آیت الله اعرافی کیست؟
*س_آیت الله علیرضا اعرافی، از فقهای شورای نگهبان و رئیس حوزه های علمیه کشور است. آنچه می خوانید، زندگینامه ایشان است که عینا از سایت شان بازنشر می شود._س* *س_الف) مشخصات فردی:_س*
*س_تولد:_س* آیت‌الله اعرافی به سال 1338 در شهر میبد در استان یزد و در خانه‌ای دیده به جهان گشود که مأوی دین‌داران و امید ستمدیدگان در دوران ستم‌شاهی بود پدرش آیت‌الله محمدابراهیم اعرافی (ره) از علمای زاهد، شجاع و مردم‌داری بود که نقشی محوری در احیاء ارزش‌های اسلامی و شعائر الهی در منطقه و سد محکم در برابر فرهنگ ستیزی و بی‌عدالتی رژیم پهلوی به شمار میرفت، او که از دوستان نزدیک امام خمینی (ره) بود، سالها قبل از انقلاب اسلامی با برپایی نماز جمعه و دعوت مردم به راهپیمایی نقش بسزایی در بیداری مردم میبد یزد و تربیت نسلی مؤمن، عالم و انقلابی برای منطقه و کشور ایفا کرد.
مادر آیت‌الله علیرضا اعرافی نیز از فرزندان آیت‌الله شیخ کاظم ملک افضلی اردکانی (ره) از زنان مؤمن و پاک‌دامن روزگار بود که همگام و همراه پدرش در تربیت فرزندان و پیشبرد اهداف اسلامی کوشید.
*س_تحصیلات:_س* آیت الله اعرافی پس از گذراندن روخوانی قرآن کریم، ادبیات و احکام اولیه در دوران کودکی نزد پدر و اساتید دیگر، در سال 1349 به قم هجرت کرد و دروس کلاسیک را پی گرفت و به سال 1350 دروس حوزه را آغاز، با ذوق و ذکاوت ذاتی و تلاش و کوشش تحسین برانگیز به سرعت دروس مقدماتی و دوره سطح حوزه را به پایان برد، به گونه‌ای که در سال 1356 در درس خارج فقه و اصول بزرگان حوزه حاضر شد آیت الله اعرافی از آن دسته از شخصیتهای دینی و علمی است که مکتب اساتید بسیاری را در رشته های گوناگون درک و از محضر هر یک از آنان خوشه چینی کرده است.
او که در درس خارج فقه و اصول، شاگرد اساتیدی چون آیت الله العظمی حاج شیخ مرتضی حائری (ره)، آیت الله العظمی فاضل لنکرانی (ره)، آیت‌الله العظمی وحید خراسانی (دامت برکاته) و آیت‌الله العظمی جواد تبریزی (ره) بود، در درس تفسیر قرآن آیت الله میرزا علی مشکینی (ره) و هیئت علامه حسنزاده آملی (حفظه الله) شرکت جست و کتابهای فلسفت نا و اقتصادنا شهید صدر (ره) را نزد آیت‌الله سیدکاظم حائری (حفظه الله) فراگرفت.
او که طی سالهای تحصیل از شرکت در دروس فلسفی بازنماند، اسفار اربعه، برهان شفا، فصولالحکم و تمهید القواعد را نزد آیت‌الله جوادی آملی (دامت برکاته) و بخشی از اسفار را نزد آیت‌الله شهید مطهری (ره) آموخت و از علامه مصباح یزدی (حفظهالله) در مباحث فلسفه بهره برد و در تمام این سالها از حضور در پای درس اخلاق، اساتید اخلاق و مجالس اخلاقی آنان غفلت نکرد و بر اساس همان سنت همیشگی حوزه در تحصیل همپای با تهذیب را نصب‌العین قرار داد و بر محاسبه و مراقبه در گفتار و رفتار و تأسی بر سیره بزرگان در اخلاق به ویژه پدر بزرگوارش کوشید.
