی رقم بزنیم که برای کشور منافع بیشتری به دنبال داشته باشد.

وی افزود: چین احتمالا به زودی اقتصاد اول دنیا خواهد بود و امروز یک کشور توسعه یافته محسوب می‌شود. چین در بسیاری از زمینه ها جزو کشورهای پیشرو است. براساس مانیفست ایالات متحده، چین اولویت آمریکا در حوزه نظامی و اقتصادی است. در کشور ما و در میان مسئولان کشور متاسفانه چین را به عنوان یک کشور درجه دو در نظر گرفته‌اند و صنایع آن را منتاژی می‌دانند. امیدوار هستیم دولت سیزدهم این رویکرد را تغییر دهد.

هفته گذشته سفری از سوی چین به عربستان رخ داد. ما انتظار داریم که کشور های دیگر نیز با دشمنان ما دشمن باشند اما در نظام بین الملل چیزی به عنوان دوست و دشمن وجود ندارد. ممکن است در یک پرونده دوست باشید و در پرونده دیگر دشمن. چین به نوعی عمل می‌کند که به همه اعلام کند هیچ دشمنی با کسی در دنیا ندارد. امیدوار هستیم برنامه بلند مدتی که با چین به تدوین رسید هر چه سریعتر عملی شود.

جعفری گفت: برای سرمایه‌گذاری سالانه 100 میلیارد دلاری برنامه‌ریزی می‌کنیم و امیدوار هستیم تا بخش خصوصی در این زمینه کمک کند. در حال حاضر وزارت خارجه و سازمان برنامه و بودجه در حال کار هستند تا دستگاه ها به صورت منسجم در این حوزه کار کنند.

هیچگاه برنامه مناسبی برای ارتباط با چین نداشتیم مجیدرضا حریری رییس اتاق مشترک ایران و چین با بیان اینکه ما شناختی از چین نداریم گفت: علت این است که در دنیای امروز 4500 پژوهشکده بین المللی بر روی چین متمرکز هستند و امروز اولین برنامه ای است که ما در آن حضور پیدا می‌کنیم. سه دهه است که به طور جدی با چین روابط داریم و از سال 2000 ارتباط معنا داری داریم. بین کشورهایی که چین اولین شریک تجاری آنها است ما جزو کشورهایی هستیم که یک کتاب در مورد چین با نویسنده ایرانی نداریم. ما هیچ گاه برنامه مناسبی برای ارتباط با چین نداشتیم.

وی ادامه داد: سال 2000 اتاق ایران و چین آغاز به کار کرد و در آن زمان ارتباط ایران و چین یک میلیارد دلار بود. این رقم تا 2014 به حدود 51 میلیارد دلار رسید. چینی ها برای هر سنت این ارتباط برنامه داشتند ولی ما برای آن هیچ ایده ای نداشتیم. چین هیچگاه منبع اول ما نبودند. یک برنامه و ایده برای رابطه اقتصادی با کشوری که شریک اول حدود 130 کشور است نداریم. دید استراتژیک چین با وجود انقلاب تغییر نکرد. هر کشوری برای ارتباطات بین‌المللی خود طرح و ایده دارد.

ما تا پنج سال پیش افراد کمی می‌توانستند به زبان چینی صحبت کنند اما عموم دانشجویانی که در چین تحصیل کردند، به مترجم شرکت های اقتصادی تبدیل می‌شوند. چند درصد این افراد جذب سیستم علمی یا اجرایی ما شدند؟ تقریبا هیچ. این یک نقص است. اکثر ما در ایران و یا دانشگاه های غربی تحصیل کردیم، مسئله نگاه شرق و فلسفه شرق مورد توجه قرار نگرفته است. نمی‌توانید با چینی ها نشست و برخواست کنید اگر کنفوسیوس را نشناسید چرا که نهاد رفتاری آنها براساس این فلسفه است.

حریری تاکید کرد: حداقل در حوزه حکومتی هیچ شناختی در مورد چین وجود ندارد و به همین دلیل غافلگیر می‌شویم. اتفاقی که اخیرا رخ داد نیز به همین دلیل است. در مورد چین باید بدانیم که چگونه می‌توان آنها را نمک‌گیر کرد. در حزب کمونیسم چین 70 نفر بر روی غرب آسیا کار می‌کنند و برای افراد مهم کشورها از جمله ما پرونده دارند. متاسفانه ما چنین شناختی نداریم و اهمیت حزب کمونیسم چین را درک نمی‌کنیم.

