آمریکا و چین وارد جنگ می‌شوند / خطاهای بزرگ رهبران
امروزه برای اغلب دست‌اندرکاران سیاست بین‌الملل این یک امر پذیرفته شده است که چین و ایالات متحده در یک جنگ سرد جدید قرار دارند؛ جنگی که رقابتی که ظاهرا سیاستگذاران ایالات متحده را بیشتر از جنگ سرد اولیه آزمایش خواهد کرد، زیرا چین به احتمال زیاد رقیبی قدرتمندتر از اتحاد جماهیر شوروی خواهد بود. و به باور جان جوزف مرشایمر، نظریه‌پرداز برجشته روابط بین‌الملل، «این جنگ سرد به احتمال زیاد...
به گزارش اقتصادنیوز؛ دنیل کورتز - فلان سردبیر نشریه معتبر فارن افرز در پیش‌گفتار پرونده ویژه شماره نوامبر و دسامبر این دوماهنامه نوشته است: «ده‌ها سال پس از آغاز آنچه که ما ممکن است روزی آن را «جنگ سرد اول» بنامیم، مورخان و سیاست گذاران بی وقفه حرکات آغازین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را مطالعه کرده و بر سر اینکه اگر می‌شد به طور متفاوتی انجام شود بحث کرده و می‌کنند. و حالا به موازات رقابت کنونی میان آمریکا و چین استناد به جنگ سرد به معنای مطلوب یا اجتناب ناپذیر بودن آن نیست. در عوض، این باید به عنوان یک یادآوری عمل کند: اکنون زمان آن است که قبل از اینکه واقعا دیر شود، واکاوی، احتیاط و خردورزی را برای حرکت‌های اولیه این رقابت به ارمغان بیاوریم».
*س_جنگ سرد دوم_س*دیگر چیز قابل بحثی نیست که ایالات متحده و چین، متحدان ضمنی در نیمه آخر آخرین جنگ سرد، خود وارد جنگ سرد جدید می شوند: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین آن را اعلام کرده است و یک اجماع نادر دو حزبی در ایالات متحده چالش را پذیرفته است. بنابراین، موارد قبلی - تنها جنگ سرد واقعی و بسیاری از شبه جنگ‌های سرد قبلی - چه چیزی در مورد این رقابت می تواند ارائه دهد؟ این سوالی است که شاکله نخستین مقاله این پرونده با عنوان «جنگ سرد جدید؛ آمریکا، چین و پژواک تاریخ»، را تشکیل می‌دهد، و نویسندگان آن هال برندز، استادتمام امور بین‌الملل در دانشگاه جان هاپکینز و جان لوئیس گدیس، استاد تاریخ نظامی و دریایی در دانشگاه ییل، علیرغم تفاوتهای آشکار بین تقابل ایالات متحده و شوروی در آن زمان و رقابت ایالات متحده و چین در حال حاضر، معتقدند زمان آن فرا رسیده است که درس های قبلی را با دقت مطالعه کنیم تا از فاجعه در دومی جلوگیری شود.
برندز و گدیس می نویسند: «بزرگترین جنگ بدون درگیری زمان ما، می‌تواند تاب‌آوری را در رقابت چینی - آمریکایی که سرد یا گرم بودن آینده آن نامشخص است، افزایش دهد». (ترجمه این مقاله در 3 بخش در اقتصادنیوز منتشر شده است:آغاز جنگ سرد دوم).
اما جان جوزف مرشامر، جان جی مرشایمر، استادتمام علوم سیاسی در دانشگاه شیکاگو در آخرین و به نوعی مهمترین مقاله این شماره، «نبرد اجتناب‌ناپذیر» معتقد است که «این جنگ سرد به احتمال زیاد داغ می‌شود».
