ارتقا رتبه دانشگاه های ایرانی در لایدن / جایگاه ایرانی ها در 4معیار

بررسی های نظام رتبه بندی لایدن به عنوان یک از معتبرترین نظام های رتبه بندی بین المللی نشان می دهد رتبه دانشگاه های ایرانی در این رتبه بندی به نحو چشمگیری ارتقاء یافته است.

به گزارش خبرنگار مهر، نظام رتبه بندی لایدن (https://www.leidenranking.com) یکی از معتبرترین نظام های رتبه بندی بین المللی و وابسته به مرکز مطالعات علم و فناوری دانشگاه لایدن در هلند است. لایدن یکی از نظام های معتبر رتبه بندی است که فعالیت ارزیابی عملکرد علمی دانشگاه های جهان را از سال 2007 بر اساس شاخص های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می دهد.

شاخص‌های این نظام به دو دسته کلی شاخص‌های تاثیر و همکاری‌های علمی تقسیم می‌شوند. این رتبه بندی در 20 شاخص در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی انجام می گیرد. این ارزیابی ها از تولیدات علمی دانشگاه ها در سال های 2015 الی 2018 (با حداقل 800 مقاله) به سال قبل پایگاه اطلاعاتی Web of Science استفاده کرده است.

نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام های رتبه بندی موجود در سطح دنیا برای دانشگاه های حاضر در نظام خود رتبه ای واحد محاسبه نمی کند بلکه دانشگاه ها در کلیه معیارها و شاخص های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می گیرند.

از این رو یکی از ویژگی های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص ها و وزن های مرتبط با آن ها است، اختصاص نمی دهد بلکه برای کلیه دانشگاه ها در این شاخص ها نمرات و رتبه ها را جداگانه محاسبه و منتشر می کند.

گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گزارش وضعیت حضور دانشگاه های کشور در رتبه‌بندی لایدن در سال های مختلف را تهیه کرده است.

حضور دانشگاه های ایران در رتبه بندی لایدن 2020

همانطور که ملاحظه می شود تعداد دانشگاه های حاضر از ایران در رتبه بندی لایدن در سال 2013 سه مورد بود که سال 2019 به 26 مورد و در سال 2020 به 36 مورد افزایش پیدا کرده است، بررسی فوق نشان می دهد که از نظر دانشگاه های حاضر در این رتبه بندی در سال 2020 میزان رشد 38 درصدی نسبت به سال 2019 داشته است.

رتبه اول ایران از نظر تعداد دانشگاه ها در منطقه و کشورهای اسلامی

در رتبه بندی لایدن در سال 2020 تعداد 36 دانشگاه کشور حضور دارند که دانشگاه های علوم پزشکی ایران، ارومیه، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی مالک اشتر، مازندران، شاهرود، صنعتی سهند، زنجان، شهید چمران اهواز و دانشگاه یزد برای اولین بار در این نظام رتبه بندی حضور یافته اند.

معیار مرجعیت علمی

جدول زیر عملکرد دانشگاه های کشور را در معیار مرجعیت علمی نشان می دهد. در معیار مرجعیت علمی تقریبا تمام دانشگاه های کشور (به جز 4 دانشگاه) به لحاظ رتبه ای نسبت به سال گذشته عملکرد بهتری داشته اند و دانشگاه تهران که دانشگاه رتبه اول کشور است، از رتبه 156 در سال 2019 به رتبه 140 در سال 2020 رسیده است.

رتبه جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار مرجعیت علمی (رتبه بندی لایدن)