حزب کمونیسم نقش اصلی تصمیم‌گیری را دارد. در یک مورد چهار سال طول کشید تا مذاکره کنندگان بانکی ما متوجه شوند که به جای بانک مرکزی چین باید با شورای سیاستگذاری بانکی آنها گفتگو کنیم. باید یک مرکز متمرکز برای ارتباط با چین داشته باشیم تا اقدامات دقیق و کارشناسی انجام شود. نگاه مناسبی در جامعه، رسانه‌ها و حتی کارشناسان و مسئولان کشور به چین وجود ندارد در نتیجه اساسا این نگاه باید اصلاح شود.

وی گفت: امروز نگاه ما به چین مانند گاو صندوق است. در حالی که چین می‌داند کجا باید پول خود را بگذارد. اگر می‌خواهیم در پازل دیگران قرار بگیریم همیشه با دو خطر مواجه هستیم، اول اینکه خود را کوچک می‌بینیم اما در طرف مقابل در مواردی خود را بزرگ می‌بینیم و در پازل قرار نمی‌گیریم.

چین ظرفیت همکاری در حوزه های خودروهای آینده را دارد رییس اتاق مشترک ایران و چین در پاسخ به سوالی در مورد عدم حضور و یا ناتمام ماندن کار پیمانکاران چینی در ایران گفت: باید روایت پیمانکاران چینی را بشنویم. در کشور ما یک پیمانکار سه سال منتظر دریافت طلب خود از دولت می‌ماند اما طبیعتاً چنین شرایطی برای پیمانکار خارجی وجود ندارد.

وی در مورد استفاده از مدل شراکت با چینی‌ها گفت: ما چیزی تحت عنوان صنعت نداریم بلکه مافیا داریم. در صنعت خودرو افرادی وجود دارند که همواره حضور داشتند و همواره با اروپایی ها ارتباط دارند. البته نمونه های موفقی در کرمان نیز وجود دارد. تا دو سال دیگر ممکن است بنز هم تکنولوژی موتور خود را بیایند به شما بدهند چرا که موتورهای درون سوز دیگر خارج از دور هستند.

در حوزه موتور، گیربکس و مانند آن هیچ چیز چینی وجود ندارد. چین تمرکز خود را بر خودروهای آینده گذاشته است و اگر می‌خواهیم با چین در حوزه خودرو کار کنیم باید به این حوزه توجه کنیم.

حریری در مورد علت مقاومت بخشی از افکار عمومی در برابر ارتباط با چین گفت: کشورهای غربی هر سال مبالغ هنگفتی را برای پروپاگاندا علیه چین صرف می‌کنند و در سایر کشورها نیز چنین جوی علیه چین وجود دارد چرا که این یک جنگ است. قرارداد ایران و چین یک سند است. دو طرف قبول کردند که ارتباط داشته باشند اما هنوز هیچ قراردادی وجود ندارد. محرمانه کردن این موضوع را درک نمی‌کنم، البته که برخی موارد شرایط خاصی دارند اما در کل چنین شرایطی مناسب نیست.

اصغر ابراهیمی اصل معاون اسبق وزیر نفت با بیان اینکه 10 سال مسئول کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و چین بودم، گفت: ما چین را نمی‌شناسیم اما چینی ها ما را به خوبی می‌شناسند. با آقای رفسنجانی به چین رفتیم، پس از عقد قرارداد 100 میلیارد دلاری و مذاکرات، جلسه ای برگزار شد که در آن چندین فرد با آشنایی کامل با ادبیت ایران حضور داشتند. وقتی آقای هاشمی از آنجا پرسید که چرا شما عمر خود را برای یادگیری ادبیات ما گذاشتید، پاسخ دادند که در اشعار ایران بسیاری از مطالب عمیق علمی، فلسفی، حکمت، ادب و روش مدیریت نهفته است. وظیفه ما این است که آنها را استخراج کنیم و وارد ادبیات و فرهنگ چین کنیم برای نسل‌های آینده.

بنابراین ما چین را نمی‌شناسیم. ما زمانی قرارداد مترو را با چین بستیم که زیمنس برنده مزایده شده بود و در آن زمان پکن خود دو خط مترو داشت. توافق کردیم که دانش را ما بدهیم و آنها نیروی انسانی. به این ترتیب قرارداد چند میلیارد دلاری زیمنس را به 800 میلیون تقلیل داریم.

