آقای روحانی؛ ابربدهکار 115 هزار میلیارد تومانی به بانک مرکزی کیست؟
هر چند که رئیس جمهور و برخی از اعضای تیم اقتصادی دولت بار‌ها اعلام کرده اند که از بانک مرکزی استقراضی نداشته اند و حتی برخی گام را فراتر گذاشته و عنوان کردند که دولت از بانک مرکزی طلبکار است، اما آمار‌های سال 99 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده است، بیانگر آن است که بدهی دولت به بانک مرکزی بیش از 50 درصد در مقایسه با سال 98 رشد داشته است!
دولت‌ها هر بار در خرج خود دچار مشکل می‌شوند شاید ساده‌ترین راه تامین هزینه ها، بانک مرکزی است. بانک مرکزی که با فشار دولت‌ها مجبور است در زیر سایه عدم استقلال خود به این درخواست دولت‌ها تن دهد و در نهایت با چاپ پول، تورم را به زندگی مردم حواله دهد.
به گزارش تابناک اقتصادی، دولت تدبیر و امید، اما با دیدگاه متفاوتی سال 1392 بر سر کار آمد و رئیس جمهور روحانی بار‌ها خط قرمز دولت خود را استقراض از بانک مرکزی اعلام کرد. وی 15 بار در این سال‌ها به نوعی اظهار داشت که دولتش از بانک مرکزی استقراضی نخواهد داشت.
16 باری که رئیس جمهور بر عدم استقراض از بانک مرکزی تاکید داشتند؛
20 شهریور 1397، علیرغم روال گذشته، این دولت هرگز برای اداره کشور در پی استقراض از بانک مرکزی نشد.
23 مهر 1397، ما در هیچ شرایطی و به رغم تحمل سختی‌ها، خلق پول و یا استقراض از بانک مرکزی نکردیم.
5 آبان 1397، معمولا در سال‌ها و دولت‌های قبل رشد نقدینگی به خاطر استقراض دولت از بانک مرکزی بوده است و امروز رشد نقدینگی در سایه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی است؛ بنابراین دولت انضباط مالی خود را به خوبی حراست و حفظ کرده است.
14 آبان 1397، چه کسی این نقدینگی را درست می‌کند؟ ممکن بود در زمانی دولت نقدینگی ایجاد و استقراض کرده و پایه پولی را بالا ببرد، اما الآن که اینگونه نیست و ما که پایه پولی را بالا نمی‌بریم.
19 آذر 1397، این دولت تحت هیچ شرایطی برای حل مشکلات از پایه پولی برداشت نکرد.
7 اسفند 1397، پیش از این دولت، بخش زیادی از پایه پولی بر مبنای استقراض و بدهی‌های دولت به بانک مرکزی بود، اما الآن اگر پایه پولی افزایش یابد، به خاطر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی بوده است که بانک‌ها تلاش کنند از این پایه پولی استفاده نکرده و به اقتصاد فشار نیاورند.
1 خرداد 1398، اولین کار مهم دولت در این زمینه این بوده که در طول 6 سال گذشته دست در جیب بانک مرکزی نبرده‌ایم و دولت پایه پولی را بالا نبرد.
21 بهمن 1398، کشور را در سال گذشته و امسال به‌رغم تحریم به خوبی اداره کردیم و برای اداره کشور نه نیاز به وام خارجی داشتیم، نه به استقراض از بانک مرکزی خودمان نیاز داشتیم.
7 خرداد 1399، بدون استقراض از بانک مرکزی بودجه امسال را به خوبی اجرا خواهیم کرد.
16 خرداد 1399، تداوم انضباط مالی دولت و تأمین کسری موردنیاز بودجه کشور از محل نقدینگی بازار به جای استقراض از بانک مرکزی ضروری است.
8 تیر 1399، تا امروز یک ریال از بانک مرکزی استقراض نکرده‌ایم. نه در سال 97، نه در سال 98 و نه در سال 99 که ان‌شاءالله تا پایان سال استقراض نخواهیم داشت و کشور را اداره می‌کنیم.
14 مرداد 1399، دولت تدبیر و امید استقراض از بانک مرکزی را از دستور کار دولت خارج کرده است، دولت از سیاست انتشار اوراق برای تأمین اعتبارات عمرانی استفاده کرده است.