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

2018

2017

2016

2015

1

دانشگاه تهران

140

156

179

195

228

565

2

دانشگاه صنعتی امیرکبیر

268

264

273

292

325

442

3

دانشگاه علوم پزشکی تهران

280

294

316

322

343

735

4

دانشگاه تربیت مدرس

346

374

406

408

412

587

5

دانشگاه صنعتی شریف

370

384

372

369

363

505

6

دانشگاه علم و صنعت ایران

387

410

423

432

436

547

7

دانشگاه صنعتی اصفهان

388

390

411

421

463

440

8

دانشگاه فردوسی مشهد

459

471

480

509

537

667

9

دانشگاه شیراز

481

508

507

503

509

655

10

دانشگاه تبریز

519

540

575

607

627

531

11

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

527

572

646

658

696

742

12

دانشگاه شهید بهشتی

599

624

670

688

679

584

13

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

611

639

658

682

-

733

14

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

673

778

897

-

-

15

دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

701

697

713

717

729

16

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

752

805

925

-

-

-

17

دانشگاه اصفهان

757

765

776

797

821

-

18

دانشگاه گیلان

775

781

800

838

-

-

19

دانشگاه علوم پزشکی شیراز

781

800

870

868

-

-

20

دانشگاه کاشان

792

793

862

-

-

-

21

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

881

875

863

800

-

-

22

دانشگاه سمنان

888

936

-

-

-

-

23

دانشگاه علوم پزشکی ایران

903

-

-

-

-

-

24

دانشگاه شهید باهنر کرمان

905

902

938

-

-

-

25

دانشگاه رازی

921

922

-

-

-

-

26

دانشگاه بوعلی سینا

922

911

930

-

-

-

27

دانشگاه پیام نور

945

958

-

-

-

-

28

دانشگاه ارومیه

986

-

-

-

-

-

29

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

1010

-

-

-

-

-

30

دانشگاه صنعتی مالک اشتر

1055

-

-

-

-

-

31

دانشگاه مازندران

1067

-

-

-

-

-

32

دانشگاه شاهرود

1089

-

-

-

-

-

33

دانشگاه صنعتی سهند

1108

-

-

-

-

-

34

دانشگاه زنجان

1117

-

-

-

-

-

35

دانشگاه شهید چمران اهواز

1126

-

-

-

-

-

36

دانشگاه یزد

1145

-

-

-

-

-

معیار دیپلماسی علمی

عملکرد دانشگاه های کشور در معیار دیپلماسی علمی در جدول زیر آمده است. در معیار دیپلماسی علمی رتبه برخی دانشگاه های کشور از جمله دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، علوم پزشکی شهید بهشتی، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز، شهید بهشتی و... نسبت به سال قبل ارتقا یافته است. با این حال بهترین رتبه کشور در این معیار از 212 به 201 رسیده است.

رتبه جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دیپلماسی علمی (رتبه بندی لایدن)