در چین حاکمیت متعلق به حزب کمونیسم است وی با بیان اینکه شکار فرصت ها و رفتن به سمت حل مسائل کشور بسیار مهم است، گفت: در چین حاکمیت متعلق به حزب است. کنگره خلق سیاست ها را به برنامه اجرایی دولت تبدیل می‌کند. دو هزار کانال تلویزیونی و رادیویی در چین همه تحت کنترل حزب است. رییس جمهور چین می‌گوید الگوی توسعه چین اینگونه است که هر کشوری باید براساس ظرفیت خود برنامه توسعه بومی داشته باشد. ثبات سیاسی که در چین به وجود آمده براساس نظریات تئوریک است. همه رهبری حزب کمونیسم را پذیرفتند. دومین قاعده مردم محوری است. به این معنا که حزب کمونیسم باید پاسخگوی نیازهای مردم باشند.

وی افزود: ده‌ها میلیون نفر در چین زیر خط فقر بودند اما چین همه آنها را از زیر خط فقر خارج کرد. بحث‌های دیگر شامل مالکیت خصوصی و عمومی است. چینی‌ها قراردادهای بزرگی بستند تا لوکوموتیو های توسعه صنعتی خود را تعیین کنند و هفت لوموتیو را تعیین کردند. مبارزه با فساد آنها با این شعار است که با ببر و مگس برخورد می‌کنیم. تا کنون 400 وزیر و مسئول را دستگیر و با آنها برخورد کردند.

در 43 گذشته تصمیم گرفته شد تا اقتصاد باز به وجود بیاید در نتیجه علاوه بر ثبات سیاسی شاهد رشد بیش از 9 درصدی هستیم. سیاست خارجی چین بر توسعه متوازن عمومی، رعایت حسن همجواری و... استوار است. پیروزی و موفقیت در چین تقسیم بر جمعیت می‌شود که کوچک است اما مشکلات را در جمعیت ضرب می‌کنند که بزرگ است.

ابراهیمی اصل گفت: قومیت های بسیاری در چین هستند، دو هزار شهر و دو هزار روستا در چین وجود دارد اما جمعیت روستا نشین که نیمی از جمعیت را تشکیل می‌دهند کل غذای جامعه را تامین می‌کنند و برای 400 میلیون نفر را نیز صادر می‌کنند. چین از 180 سال پیش کل مطالب مهم وزارت خارجه را بایگانی دارند. یک سفیر 6 ماه می‌رود و سوابق را بررسی می‌کند. در دولت یازدهم و دوازدهم چون همه تمرکز بر غرب بود، سیاست‌گذاری شده بود تا به شرق بی‌توجهی شود.

وی با بیان اینکه وزیر نفت ما چینی ها و هندی ها را بیرون کرد، گفت: چین روزانه حدود 14 میلیون بشکه نفت را پالایش را می‌کند که 4 میلیون را خود تولید می‌کند. ما می‌توانیم با روسیه امنیت انرژی گروه بریکس را در قرن 21 تضمین کنیم. متقابلاً از تکنولوژی و امکانات آنها استفاده کنیم اما به دلیل جهل استراتژیک از این فرصت استفاده نکردیم. چین منتظر نمی‌ماند. آنها می‌گویند ما تا 50 سال آینده با آمریکا درگیر هستیم. چین می‌گوید که به دلیل تمایل بدنه کارشناسی و تصمیم ساز ایران به غرب، ایران تمایل زیادی به ارتباط با غرب دارد.

در عین حال چینی‌ها می‌گویند ما نیاز به منابع ایران داریم. در نتیجه تنش کنترل شده بین ایران و آمریکا برای چین منفعت دارد. حضور آمریکا در خاورمیانه به نفع چین است تا انرژی خود را با هزینه کم تامین کند. وقتی شما یک سال در دولت قبل سفیری در چین ندارید و سپس آقای لاریجانی را مسئول می‌کنید اما پس از تغییر دولت این فرد نیز تغییر می‌کند و مسئولیت بین چند نفر از جمله آقای صفری، مخبر و امیرعبدالهیان تقسیم می‌شود. این تغییرات این پیام را به چین می‌دهد که ما انگیزه ای برای روابط نداریم.