29 مرداد 1399، دولت قبلی آمد 50 هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی برای مسکن پول پرفشار استقراض کرد. ما هم این قدرت را داریم، ولی دستمان را به سوی بانک مرکزی هیچ وقت دراز نکردیم. در این 7 سال، دست به سوی استقراض بانک مرکزی دراز نکردیم، دنبال پول پرفشار نرفتیم.
12 شهریور 1399، صحبت‌هایی که در بعضی از رسانه‌ها می‌شود که کشور ما از لحاظ رشد نقدینگی در شرایط بدی است و شرایط انفجار است، می‌خواهم این آمار را به مردم عزیزمان عرض کنم که این آمار بانک مرکزی است. نسبت رشد پایه پولی ما در 5 ماهه اول امسال نسبت به آخر پارسال پایان 98 حساب کنیم در این 5 ماه رشد پایه پولی ما معادل 2.9 دهم بوده است، یعنی آن نقدینگی که همه از آن وحشت دارند و خطرناک است نقدینگی بر مبنای رشد پایه پولی است و بحمدالله رشد پایه پولی ما در این 5 ماهه کمتر از 3 درصد بوده و نشان می‌دهد مسیر حرکت اقتصادی ما یک مسیر صحیح و درستی است که طی می‌کنیم.
10 دی 1399، اوراق را به جایگاه واقعی آن رساندیم و اعتماد مردم برای خرید اوراق دولتی جلب شده است، اوراق دولتی را جایگزین پول نقد کردیم و ریالی از بانک مرکزی استقراض نکردیم، اما نسبت به این مسائل کمتر صحبت می‌شود. ما اصلا استقراضی از بانک مرکزی نمی‌کنیم و نکردیم.
در جدیدترین اظهار نظر نیز روز گذشته 3 مرداد 1400، حسن روحانی رئیس جمهوری در این باره تاکید کردند:
"در هیچ شرایطی حتی در دوره جنگ اقتصادی نیز حاضر به استقراض از بانک مرکزی نشدیم. استفاده از پایه پولی از طرف دولت هیچ‌گاه بر مبنای بدهی و استقراض دولت نبوده است، اما در عین حال سال 98 نسبت به 97 و سال 99 نسبت به سال 98 بدهی دولت به بانک مرکزی کاهش یافته است."
*س_آمار‌ها چه می‌گویند؟
_س* به تازگی بانک مرکزی گزارش نماگر‌های اقتصادی در سه ماهه چهارم سال 1399 را منتشر کرد. گزارشی که واقعیت‌ها را نمایان می‌کند.
در بخش متغیر‌های پولی و اعتباری، بدهی دولت به بانک مرکزی معادل 115 هزار و 220 میلیارد تومان است که این رقم در مقایسه با سال 98 رشد کم‌سابقه 50.8 درصدی را نشان می‌دهد.
به عبارت بهتر دولت در سال گذشته 38 هزار و 790 میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده است و این رقم با احتساب ضریب فزاینده 7.5 در سال گذشته، بیش از 290 هزار میلیارد تومان به حجم نقدینگی از این محل افزوده است.
هنگامی که دولت تدبیر و امید سکان هدایت قوه مجریه را بر عهده گرفت میزان بدهی دولت به بانک مرکزی 13 هزار میلیارد تومان بود و در سال 99 این رقم بالغ بر 115 هزار میلیارد تومان می‌باشد! این بدان معناست که بدهی دولت به بانک مرکزی در طول عمر دولت تدبیر و امید بیش از 10 برابر شده است!
*س_تیم اقتصادی دولت چه چیزی را تکذیب می‌کند؟
_س* هر چند که عبدالناصر همتی رئیس سابق کل بانک مرکزی در واپسین روز‌های سکانداری بانک مرکزی پرده از استقراض دولت از بانک مرکزی برداشت، اما این مسئله بار‌ها توسط سایر اعضای تیم اقتصادی دولت از جمله محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه و فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد تکذیب شد.
همتی طی صحبت‌هایی در 8 فروردین ماه سال جاری در برنامه تلویزیونی نگار درباره علل رشد تورم گفت: بگذارید با مردم شفاف باشیم برای مثال در سال 98 و 99 بخش‌هایی از بودجه دولت از طریق درآمد‌های تسعیر صندوق توسعه ملی تأمین شد که به زبان ساده‌تر به معنای چاپ پول است که نتیجه‌اش تورم خواهد بود، اما در بانک مرکزی با توجه به کسری‌های بودجه کاری غیر از این نمی‌توانستیم انجام دهیم.