در نظام بین‌المللی که امروز متأثر از شگفتی‌های پیش‌بینی‌ناپذیر است و نظریه‌هایی که مدت‌ها معتبر می‌نمودند، امروز یکی پس از دیگری نواقص خود را عیان می‌کنند، جان جی. مرشایمر و نظریه رئالیسم تهاجمی‌اش، حتی درخشان‌تر از گذشته جلوه می‌کنند. اغراق نیست گفتن اینکه رئالیسم تهاجمی مرشایمر اکنون به نوعی تنها بنیان تئوریک است که همچنان با کمترین نقص، توضیح‌دهنده معادلات و مناسبات نظام بین‌المللی است. وی تعاملات بین قدرت‌های بزرگ را تحت تأثیر میل به هژمونی در جهانی مملو از ناامنی وو عدم اطمینان از نیات دیگر کشورها می‌داند و بر همین مبنا، به تبیین و تحلیل «رقابت اجتناب‌ناپذیر آمریکا و چین» می‌پردازد.
مرشایمر از مخالفان جنگ عراق در سال 2003 بود و تقریبا تنها کسی بود که با تصمیم اوکراین برای تسلیم سلاح‌های هسته‌اش در سال 1994 مخالفت کرد و پیش‌بینی نمود که اوکراین بدون یک عامل بازدارنده مورد تهاجم روسیه قرار خواهد گرفت. جنجالی‌ترین نظرات مرشایمر نگرانی‌اش از نفوذ احتمالی گروه‌های ذی‌نفع بر اقدامات آمریکا در خاورمیانه است که وی در کتاب «لابی اسرائیل و سیاست خارجی» مطرح کرده‌است.
مرشایمر سال‌ها پیش گفته بود رشد اقتصادی سریع چین منجر به رویاروییش با ایالات متحده خواهد شد تقابلی که او "تراژدی سیاست ابرقدرت‌ها" نامیده است. او معتقد است «راز این نیست که چرا رابطه بین واشنگتن و پکن به طرز چشمگیری وخیم شده استش، بلکه این است که چرا آمریکایی ها تا به حال فکر می‌کرده‌اند که امکان نتیجه متفاوتی وجود دارد. از نظر او، جهان بینی تاریک‌تر و کمتر توهم آمیز بهترین شانس برای جلوگیری از فاجعه را ارائه می‌دهد.
اقتصادنیوز این مقاله تفصیلی و مهم را در 3 بخش مجزا تقدیم مخاطبان می‌کند. در ادامه بخش نخست مقاله مرشایمر را بخوانید.
*س_نبرد اجتناب‌ناپذیر (بخش اول)_س*سه دهه پیش، وقتی جنگ سرد پایان یافت، انتخاب مهمی بود. ایالات متحده پیروز شده بود و آنگاه تنها قدرت بزرگ روی کره زمین بود. به نظر می رسید که سیاستگذاران ایالات متحده با بررسی افق تهدیدها، نگرانی چندانی نداشتند - و به ویژه درباره چین، کشوری ضعیف و فقیر که بیش از یک دهه با ایالات متحده علیه اتحاد جماهیر شوروی همسو شده بود.
اما نشانه های شومی وجود داشت: چین تقریبا پنج برابر ایالات متحده جمعیت داشت و رهبران آن اصلاحات اقتصادی را پذیرفته بودند. تعداد و ثروت جمعیت اصلی ترین سازه قدرت نظامی هستند، بنابراین احتمال جدی وجود دارد که چین در دهه های آینده به طور چشمگیری قوی تر شود. از آنجا که چین قدرتمند مطمئنا موقعیت ایالات متحده در آسیا و احتمالا فراتر از آن را به چالش می کشد، انتخاب منطقی برای ایالات متحده روشن بود: کند شدن صعود چین.
در عوض، آن را تشویق کرد. دولت های دموکرات و جمهوری خواه با فریب تئوری های غلط در مورد پیروزی اجتناب ناپذیر لیبرالیسم و منسوخ شدن درگیری قدرت های بزرگ، سیاست تعامل را دنبال کردند که به دنبال کمک به ثروتمندتر شدن چین بود. واشنگتن سرمایه گذاری در چین را تشویق کرد و از این کشور در سیستم تجارت جهانی استقبال کرد و فکر کرد که این کشور به یک دموکراسی دوستدار صلح و یک ذی نفع مسئول در نظم بین المللی تحت رهبری ایالات متحده تبدیل خواهد شد.