*س_حرکت علمی:_س* تلمذ آیت‌الله اعرافی در برابر این قله‌های علم و تقوا در روزگار خود و آشنایی او با افکار و اندیشه‌ها، سبک و سیره آنان از آیات قرآن و کلام اهل‌بیت (علیه السلام) فضای فکری و اخلاقی او را چنان شکل داد تا بتواند در مرحله نوین ورود حوزههای علمی به جهان نو، با دستی پر به سراغ مباحث اجتماعی و پدیدهای نوظهور در عرصه اندیشه و علم گام بگذارد، در این مسیر فراگیری زبان‌های عربی و انگلیسی و مطالعات فراوان او در رشته‌های ریاضی و فلسفه غرب، علوم انسانی و اجتماعی و کتبی که نوعا در حوزه متداول نبوده است کمک شایانی به او در درک درست از فضای جدید جامعه شد، بااین‌همه شرکت او در دوره تحقیقاتی تعلیم و تربیت و علوم انسانی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشگاه حوزه و دانشگاه) او را به رسیدن الگویی در چگونگی برخورد، نقد و یا گفتگو با مکاتب و اندیشه‌های نوین کمک کرد و از همه مهم‌تر به شناخت و ارتباط با نسل جدید حوزه و دانشگاه رهنمون ساخت و در طول چهار دهه گذشته همواره با دانشگاه‌های داخل و خارج در عرصه بینالملل در ارتباط و در دانشگاه‌های گوناگون تدریس کرده است.
آیت‌الله اعرافی در زمان تحصیل با پر کردن روزهای تعطیل خود به مباحثه تفسیر المیزان و نهج‌البلاغه و سایر کتب علمی پرداخت و منظومه فکری و علمی و اخلاقی خود را با نورانیت کلام وحی و اهل‌بیت (علیه السلام)؛ منور کرد. سرانجام این حرکت فرهنگی و اجتماعی او به جهتدهی مطالعات و پژوهش‌های کتابخانهای و میدانی در تعلیم و تربیت رساند و ضرورت و خلأ در این بخش او بر آن داشت که با نوآوری و تطبیق مباحث موجود در کتب قدما با مباحث امروزین به تدریس فقه التربیه پرداخته و درزمینه علوم انسانی و فلسفه آن و بهویژه حوزه علوم تربیتی و فلسفه تربیتی، ابواب جدید فقهی ازجمله فقه تربیتی، فقه روابط اجتماعی، فقه اخلاق را پایه‌ریزی کند، به‌گونه‌ای که جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی ویژه نوآوری و نظریه‌پردازی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی به او اعطاء شد. این جهتدهی سالها تحقیق و تبلیغ و تدریس در حالی صورت گرفت که وی در عرصه تدریس، تدریس اسفار اربعه و خارج فقه و اصول را ادامه و با دارا بودن شاگردانی در فقه، اصول و فلسفه در زمره اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم قرار گیرد.
آیت‌الله اعرافی به دلیل مطالعات فراوان در علوم مختلف و مشاهده مراکز علمی و حوزوی در بسیاری از کشورهای جهان از نزدیک و حضور فعال در همایش‌ها و کنفرانس علمی و دینی بین‌المللی در کنار تسلط بر علوم حوزوی و تدریس سطوح عالی حوزه از معدود شخصیتهای علمی و دینی است که در دوره گذار حوزههای علمیه به مقطعی جدید ورود انقلاب اسلامی به دهه چهارم، یعنی دهه تقابل و تعامل گفتمان‌ها، گفتمان‌ها و پدیده‌های نوین فکری، سیاسی و اجتماعی را رصد و آسیب‌شناسی و فرصت‌ها و تهدیدها را فهرست میکند. آثار و مسئولیت‌های علمی و اجرایی آیت‌الله اعرافی به‌خوبی بیانگر جایگاه مذهبی، مردمی، علمی و اخلاقی ایشان است به‌گونه‌ای که او در عین قرار داشتن در جایگاه یکی از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و ارتباط با فضلا و روحانیون و بدنه حوزه و مؤسسات علمی، در قم در جایگاه امام‌جمعه قم ارتباط تنگاتنگی با مردم داشته و در جایگاه مدیریت حوزههای علمیه سراسر کشور با نخبگان حوزوی در ارتباط است.