بعد از این صحبت‌ها محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه برخلاف گفته‌های همتی اظهار داشت: بانک‌مرکزی به دولت بدهکار است. وی در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر موضوع بدهکار نبودن دولت به موضوع بدهی این بانک به وزارت اقتصاد پرداخت و گفت: بخشی از کسری بودجه به خاطر سریع نبودن تبدیل منابع ارزی به ریالی است، بانک‌مرکزی در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل در حال حاضر، این بانک بزرگ‌ترین بدهکار دولت است. نوبخت تاکید کرد: بنابر گزارش وزیر نفت پول حاصل از صادرات نفت به حساب بانک‌مرکزی واریز شده، اما این بانک در تبدیل ارز به ریال دچار تاخیر است و به همین دلیل در حال حاضر بانک‌مرکزی بزرگ‌ترین بدهکار دولت است. در شرایطی که دولت اندوخته مالی در بانک‌مرکزی دارد چه نیاز به چاپ پول است؟
دوباره همتی طی یادداشتی در صفحه شخصی اینستاگرام خود به این صحبت‌های رئیس سازمان برنامه و بودجه واکنش نشان داد و نوشت: "اخیرا به نقل از رئیس محترم سازمان برنامه و بودجه مطلبی در رسانه‌ها منتشر شده است، مبنی بر اینکه بانک‌مرکزی بزرگ‌ترین بدهکار دولت است؛
اولین نکته: پرواضح است که بانک‌مرکزی هیچ‌گاه به دولت بدهکار نبوده و نخواهد شد. کافی است که نگاهی به ترازنامه بانک‌مرکزی شود تا بدهکار مشخص گردد.
دومین نکته: سال 1398 و 1399 عامل مسلط در رشد پایه پولی، تبدیل منابع ارزی مسدود و غیرقابل دسترس به ریال بوده است، در حالی که در سال‌های قبل از آن، عامل مسلط، بدهی بانک‌ها بود که با تلاش بانک مرکزی در شرایط بسیار سخت مهار شد.
سومین نکته: اگر روزی برسد که بانک‌مرکزی بدهکار دولت باشد، به معنای آغاز حکمرانی درست در اقتصاد و مهار و کنترل تورم خواهد بود و معنایش آن است که دولت می‌تواند نزد بانک‌مرکزی سپرده‌گذاری کند.
چهارمین نکته: مقاومت بانک‌مرکزی در برابر تبدیل منابع ارزی مسدودی به ریال، برای مقابله با رشد بیشتر در پایه پولی و نقدینگی و لذا، جلوگیری از کاهش بیشتر ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم است."
همچنین فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد نیز همسو با رئیس سازمان برنامه و بودجه طی مصاحبه‌ای در اردیبهشت ماه سال جاری اعلام کرد: سال 99 از نظر تامین مالی بحرانی‌ترین و موفق‌ترین سال بوده و از بودجه 571 هزار میلیارد تومانی فقط 12 هزار و 600 میلیارد تومان را از طریق فروش نفت تامین کردیم. بدون یک ریال استقراض از بانک مرکزی توانستیم بودجه سال 99 را تامین کنیم. به جای اینکه از بانک مرکزی قرض بگیریم اوراق فروختیم و از مردم برای تامین مالی استقراض کردیم. وی در ادامه مدعی شد: هر چند هیچ استقراضی از بانک مرکزی انجام نشده، اما بدهی دولت به بانک مرکزی افزایش یافته که آن هم در چارچوب چرخه چهار جانبه و تهاتر بدهی دولت به شرکت‌ها بوده است.
*س_عواقب استقراض دولت از بانک مرکزی چیست؟
_س* در هر صورت استقراض دولت از بانک مرکزی در نهایت به رشد نقدینگی منجر می‌شود. رشد نقدینگی که در نبود امکانات برای پاسخگویی به تقاضا در نهایت به تورمی سرسام آور منجر می‌شود، مطابق آنچه که امروزه شاهد آن هستیم. کامران ندری استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگویی که در گذشته با خبرنگار تابناک اقتصادی انجام داد، در این باره گفت: اگر بخواهیم با انصاف به موضوع نگاه کنیم بخشی از این کسری بودجه دولت از محل همین ریال‌های چاپ شده و خلق پول تامین شد و این امر مسلمی است و در به وجود آمدن نرخ تورم نقطه به نقطه 50 درصدی در سال 99 خیلی موثر بوده است.