*س_جنگ سرد دوم داغ می‌شود؟_س*البته این خیال هرگز عملی نشد. چین به دور از پذیرش ارزشهای لیبرال در داخل و وضع موجود در خارج از کشور، همزمان با صعود، سرکوبگر و بلندپروازتر شد. تعامل نتوانست مانع از رقابت شود و به جای ایجاد هماهنگی بین پکن و واشنگتن، پایان عصر به اصطلاح تک قطبی را تسریع کرد. امروزه چین و ایالات متحده در یک جنگ سرد جدید قرار دارند - یک رقابت امنیتی شدید که بر همه ابعاد روابط آنها تأثیر می گذارد. این رقابت سیاستگذاران ایالات متحده را بیشتر از جنگ سرد اولیه آزمایش خواهد کرد، زیرا چین به احتمال زیاد رقیبی قدرتمندتر از اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد خواهد بود. و این جنگ سرد به احتمال زیاد داغ خواهد شد.
هیچ کدام از اینها نباید تعجب آور باشد. چین دقیقا همانطور عمل می‌کند که واقع گرایی پیش بینی می کرد. چه کسی می تواند رهبران چین را به خاطر تسلط بر آسیا و تبدیل شدن به قدرتمندترین کشور روی کره زمین سرزنش کند؟ مطمئنا ایالات متحده، کشوری که برنامه مشابهی را دنبال می کرد، به یک هژمون در منطقه خود و در نهایت امن ترین و با نفوذترین کشور جهان تبدیل شد. و امروز، ایالات متحده نیز همانطور عمل می کند که منطق واقع بینانه پیش بینی می کرد. این کشور که مدتهاست با ظهور دیگر سلطه گران منطقه ای مخالف است، جاه طلبی های چین را تهدیدی مستقیم می داند و مصمم است که روند صعودی مستمر این کشور را مهار کند. نتیجه اجتناب ناپذیر، رقابت و رویارویی است. تراژدی سیاست قدرت های بزرگ چنین است.
با این حال، آنچه قابل اجتناب بود، سرعت و میزان صعود خارق العاده چین بود. اگر سیاستگذاران آمریکایی در لحظه تک قطبی به سیاست تعادل قوا فکر می کردند، سعی می کردند رشد چین را کند کرده و شکاف قدرت بین پکن و واشنگتن را به حداکثر برسانند. اما هنگامی که چین ثروتمند شد، جنگ سرد آمریکا و چین اجتناب ناپذیر بود. ممکن است مشارکت بدترین اشتباه استراتژیک باشد که هر کشوری در تاریخ اخیر مرتکب شده است: هیچ نمونه قابل مقایسه ای وجود ندارد که یک قدرت بزرگ به طور فعال به ارتقاء رقیب همسال خود بپردازد. و اکنون برای انجام کارهای زیاد دیر شده است.
*س_غفلت از صعود بی‌مهابای چین_س*بلافاصله پس از شکاف بین چین و شوروی در دهه 1960، رهبران آمریکایی - عاقلانه - برای ادغام چین در نظم غربی و کمک به رشد اقتصادی آن تلاش کردند، با این استدلال که چین قدرتمندتر بهتر می تواند به مهار اتحاد جماهیر شوروی کمک کند. اما پس از آن جنگ سرد به پایان رسید و این سوال مطرح شد: سیاست گذاران آمریکایی چگونه باید با چین برخورد کنند، در حالی که دیگر نیازی به مهار مسکو نیست؟ سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور یک هفتاد و پنجم ایالات متحده بود. اما با توجه به مزیت جمعیت چین، اگر اقتصاد این کشور در دهه های آینده به سرعت رشد می‌کرد، می توانست ایالات متحده را از قدرت اقتصادی محروم کند.