*س_بینش سیاسی و اجتماعی:_س* آیت‌الله اعرافی که خود از خانه جهاد و اجتهاد برخاست و از همان دوران کودکی مبارزه پدر و حضور مبارزین نهضت را در منزل از نزدیک دید، در دوران نهضت همراهی و همگامی با مخالفان و مبارزان را تجربه کرد و در سن 16 سالگی به زندان افتاد، پس از پیروزی انقلاب لحظهای در دفاع از ارزش‌های به‌دست‌آمده آرام ننشست. او در سالهای دفاع مقدس بارها در جبهه‌های جنگ حضور یافت و مشوق رزمندگان اسلام بود. باروحیه ولایت مداری درصحنه‌های سخت و دشوار، در کنار مردم پاسدار خون شهدا و ارزش‌های به‌دست‌آمده بوده و بر اساس تکلیف مداری، هرگز از وظیفهای که اسلام و انقلاب بر دوش او نهاده شانه خالی نکرده است.
تأکید بر ولایت‌فقیه، پاسداری از ارزش‌های الهی و انسانی به‌دست‌آمده از خون شهدا، احترام به مردم‌سالاری دینی و قانون و رأی مردم، رسیدگی به نابسامانی‌های اجتماعی چون بیکاری و تورم و رعایت اخلاق و ادب اسلامی در عرصه سیاست و.... از مبانی و دغدغه‌های سیاسی و اجتماعی ایشان است.
*س_ب) مسئولیت‌های اجرائی:_س*
نام سازمان یا مؤسسه محل خدمت / نوع فعالیت / سمت
- امامت جمعه شهر مقدس قم
- مدیر حوزههای علمیه کشور
- جامعه المصطفی العالمیه / هیئت امناء / رئیس
- شورای عالی انقلاب فرهنگی / عضو حقیقی
- شورای فرهنگ عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی / پژوهشی / عضو
- جامعه المصطفی العالمیه / علمی - اجرایی / رئیس / سابقا
- پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی - آموزشی - اجرایی / رئیس / سابقا
- پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم / پژوهشی / مدیر گروه علوم تربیتی / معاون پژوهشی / سابقا
- مرکز جهانی علوم اسلامی / علمی - اجرایی / رئیس / سابقا
- شورای فرهنگی- اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری / پژوهشی - اجرایی / عضو / سابقا
- مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره) قم / پژوهشی / مدیر گروه علوم تربیتی / سابقا
- مرکز جهانی علوم اسلامی و سازمان مدارس / علمی - اجرایی / عضو هیئت امناء / سابقا
- مرکز خدمات حوزههای علمیه / عضو هیئت‌مدیره
- کمسیون حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی / عضو
- امامت جمعه شهرستان میبد (استان یزد)
- حوزه علمیه برادران و خواهران میبد / مسئول
- دانشگاه پیام نور، دانشکده الهیات، دانشگاه علمی - کاربردی، علوم قرآنی و مرکز تحقیقات ژنتیک میبد / عضو هیئت امناء
- مؤسسه بین‌المللی هدی / اجرایی / عضو هیئت امناء / سابقا
- حوزه علمیه قم / علمی اجرایی / معاون پژوهشی / سابقا
- کنگره دین‌پژوهان کشور / پژوهشی / عضو / سابقا
- فصلنامه حوزه و دانشگاه / اجرایی / مدیرمسئول
- دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم / اجرایی / عضو هیئت امناء / سابقا
