کارنامه عملکرد شورای پنجم تهران؛ از بازی تغییر نام خیابان‌ها تا ماراتن تعویض شهردار!
به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ امیرقشقایی؛ پنجمین دوره شورای تهران در حالی روزهای پایانی خود را می‌گذراند که سامانه شفاف‌سازی در شهرداری، اضافه‌نشدن حتی یک واگن مترو و راه‌اندازی تونل آرش به عنوان تنها پروژه عمرانی در کارنامه عملکرد 4 ساله مستأجران خیابان بهشت به چشم می‌آید.
شورای اصلاح‌طلب تهران از همان ابتدا با حواشی همراه شد؛ مهم‌ترین آن چالش انتخاب شهردار برای شهر تهران بود که بعد از چند بار تعویض در نهایت شهردار انتخابی، از نظر مردم تهران عملکرد خوبی نداشت. اما اعضای شورای شهر تهران عملکرد خود را در طول عمر چهارساله شورا خوب ارزیابی کرده‌اند و کم و کاستی‌ها را از سوی دولت و عدم اختصاص امکانات و بودجه درخور شهر تهران به شورای شهر دانسته‌اند. درحالی که انتظار می‌رفت از آن‌جایی که شورای شهر تهران و دولت فعلی کشور جزء یک جبهه سیاسی به شمار می‌رفتند حداقل در مشارکت با یک‌دیگر هماهنگ‌تر و بهتر عمل کنند اما در نهایت شورای تهران کمبودها و نواقص در مدیریت این شهر را به حساب ناکارآمدی دولت گذاشت.
حواشی چند ساله در شهرداری تهران
پس از انتخاب حناچی به عنوان شهردار تهران، اعتراضات و واکنش‌ها به برخی از تصمیمات حناچی آغاز شد، در حالی شهردار تهران بنا بر تغییراتی در سطح مدیریت شهری و برکناری برخی از انتصابات شهرداران گذشته را در دستور کاری خود قرار داد که با واکنش برخی از اعضای شورای شهر تهران روبه‌رو شد.
در ادامه نیز برخی از اعضای شورای شهر تهران نسبت به عملکرد برخی از معاونین و مدیران شهری واکنش نشان دادند و به دلیل کم‌کاری برخی از معاون شهردار تهران به حناچی تذکرات جدی دادند و حتی شهردار را تهدید به سؤال کردند.
در واقع اختلاف شورای شهر تهران تنها با دولت همزمان خود نبود. تیرماه سال گذشته خبری مبنی بر اختلاف پیروز حناچی، شهردار تهران با شورای شهر منتشر شد. تا جایی که حتی خبر برکناری او نیز مطرح شد که در نهایت این موضوع ختم به خیر شد.
یکی از ملاک‌های نمره‌دهی به علمکرد شورای شهر تهران، عملکرد شهرداری تهران در طول چهار سال اخیر بوده که با نگاهی سرانگشتی نیز می‌توان فهمید نسبت به ادوار گذشته، شهرداری تهران هم در زمینه حمل و نقل و هم در زمینه‌ی پروژه‌های عمرانی علمکرد ضعیفی داشته. تغییرات پی در پی شهردار تهران مهم‌ترین عامل این بی‌ثباتی بوده؛ محسن هاشمی نیز تاکید می کند:«به دلیل بی ثباتی و تغییرات شهردار در سه سال گذشته و همچنین فاصله عملکرد موجود با عملکرد مطلوب، نارضایتی‌ها و انتقاداتی وجود دارد که شورای پنجم شنونده و پذیرای نظرات کارشناسی است.»
البته این اواخر تخلفات در شهرداری‌های تهران نیز افزایش یافته و عملا نظارتی از سوی شورا بر امور شهرداری‌ها در چندسال اخیر وجود نداشته است. تا جایی که چند ماه پیش خبر دستگیری یکی از شهرداران مناطق تهران درحالی منتشر شد که پیش‌تر به‌عنوان شهردار نمونه از سوی اعضای شورا مورد تقدیر قرار گرفته بود.