به بیان ساده تر، پیامدهای ثروتمند شدن چین بر موازنه جهانی قدرت بسیار زیاد بود.
از دیدگاه واقع گرایانه، چشم انداز چین به عنوان قدرت عظیم اقتصادی یک کابوس بود. این نه تنها به معنای پایان تک قطبی است، بلکه یک چین ثروتمند مطمئنا ارتش قدرتمندی نیز ایجاد می‌کند، زیرا کشورهای پرجمعیت و ثروتمند همواره قدرت اقتصادی خود را به قدرت نظامی تبدیل می کنند. و چین تقریبا مطمئنا از این ارتش برای پیگیری هژمونی در آسیا و ایجاد قدرت در دیگر مناطق جهان استفاده خواهد کرد. هنگامی که این کار انجام شد، ایالات متحده چاره ای جز مهار، و یا تلاش برای عقب راندن قدرت چین ندارد، امری که باعث ایجاد یک رقابت امنیتی خطرناک می شود.
*س_چرا ابرقدرت‌ها محکوم به رقابت هستند؟_س*چرا ابرقدرت‌ها محکوم به رقابت هستند؟ برای شروع، هیچ مرجع بالاتری برای رسیدگی به اختلافات بین دولتها یا محافظت از آنها در صورت تهدید وجود ندارد. علاوه بر این، هیچ دولتی هرگز نمی تواند مطمئن باشد که رقیبی - به ویژه کشوری با قدرت نظامی فراوان - به آن حمله نخواهد کرد. نیات رقبا به سختی قابل پیش بینی است. کشورها دریافته اند که بهترین راه برای زنده ماندن در جهان آنارشیک این است که قوی ترین بازیگر باشید، که در عمل به معنای هژمون بودن در منطقه خود و اطمینان از عدم تسلط هیچ قدرت بزرگ دیگری بر مناطق تحت این هژمون است.
این منطق واقع گرایانه سیاست خارجی ایالات متحده را از همان ابتدا آگاه کرده است. روسای جمهور اولیه و جانشینان آنها با جدیت تمام تلاش خود را کردند تا ایالات متحده را به قدرتمندترین کشور در نیمکره غربی تبدیل کنند.
ایالات متحده پس از دستیابی به هژمونی منطقه ای در آغازش قرن بیستم، نقش مهمی در جلوگیری از تسلط چهار قدرت بزرگ در آسیا یا اروپا ایفا کرد: این کشور در تحمیل شکست بر آلمان سلطنتی جنگ جهانی اول و ژاپن و آلمان نازی در جنگ جهانی دوم کمک کرد. و اتحاد جماهیر شوروی را در پایان یک جنگ سرد طولانی شکست داد. ایالات متحده از این هژمون‌های بالقوه نه تنها به این دلیل که ممکن است به اندازه کافی قدرتمند شوند و به نیمکره غربی برسند، می ترسید، بلکه این امر برای واشنگتن پیش بینی معادلات قدرت در سطح جهانی را دشوارتر می‌کرد.
*س_الگوبرداری پکن از بازی هژمونیک آمریکا _س*چین بر اساس همین منطق واقع گرایانه عمل می کند و عملا از ایالات متحده تقلید می کند. پکن می خواهد قوی ترین دولت در حیاط خلوت خود و سرانجام در جهان باشد. این کشور می خواهد نیروی دریایی بلو - واتر ایجاد کند تا از دسترسی خود به نفت خلیج فارس محافظت کند و به تولید کننده برتر فناوری های پیشرفته تبدیل شود. شی می خواهد نظمی بین المللی ایجاد کند که برای منافع پکن مطلوب تر باشد. یک چین قدرتمند احمقانه است که فرصت را برای تعقیب این اهداف از دست بدهد.