- جامعه مدرسین حوزه علمیه قم / عضو
- شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم / عضو
- سند چشم‌انداز آموزش‌وپرورش / ناظر
- شورای عالی حوزههای علمیه کشور / عضو
- موسسه اشراق و عرفان / مؤسس / رئیس هیئت‌مدیره
- فلسفه تعلیم و تربیت / مؤلف
- اهداف تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام / مجری
- در باب استعداد آدمی / مجری
- آراء تربیتی دانشمندان مسلمان (5 جلدی)/ مجری
- نظام تربیت اسلامی (سه جلد) / مجری
- سیره تربیتی پیامبر و ائمه (ع) (سه جلد) / مجری
- نقش تربیت‌معلم / مشاور و ناظر
- ارتباط معرفتی علوم تربیتی و اسلام / مشاوره و ناظر
- مجموعه مقالات / مجری، استاد راهنما و مشاور
- کتابهای مربوط به فقه و اصول در دوره سطح حوزه / حوزه علمیه قم
- فلسفه اسلامی، کتابهای بدایه, نهایه, اسفار و منطق / حوزه علمیه قم
- خارج فقه: کتابهای قضاء و شهادات و حدود / حوزه علمیه قم
- خارج اصول فقه / حوزه علمیه قم
- فقه التربیه / حوزه علمیه قم
- عرفان اسلامی. کتاب تمهید القواعد / مرکز جهانی علوم اسلامی
- فلسفه تعلیم و تربیت و تربیت در قرآن و روایات / دانشگاه تربیت مدرس تهران - دانشگاه تربیت‌معلم تهران
- تربیت اسلامی / مؤسسه آموزشی - پژوهشی امام خمینی (ره) قم و مراکز تخصصی تبلیغ و تفسیر حوزه
- فلسفه اخلاق / مؤسسه امام خمینی و مراکز تخصصی حوزه
- فلسفه / دانشگاه سپاه قم
- فقه و اصول / دانشگاه قم (مدرسه عالی قضایی)
- دروس معارف / دانشگاه علامه طباطبایی تهران
- مجسمه و نقاشی / زمستان / 90
- وحدت حوزه و دانشگاه / پائیز / 92
- فقه تربیتی ج 1 (مبانی و پیش‌فرض‌ها) / بهار / 95
- فقه تربیتی ج2 (یادگیری علم و دین)/ پائیز / 96
- بررسی فقهی فلسفه ورزی و فلسفه آموزی / بهار / 91
- قواعد فقهیه / بهار / 93
- نفاق شناسی / تابستان / 95
- احکام تربیت فرزند / بهار / 95
- تربیت فرزند با رویکرد فقهی / تابستان / 95
- درآمدی بر تفسیر تربیتی / بهار / 97
- ضمیر ناخودآگاه در قرآن / تابستان / 93
- فقه تربیتی جلد 1; مبانی و پیش‌فرض‌ها (ویراست جدید)/ بهار / 95
- فقه تربیتی جلد 4; تعلیم و تعلم علوم و معارف عقلی / تابستان / 95
- فقه تربیتی جلد 5 «تعلیم و تعلم علوم و معارف شهودی»/ بهار / 95
- فقه تربیتی جلد 7 «آداب مشترک تعلیم و تعلم»/ بهار / 95
- مکاسب محرمه 1 (اعیان نجس 1)/ پائیز / 95
- مکاسب محرمه جلد 2 (اعیان نجس 2)/ تابستان / 95
- مکاسب محرمه جلد 5 (محرمات علوم)/ زمستان / 95
- مکاسب محرمه جلد ششم (محرمات هنر)/ تابستان / 95
- روش‌های تربیت / زمستان / 95
- هرمنوتیک / بهار / 95
- درآمدی بر اجتهاد تمدن ساز / بهار / 95
- حوزه علمیه؛ چیستی، گذشته، حال و آینده / بهار / 95