تغییر نام اسامی کوچه و خیابان، بازی سیاسی شورای پنجم تهران
اما بخش اعظمی از فعالیت‌های شورای تهران در تغییرنام خیبان‌ها، معابر، محلات و... خلاصه می‌شود. در طول این مدت، شورای شهر تهران 33 مورد نامگذاری معابر و اماکن عمومی را به تصویب رسانده؛ علاوه بر این‌ها بر اساس گزارشات مصوبات این شورا در وب سایت خود، در این سال‌ها حدود 250 تغییر نام انجام داده که شامل محلات، معابر، اماکن عمومی مانند بوستان‌ها و ایستگاه‌های مترو تهران می‌شود. تغییراتی که بخش اعظم جلسات شورا را به خود اختصاص می‌دهد؛ این درحالی است که بسیاری از منتقدان، بر این باور هستند که شورای شهر می‌تواند در زمینه‌های بنیادین فعالیت داشته باشد تا مصوبات آن به رفاه عمومی و وضعیت مردم در مناطق محروم شهر کمک کند.
البته زهرا نژاد بهرام عضو هیئت رئیسه شورای شهر پنجم این اشکال را به گردن شهرداران مناطق انداخت که آن‌ها با نظر شخصی خود این اسم‌ها را انتخاب کرده‌اند! نژاد بهرام در ادامه اضافه کرد که تغییر اسم‌های بی اساس محلات به نام‌هایی که سنخیتی با ملیت و هویت کشور ندارند، بازی با هویت مناطق مختلف تهران است.
البته این همه مسائلی نیست که مردم از شورای شهر انتظار پیگیری آن را داشتند؛ وضعیت املاک نجومی و بازگرداندن آن‌ها به شهرداری، پیگیری ارسال پرونده مالی در دوران قبل به قوه قضاییه، وضعیت کودکان کار، کارتون‌خواب‌ها، دستفروشان، بهبود وضعیت اماکن تفریحی و... است.
کارنامه ضعیف شورای امید در امور عمرانی شهر
شورای شهر پنجم و شهرداری آن در فعالیت عمرانی نسبت به دوره قبلی شورا و شهرداری عملکرد ضعیفی داشته و این مورد همواره یکی از جدی‌ترین انتقادها به محسن هاشمی بوده؛ او نیز در برابر این سوال پاسخی به جز اختصاص نگرفتن بودجه مناسب به شهرداری‌ها از سوی دولت ارائه نداده؛ در این سال‌ها تونل آرش که درسال 1397 آغاز به کار کرد تنها پروژه عمرانی شورای امید به حساب می‌آید؛ این درحالی است که پروژه‌های عمرانی بزرگی چون اتوبان امام علی، تکمیل برج میلاد تهران، پل صدر، شهر آفتاب در دوره‌های قبلی شورای شهر و شهرداری تهران صورت گرفته؛ البته با وجود انتقادات گسترده به این شورا و عملکردش، اقدامات مهمی همچون انتشار مشروح مذاکرات صحن شورای شهر، سامانه شفافیت شهرداری تهران و... انجام شده است.
سامانه شفافیت شهرداری و جریمه جدی سدمعابر ساختامانی، اتفاقی نو در شورای تهران
می‌توان گفت مهم‌ترین اقدام این دوره از شورای شهر تهران که البته هنوز جای کار دارد، سامانه شفافیت معاملات شهرداری تهران است که به همت بهاره آروین، عضو کمیته شفافیت شورای شهر تهران راه افتاده است. آروین که با شعار شهرداری تمام شیشه‌ای وارد شورا شد جزء اعضای انگشت‌شمار شورای شهر تهران بود که اتفاقی نو در زمینه شفافیت را در شهرداری تهران رقم زد؛ ایده‌ای که نقطه‌ی مثبت کارنامه عملکرد شورای شهر پنجم تهران به‌حساب می‌آید.
دیگر اقدام شورای شهر این دوره تصویب جریمه 7 برابری برای سد معبر ساختمانی در رزوهای پایانی شورا بود. طراح این طرح نیز بهاره آروین بود که پیش‌تر راه‌اندازی سامانه شفافیت را در کارنامه خود داشت. آروین در جلسه تصویب این طرح اظهار داشت:«هدف اصلی از ارائه‌ی این طرح، الزام شهرداری تهران به رفع سدمعبر ساختمانی غیرمجاز و ایمن‌سازی حصارکارگاهی این است که این نوع از سدمعبر برای متخلفان هزینه‌زا شده و مقرر شود مالکان به‌ازای هر ماه اشغال معبر مبلغی پرداخت کنند.»