توافق 25 ساله تنها راهبرد بود / راهبردها باید به مسیر اجرایی تبدیل شود معاون اسبق وزیر نفت با اشاره به اینکه در زمان جنگ چینی ها به ما کمک کردند و امکانات زیادی خریدیم، گفت: چین در صنایع مختلف نیز به ما کمک کردند. توافق 25 ساله بیشتر بر موارد راهبردی متمرکز است و سازمان مدیریت ما نیامده یک مسیر اجرایی برای آن تدوین کنیم. ما چین را به عنوان گاوصندوق می‌بینم در حالی که چینی ها مسیر خود را کنی عوض کردند. هدف چینی ها توسعه بازار اهمیت دارد. امروز به دنبال توسعه اقتصادی با کیفیت بالا اما با سرعت کم هستند. به عبارت دیگر به دنبال برابری و کیفیت توسعه هستند. امروز بر خدمات متمرکز هستند. سهم صنایع قبلا 48 درصد بود اما امروز کاهش یافته و سهم خدمات در تولید ناخالص داخلی در چین به 62 درصد رسیده است.

وی تاکید کرد: امروز چین بر مقابله با آلودگی هوا و محیط زیست متمرکز شده است. با این شعار که آسمان آبی نتیجه توسعه است. چین امروز سه برابر آلمان از انرژی های پاک استفاده می‌کند. 400 میلیون نفر با درآمد متوسط و به بالا به وجود آمده است. براساس برآورد چینی ها آمریکا نمی‌تواند بیش از یک درصد بر روی تولید ناخالص تاثیر بگذارد چرا که مصرف در چین رشد داشته است. بنابراین حزب کمونیست چین کاملا در مقابل آمریکا اعتماد به نفس دارد.

از ظرفیت ترانزیت خود استفاده نمی‌کنیم / درآمدهای ترانزیتی بیش از درآمدهای نفتی خواهد بود ابراهیمی اصل در مورد سیاست های چین در خاورمیانه گفت: آنها می‌گویند ما سه محدوده زمانی برای خاورمیانه قائل هستیم. در دوره سوم که پس از سال 2010 آغاز شد، به دنبال نفوذ سیاسی هستند در نتیجه سرمایه‌گذاری گسترده‌ای را انجام داده‌اند که در این مسیر قرار دارد. امروز صادرات چین به آمریکا برابر 17 درصد است. چین بدهی خارجی معادل دو هزار میلیارد دلار است.

ما می‌بینم که چین برای ما نقش تعیین کرده است. در کمربند راه ابریشم نوین چین به دلیل جایگاه ژیوپولتیک ایران، برای ما نقش تعیین کرده است. اگر ما چابهار را به سرخس وصل کنیم و یا رشت به آستارا وصل شود می‌توان مسیر 40 روزه را به 18 روز کاهش داد. بنابراین ما ظرفیت داریم اما استفاده نمی‌کنیم.

آمادگی چین برای سرمایه‌گذاری فوری در حوزه انرژی‌های پاک وی در خصوص برنامه هفتم توسعه گفت: ما بهترین دانشجویان خود را به خارج می‌فرستیم و نمی‌توانیم از آنها استفاده کنیم چرا که اساسا شرایط کار آنها را فراهم نکردیم. به جای شایسته سالاری، قومیتی عمل می‌کنیم.

در صحبت هایی که چینی ها انجام دادند موضوعات را به سه دسته تقسیم کردند. یکی موضوعاتی است که سریعا به نتیجه می‌رسد. از جمله آنها سیاست انرژی پاک است که حاضر هستند بدون دردسر و فوری ورود کنند. اما ما به دنبال سرمایه گذاری در حوزه معدن و نفت هستیم. موضوع دیگر کارهایی است که گفته اند بدون رسانه‌ای شدن حاضر هستند کار کنند. نمونه آن در حوزه میدان مشترک نفتی است.

معاون اسبق وزارت صمت اظهار داشت: ما در میدان فروزان 30 هزار بشکه تولید می‌کنیم در حالی که عربستان 500 هزار بشکه تولید می‌کند و برنامه دارد به 800 میلیون بشکه برساند. در حوزه میدان مشترک با قطر توتال سر آقای زنگنه را کلاه گذاشت و منابع به سمت قطر رفته است. تا کنون 400 میلیارد متر مکعب گاز به سمت قطر مهاجرت کرده است، توتال در آن سهیم است و چینی ها متوجه شدند که توتال در حال بازی دادن است.

می‌توانیم با چین در حوزه پتروپالایشگاه ها و میدان مشترک کار کنیم. چین حاضر است تکنولوژی صنایع پایین دستی پتروشیمی را بدهد به صورت جویند ادونچر. چینی ها آماده هستند ما آماده نیستیم. آینده را باید خلق کرد در غیر این صورت آینده به ضرر ما خواهد شد.