- فقه تربیتی جلد 2 «ویراست سوم» (تعلیم و تعلم علم و دین)/ پائیز / 96
- فقه تربیتی جلد 24 (تربیت عبادی)/ بهار / 96
- مکاسب محرمه جلد 3 (داد و ستد با کالاهای دارای منفعت حرام)/ زمستان / 96
- مکاسب محرمه جلد 4 (محرمات علوم 1)/ زمستان / 96
- قلمرودین و گستره شریعت / بهار / 96
- بررسی فقهی سب و دشنام / تابستان / 96
- خورشید عاشورا / پائیز / 96
- فقه تربیتی جلد بیست و ششم (تربیت جنسی)/ تابستان / 96
- مکاسب محرمه جلد 12 (محرمات روابط میان فردی 4)/ زمستان / 96
- گفتارهایی در باب حوزه و تمدن و انقلاب اسلامی / زمستان / 96
- تبلیغ / زمستان / 96
- شیطان شناسی / زمستان / 96
- فقه تربیتی جلد بیست و یکم (تربیت جسمانی)/ زمستان / 97
- مکاسب محرمه جلد 8 (محرمات ورزش و بازی)/ پائیز / 97
- مکاسب محرمه جلد 9 (محرمات روابط میان فردی 1)/ بهار / 97
- مکاسب محرمه جلد 13 (محرمات سیاست)/ زمستان / 97
- اندیشه‌های راهبردی قرآنی و حدیثی المصطفی (ص)/ زمستان / 97
- گواهان اعمال / تابستان / 97
- وحدت و بیداری / تابستان / 98
- مکاسب محرمه جلد چهاردهم (محرمات تجاری و اداری)/ تابستان / 98
- مکاسب جلد هفتم (محرمات هنر 2 «غنا»)/ تابستان / 98
- فقه تربیتی جلد سوم; تعلیم و تعلم قرآن و حدیث / تابستان / 98
- فقه تربیتی جلد بیست و نهم (تربیت خانواده)/ پائیز / 98
- اجتهاد تقلید جلد اول (مقدمات اجتهاد)/ زمستان / 98
- اجتهاد و تقلید جلد 4 (شرایط مرجع 1)/ بهار / 99
- اصول روابط خانوادگی در اسلام / بهار / 99
- مکاسب محرمه ج 10 (غیبت)/ تابستان / 99
- مکاسب محرمه ج 11 (کذب)/ تابستان / 99
- مکاسب محرمه ج 15 (اخذ اجرت بر واجبات)/ تابستان / 99
- دیپلماسی حوزوی در بحران کرونا / تابستان / 99
- فقه تربیتی ج 26 (وظایف نهادهای تربیتی: حکومت) / تابستان / 99
- فقه تربیتی ج7.2 (آداب مشترک تعلیم و تعلم)/ پاییز / 99
- اجتهاد و تقلید جلد 2 (راه‌های تحصیل حکم1)/ پاییز / 99
- فقه امربه‌معروف و نهی از منکر / ویراستاری / 99
- فقه تربیتی ج 30 (قواعد)/ ویراستاری / 99
- کسب جایزه جهانی نوآوری و نظریه‌پردازی علوم انسانی اسلامی در رشته تعلیم و تربیت اسلامی در دومین دوره آن
- کسب رتبه اول کتاب برتر حوزه در سال 1377 (کتاب "آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج1")
- کسب رتبه برگزیده سومین دوره کنگره دین‌پژوهان کشور در سال 1380 (کتاب تربیت فرزند "سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)")
- کسب رتبه اول بیست و یکمین دوره انتخاب کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در سال 1382(کتاب‌آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن ج 3)
- کسب رتبه پژوهش برتر (فقه تربیتی)
- کسب رتبه کتاب برگزیده کتاب سال حوزه در سال 1394 (کتاب تربیت فرزند با رویکر فقهی)