اما اگر مهلت تعیین‌شده برای حصار کارگاهی به اتمام رسید و مالک اقدام به جمع‌آوری حصار نکرد، آیا باید بازهم همان هزینه ناچیز دریافت شود؟ وی در ادامه با اشاره به اینکه شهر مشهد تجربه موفقی در زمینه دریافت هزینه بابت تداوم سدمعبر ساختمانی غیرمجاز داشته است، تاکید کرد:«شهرداری مشهد این هزینه را به‌صورت روزشمار دریافت می‌کند. اگر ما واقعا بخواهیم سدمعبر ساختمانی در شهر تهران جمع‌آوری شود باید برای آن هزینه بازدارنده در نظر بگیریم.»
در نهایت این پیشنهاد با 11 رای موافق اعضای شورای شهر تهران به تصویب رسید. سد معبر مصالح ساختمانی در شهر تهران یکی از معظلات جدی چندین سال اخیر این شهر بوده که در حال حاضر با اقدام شورا مبنی بر 7 برابر کردن جریمه سد معبر، احتمالا کاهش یابد.
قدمی رو به جلو در شهرداری تهران
دیگر اقدام خوب شورای شهر پنجم الزام شهرداری تهران به تعیین تکلیف پروانه‌ی عملیات ساختمانی و گواهی پایان کار کلیه ساختمان‌ها در تملک شهرداری تهران بود. علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران در این باره گفت:«در بررسی‌های انجام شده مشخص شد که تعداد قابل توجهی از ساختمان‌های در تملک شهرداری تهران سازمان‌ها، شرکت‌ها و موسسات تابعه و پروژه‌های مشارکتی یا بدون دریافت پروانه عملیاتی ساختمانی ساخته شده‌اند و یا پس از اتمام عملیات ساختمانی، گواهی‌های لازم برای آن ها صادر نشده؛ شهرداری تا پیش از این خود را مکلف به اخذ پروانه‌های ساختمانی نمی‌دانسنت و به همین علت برای ساختمان‌های در تملک شهرداری پروانه دریافت نمی‌شد؛ اما حالا با این مصوبه همه ساختمان‌ها از جمله املاک متعلق به شهرداری باید پایان کار بگیرند.»
حمل و نقل شهری بدون پیشرفت در چهارسال اخیر
برای بررسی کارنامه‌ی عملکرد شورای پنجم تهران در بحث حمل و نقل، گریزی به اظهار نظرات محسن هاشمی رئیس شورای شهر وضعیت حمل و نقل شهری را در طول چهارسال فعالیت شورا به خوبی نشان می‌دهد. محسن هاشمی در گفت و گو با روزنامه شرق درباره وضعیت مترو و اتوبوس در چهار سال گذشته گفت:«دستگاه‌های حفار مدرنی که برای کندن تونل‌های مترو و ساخت سازه تونل در دوره گذشته از سوی خودم تأمین و به کشور وارد شده بود، الان سه سال است که بی‌کار افتاده و در این سه سال حتی یک کیلومتر مترو در تهران ساخته نشده است؛ در‌حالی‌که اصولا ساخت تونل مترو بسیار کم‌هزینه است و مشکل مالی یا اجرائی ندارد و می‌توان اعتبار آن را از طریق بودجه غیرنقد تأمین کرد. اگر این دستگاه‌ها در سه سال گذشته فعالیت می‌کردند، الان سه خط جدید مترو داشتیم یا در حوزه تکمیل و راه‌اندازی ایستگاه‌ها هم با وجود آنکه هزینه سنگینی نداشت و قرار بود ماهانه یک ایستگاه مترو افتتاح شود، متوسط هر سه ماه یک بار هم شاهد افتتاح ایستگاه مترو نیستیم.»
هاشمی درادامه به اتمام عمر اتوبوس‌های شرکت واحد اشاره کرد و افزود:«عمر اتوبوس‌های شرکت واحد در این دولت از پنج سال به 11 سال افزایش پیدا کرده و تعداد آن‌ها از حدود هفت هزار به پنج هزار دستگاه کاهش پیدا کرده است و به همین خاطر حجم مسافر جابه‌جا‌شده با اتوبوس در تهران به دو میلیون نفر رسیده و وسایل نقلیه شخصی عمدتا جایگزین آن شده‌اند. دولت در سال 1395 مصوبه خوبی برای تأمین 19 هزار اتوبوس برای کشور که شش هزار اتوبوس سهم تهران می‌شد، داشت که این مصوبه هنوز اجرائی نشده و در سال جاری نیز دستور رئیس‌جمهور برای تأمین هزارو 500 دستگاه اتوبوس برای تهران صادر شده؛ اما به مرحله عمل نرسیده است.»