اکثر آمریکایی ها نمی دانند که پکن و واشنگتن از یک کتاب بازی پیروی می کنند، زیرا معتقدند ایالات متحده یک دموکراسی نجیب است که متفاوت از کشورهای مستبد و بی رحم مانند چین عمل می کند. اما سازوکار سیاست بین الملل اینگونه نیست. همه قدرت های بزرگ، خواه دموکراتیک باشند یا نباشند، چاره ای جز رقابت برای کسب قدرت در چیزی که ریشه اصلی آن بازی سرجمع صفر است، ندارند. این امر باعث انگیزه هر دو ابرقدرت در طول جنگ سرد شد. این امر امروز به چین انگیزه می دهد، و حتی اگر سیستم آن یک دموکراسی باشد، به رهبران آن انگیزه می دهد. و این به رهبران آمریکایی نیز انگیزه می دهد و آنها را برای مهار چین مصمم می سازد.
*س_نسخه دردسرساز چین_س*حتی اگر کسی این روایت واقع‌گرایانه که در رقابت قدرت‌های بزرگ بر نیروهای ساختاری محرک تأکید می‌کند را رد کند، رهبران ایالات متحده هنوز باید تشخیص می‌دادند که از میان همه کشورها، تبدیل چین به یک قدرت بزرگ، نسخه‌ای دردسرساز است. از این گذشته، این کشور مدتهاست که به دنبال حل و فصل اختلافات مرزی خود با هند بر اساس شرایط مطلوب خود بوده و اهداف تجدیدنظرطلبی گسترده ای در شرق آسیا داشته است. سیاستگذاران چینی به طور مداوم تمایل خود را برای ادغام مجدد تایوان، بازپس گیری جزایر دیائیو (در ژاپن به جزایر سنکاکو) از ژاپن و کنترل بیشتر دریای چین جنوبی اعلام کرده اند - همه اهدافی که مقدر است با مقاومت شدید همسایگان چین روبرو شوند. ایالات متحده را نیز ذکر کنید. چین همیشه اهداف تجدیدنظرطلبانه داشته است. اشتباه این بود که به آن اجازه داده شد به اندازه کافی قدرتمند شود تا بتواند بر مبنای آنها عمل کند.
*س_خطاهای بزرگ رهبران و استراتژیست‌های آمریکا _س*اگر سیاستگذاران آمریکایی منطق واقع گرایی را می پذیرفتند، مجموعه‌ای از سیاست‌های مستقیم وجود داشت که آنها می‌توانستند رشد اقتصادی چین را کند کرده و شکاف ثروت بین این کشور و ایالات متحده را حفظ کنند.
در اوایل دهه 1990، اقتصاد چین متأسفانه توسعه نیافته بود و رشد آینده آن بستگی زیادی به دسترسی به بازارها، فناوری و سرمایه آمریکا داشت. ایالات متحده در آن زمان یک جالوت اقتصادی و سیاسی بود، و در موقعیتی ایده آل برای جلوگیری از ظهور چین. از سال 1980، روسای جمهور ایالات متحده به چین رویکرد "مورد علاقه‌ترین ملت" را اعطا کردند، این جایگاه بهترین شرایط تجاری را با ایالات متحده به این کشور داد.
این طرفداری باید با جنگ سرد به پایان می رسید و به جای آن، رهبران ایالات متحده باید در مورد یک توافق تجاری دو جانبه مذاکره می کردند که شرایط سخت تری را بر چین تحمیل می کرد. آنها باید این کار را می کردند حتی اگر توافق برای ایالات متحده نیز کمتر مطلوب بود. با توجه به حجم کوچک اقتصاد چین، این ضربه بسیار بزرگتر از اقتصاد ایالات متحده تأثیرگذار می‌بود.