ضرورت توجه به حوزه های نوین در برنامه هفتم توسعه در حوزه برنامه هفتم توسعه می‌توانیم به استفاده از هیدروژن و خودروهای برقی توجه کنیم. نباید همه تخم مرغ ها را در یک سبد قرار دهیم. باید به حوزه بریکس توجه کنیم. چینی ها در کمربند یک راه برنامه تولید گسترده برق را دارند. حاضر هستند در حوزه ترانزیت کالا و اطلاعات سرمایه‌گذاری کنند. امروز ما ظرفیت 25 میلیون تن ترانزیت را داریم اما در صورت تکمیل خطوط راه آهن به 100 میلیون تن می‌رسد که درآمد آن از نفت بیشتر است.

ترانزیت شرقی - غربی ایران از چین صفر بوده است / در سرمایه‌گذاری کریدورها تجاری فکر نکردیم امین ترفع معاون دفتر تجاری سازی وزارت صمت، با اشاره به اینکه همیشه نقشه هایی که می‌بینم یک نقشه ای است که چین در راست و آمریکا در چپ آن قرار دارد، گفت: این در حالی است که دنیا از نظر چین طور دیگری است. چین، آمریکا را به عنوان یک همسایه نزدیک نگاه می‌کند.

وی افزود: دو قدرت رخ به رخ در مقابل هم ایستاده‌اند در نتیجه هر چقدر که چین بتواند توانمندی خود را به سمت غرب رشد دهد دست برتر را خواهد داشت. باید بشناسیم که چین چگونه فکر می‌کند و ما در چه جایگاهی هستیم. آمریکا از هند به عنوان رقیب چین حمایت می‌کند و در عین نیاز چین به چابهار ما این بندر را در اختیار هند قرار دادیم.

در سال‌های گذشته ما سرمایه‌گذاری را برای توسعه مسیر شمالی و جنوبی گذاشتیم اما تجارت جهانی در مسیر غرب به شرق است. ایران یکی از این مسیرها است و لزوما بهترین مسیر نیست چرا که تحریم وجود دارد. باید واقع‌بین باشیم، درست است که مسیر ارزان و خوبی هستیم اما تنها مسیر نیستیم.

ترفع گفت: کریدور های رقیب ایران شامل دو کریدور در روسیه است. سرمایه‌گذاری که چین در کریدور اقتصادی چین انجام داد و هنوز هم در حال انجام است در تمام حوزه های اقتصادی در حال انجام است نه تنها در حمل و نقل. راه لاجورد، قزاقستان، مسیر ترنس کاسپین، زنگزور، کانال خشک عراق، پروژه پل زمینی عربستان همه از جمله کریدورهای شرقی و غربی هستند که خارج از ایران قرار دارد. حتی روسیه نیز در مسیر انتقال ارزش قرار دارد. ما پول های خود را در مواردی هزینه کردیم که آورده چندانی برای ما ندارد.

از سوی دیگر سهم ایران در مسیر شرقی غربی چین، صفر بوده است. برنامه‌های حمل و نقلی که ما در ایران دنبال می‌کنیم به غیر دو مورد بقیه شمالی جنوبی است. نکته دیگر این است که ما ترانزیت را در قالب برنامه های تفکیک شده را دنبال می‌کنیم. هر کسی بخشی از این موارد را دنبال می‌کند. نتیجه این است که شبکه ترانزیتی ایران که می‌تواند تمدن ها پیرامونی را به هم متصل کند به عدم ساخت یک راه تقلیل یافته است.

وی تاکید کرد: در اسکله رورو امیرآباد در حال ساخت است و چندین پروژه دیگر را داریم اما همه آنها شمالی و جنوبی است، کدام یک برای ما مهم است؟ در کشورهای دیگر یک نقطه را به عنوان نقطه تمرکز مسیرها در نظر گرفته شده است. در نتیجه ما سرمایه محدود خود را در مواردی هزینه کردیم که آورده چندانی برای ما ندارد. نگاه ما تجاری نیست و خود روسیه 60 میلیون تن از مسیر شرقی و غربی ترانزیت می‌کنند. پس از مشکلاتی که برای روسیه به وجود آمد سایر کشورها به دنبال جذب ظرفیت ترانزیت هستند و ما در حال از دست دادن فرصت هستیم.