با توجه به سخنان هاشمی عملا تغییری در وضعیت حمل و نقل تهران در این دوره از شورا اتفاق نیفتاده است. تنها چند ایستگاه مترو بازگشایی شده که مقدمات آغاز آن‌هم در زمان شورای چهارم کلید خورد که در آن زمان محسن هاشمی ریاست شرکت متروی تهران را بر عهده داشته. در بحث اتوبوس‌های شرکت واحد نیز شاهد بازگشایی ایستگاه جدیدی نبوده‌ایم. در این زمینه تنها موضوع کهنه بودن اتوبوس ها مطرح بود که گویا عدم همکاری دولت با شورای شهر تهران مانع از نوسازی اتوبوس‌ها شد.
کرونا و الودگی شدید هوا، مشکلات جدی سلامت شهر تهران
پنجمین دوره‌ی شورای شهر تهران نسبت به دوره‌های قبلی این شورا با چند مشکل حادتر و بزرگتر در بحث بهداشت و محیط زیستی شهری مواجه بود؛ کرونا و آلودگی هوا.
آلودگی هوای تهران که نزدیک به یک دهه عمر دارد در چندسال اخیر شدت بیشتری به خود گرفته است و تقریبا هرساله و با نزدیک شدن به فصل سرما این معضل جدی گریبان تمامی گروه‌های سنی شهرهای بزرگ و در صدر آن مردم تهران را می‌گیرد.
شورای شهر به‌عنوان نهاد تصمیم‌گیر شهری وظیفه اصلی مبارزه با این معضل شهری را دارد. اما نه تنها این دوره از شورای شهر بلکه دوره‌های قبلی نیز عملکرد جالبی در این زمینه نداشته‌اند. شورای شهر پنجم تهران نیز موفق نشد تا راهکار جدی برای کنترل آلودگی هوای تهران ارائه کند و در آخر هم مجبور شد مثل هربار، به تعطیلی چند روزه مراکز مهم شهری روی بیاورد.
اپیدمی ویروس کرونا دیگر معضل جدی شورای اصلاح‌طلب تهران در دوسال گذشته بود. کنترل این ویروس و جلوگیری از شیوع آن قطعا در کلان شهری مثل تهران از دیگر شهرها و استان‌های کشور سخت‌تر بود. حمل و نقل عمومی از مهم‌ترین عوامل شیوع ویروس کرونا در شهر تهران بود و با نبود سامان‌دهی مناسب در پایتخت، شیوع آن شدت گرفت.
البته اوایل فروردین 1399 محسن هاشمی برای کنترل کرونا در تهران بارها پیشنهاد قرنیطه تهران و تعطیلی کامل این شهر را داد که گویا دولت مخالف این پیشنهاد بود و به جز مدت بسیار کوتاهی آن را عملی نکرد؛ از طرفی دیگر ناهید خداکرمی رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران، شهرداری‌ها را یکی از سازمان‌هایی معرفی کرد که نه پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند و نه نظارتی بر این موضوع دارند. خداکرمی در این باره گفت:«در شرایطی که برخی سازمان‌های زیر نظر شهرداری مانند بهشت زهرا و سازمان پسماند نمی‌توانند از دورکاری برخوردار شوند، شهرداری باید دورکاری در دیگر سازمان‌های خود را به صورت دقیق اجرا کند. به شهردار تهران تذکر می‌دهم که ضمن رعایت پروتکل‌ها در شهرداری، موارد تخطی سایرنهادها را در ستاد مقابله با کرونا پیگیری کند.»
سال 96 هنگامی که دولت روحانی برای چهارسال دیگر به عنوان دولت منتخب روی کار آمد، ترکیب شورای شهر تهران نیز همسو با دولت منتخب تغییر کرد. دوره پنجم شورای شهر تهران که محسن هاشمی را به عنوان رئیس در ترکیب خود داشت، از همان ابتدا با شعاری نزدیک به شعار دولت اصلاح‌طلب فعالیت خود را آغاز کرد؛ حال باید دید شهروندان تهرانی در انتخابات پیشرو چه نمره‌ای به کارنامه‌ی شورای شهر پنجم می‌دهند.