درعوض، رؤسای جمهور ایالات متحده به طور نابخردانه ای به اعطای وضعیت مطلوب ترین کشور به چین ادامه دادند. در سال 2000، این خطا با دائمی کردن این وضعیت تشدید شد و به طور قابل توجهی اهرم واشنگتن بر پکن را کاهش داد. سال بعد، ایالات متحده با اجازه دادن به چین برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی (WTO) دوباره اشتباه کرد. با باز شدن بازارهای جهانی، کسب و کارهای چینی گسترش یافتند، محصولات آنها رقابتی تر شدند و چین قدرتمندتر شد.
ایالات متحده فراتر از محدودیت دسترسی چین به سیستم تجارت بین المللی، باید صادرات فناوری های پیچیده ایالات متحده را به شدت کنترل می کرد. کنترل صادرات به ویژه در دهه 1990 و سالهای اولیه دهه بعد، هنگامی که شرکتهای چینی عمدتا از فناوری غربی کپی می کردند، مؤثر بود. ممانعت از دسترسی چین به فناوری های پیشرفته در زمینه هایی مانند هوافضا و الکترونیک تقریبا به طور قطع توسعه اقتصادی آن را کند می کرد. اما واشنگتن اجازه داد فناوری با محدودیت‌های کمی جریان یابد و به چین اجازه داد تا سلطه ایالات متحده را در حوزه حیاتی نوآوری به چالش بکشد. سیاستگذاران ایالات متحده همچنین مرتکب اشتباه شدند که موانع سرمایه گذاری مستقیم ایالات متحده در چین را کاهش دادند، در نتیجه سرمایه‌گذاری‌ای که در سال 1990 بسیار ناچیز بود، طی سه دهه بعد به صورت قارچ گونه رشد کرد.
اگر ایالات متحده روی تجارت و سرمایه گذاری سخت بازی می کرد، چین مطمئنا برای کمک به کشورهای دیگر متوسل می شد. اما محدودیت‌هایی برای کارهایی که در دهه 1990 می‌توانست انجام دهد وجود داشت. ایالات متحده نه تنها بخش عمده‌ای از پیچیده‌ترین فناوری‌های جهان را تولید کرد، بلکه اهرم‌های متعددی از جمله تحریم‌ها و تضمین‌های امنیتی را نیز در اختیار داشت که می‌توانست از آنها برای متقاعد کردن سایر کشورها برای اتخاذ موضع سخت‌تر در قبال چین استفاده کند. به عنوان بخشی از تلاش برای محدود کردن نقش چین در تجارت جهانی، واشنگتن می توانست متحدانی مانند ژاپن و تایوان را به خدمت بگیرد و به آنها یادآوری کند که یک چین قدرتمند تهدیدی وجودی برای آنها خواهد بود.
با توجه به اصلاحات بازار و پتانسیل پنهان قدرت، چین علی رغم این سیاست ها همچنان صعود می کرد. اما بعدا به قدرت بزرگی تبدیل می شد. و وقتی چنین شد، هنوز به طور قابل توجهی ضعیف تر از ایالات متحده بود و بنابراین در موقعیتی نبود که به دنبال هژمونی منطقه ای باشد.
از آنجا که قدرت نسبی و نه مطلق چیزی است که در نهایت در سیاست بین‌الملل اهمیت دارد، منطق واقع‌گرایانه نشان می‌دهد که سیاستگذاران ایالات متحده باید تلاش‌هایی را برای کند کردن رشد اقتصادی چین با کمپینی برای حفظ - اگر نه افزایش - برتری کشورشان بر چین همراه کنند.
دولت ایالات متحده می توانست سرمایه گذاری هنگفتی در تحقیق و توسعه انجام دهد و نوع نوآوری بی امان مورد نیاز برای حفظ تسلط آمریکا بر فناوری های پیشرفته را تامین کند. می‌توانست به‌طور فعال تولیدکنندگان را از حرکت به خارج از کشور منصرف کند تا پایه‌های تولیدی ایالات متحده را تقویت کند و از اقتصاد آن در برابر زنجیره‌های تامین آسیب‌پذیر جهانی محافظت کند. اما هیچ یک از این اقدامات محتاطانه اتخاذ نشد.
همچنین بخوانید