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

2018

2017

2016

2015

1

دانشگاه تهران

201

212

230

242

257

579

2

دانشگاه علوم پزشکی تهران

277

302

318

329

362

282

3

دانشگاه صنعتی امیر کبیر

399

390

405

410

416

719

4

دانشگاه تربیت مدرس

433

444

461

458

457

599

5

دانشگاه صنعتی شریف

489

481

457

436

425

695

6

دانشگاه صنعتی اصفهان

515

511

518

530

540

732

7

علوم پزشکی شهید بهشتی

526

569

644

673

706

467

8

دانشگاه علم و صنعت ایران

557

556

566

564

566

739

9

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

583

590

621

613

-

303

10

دانشگاه فردوسی مشهد

603

613

618

633

645

710

11

دانشگاه شیراز

622

644

643

628

621

730

12

دانشگاه تبریز

647

666

699

712

721

675

13

دانشگاه شهید بهشتی

694

717

752

763

748

650

14

دانشگاه علوم پزشکی ایران

739

-

-

-

-

-

15

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

791

852

918

-

-

-

16

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

839

859

915

-

-

-

17

دانشگاه علوم پزشکی شیراز

894

900

924

895

-

-

18

صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

897

850

855

837

816

-

19

دانشگاه اصفهان

923

888

876

877

840

-

20

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

940

901

892

862

-

-

21

دانشگاه گیلان

958

915

919

900

-

-

22

دانشگاه پیام نور

965

917

-

-

-

-

23

دانشگاه کاشان

1019

943

930

-

-

-

24

دانشگاه رازی

1064

950

-

-

-

-

25

دانشگاه شهید باهنر کرمان

1066

952

932

-

-

-

26

دانشگاه سمنان

1090

959

-

-

-

-

27

دانشگاه بوعلی سینا

1103

957

934

-

-

-

28

دانشگاه ارومیه

1124

-

-

-

-

-

29

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

1144

-

-

-

-

-

30

دانشگاه یزد

1157

-

-

-

-

-

31

دانشگاه مازندران

1162

-

-

-

-

-

32

دانشگاه شاهرود

1163

-

-

-

-

-

33

دانشگاه زنجان

1164

-

-

-

-

-

34

دانشگاه صنعتی مالک اشتر

1167

-

-

-

-

-

35

دانشگاه شهیدچمران اهواز

1170

-

-

-

-

-

36

دانشگاه صنعتی سهند

1175

-

-

-

-

-

معیار دسترسی آزاد

در معیار دسترسی آزاد نیز رتبه دانشگاه های کشور از جمله تهران، علوم پزشکی تهران، تربیت مدرس، علوم پزشکی شهید بهشتی، علم وصنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز، تبریز و.. دارای رشد بوده اند. بهترین رتبه کشور توسط دانشگاه تهران بوده که از 212 در سال 2019 به 201 در سال 2020 ارتقا پیدا کرده است.

جدول زیر عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دسترسی آزاد را نشان می دهد.

عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار دسترسی آزاد (رتبه بندی لایدن)

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

1

دانشگاه تهران

201

212

19

دانشگاه اصفهان

923

888

2

دانشگاه علوم پزشکی تهران

277

302

20

علوم پزشکی اصفهان

940

901

3

دانشگاه صنعتی امیرکبیر

399

390

21

دانشگاه گیلان

958

915

4

دانشگاه تربیت مدرس

433

444

22

دانشگاه پیام نور

965

917

5

دانشگاه صنعتی شریف

489

481

23

دانشگاه کاشان

1019

943

6

دانشگاه صنعتی اصفهان

515

511

24

دانشگاه رازی

1064

950

7

علوم پزشکی شهید بهشتی

526

569

25

دانشگاه شهید باهنر کرمان

1066

952

8

دانشگاه علم و صنعت ایران

557

556

26

دانشگاه سمنان

1090

959

9

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

583

590

27

دانشگاه بوعلی سینا

1103

957

10

دانشگاه فردوسی مشهد

603

613

28

دانشگاه ارومیه

1124

-

11

دانشگاه شیراز

622

644

29

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

1144

-

12

دانشگاه تبریز

648

666

30

دانشگاه یزد

1157

-

13

دانشگاه شهید بهشتی

694

717

31

دانشگاه مازندران

1162

-

14

دانشگاه علوم پزشکی ایران

739

-

32

دانشگاه شاهرود

1163

-

15

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

791

852

33

دانشگاه زنجان

1164

-

16

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

839

859

34

دانشگاه صنعتی مالک اشتر

1167

-

17

دانشگاه علوم پزشکی شیراز

894

899

35

دانشگاه شهید چمران اهواز

1170

-

18

صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

898

850

36

دانشگاه صنعتی سهند

1175

-

معیار جنسیت

جدول زیر عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار جنسیت را نشان می دهد. در معیار جنسیت رتبه شاهد ارتقای رتبه برخی دانشگاه های کشور از جمله دانشگاه های تهران، علوم پزشکی تهران، علوم پزشکی شهید بهشتی، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شیراز و... هستیم، با این حال بهترین رتبه کشور در این شاخص مربوط به دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده که از 186 به 156 ارتقا پیدا کرده است.

عملکرد جهانی دانشگاه‌های کشور در معیار جنسیت (رتبه بندی لایدن)

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

ردیف

نام دانشگاه

2020

2019

1

دانشگاه علوم پزشکی تهران

156

186

19

دانشگاه اصفهان

889

843

2

دانشگاه تهران

209

232

20

دانشگاه گیلان

923

880

3

علوم پزشکی شهید بهشتی

383

431

21

صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

927

860

4

دانشگاه صنعتی امیرکبیر

398

386

22

دانشگاه کاشان

946

878

5

دانشگاه تربیت مدرس

418

448

23

دانشگاه پیام نور

995

908

6

دانشگاه صنعتی شریف

506

496

24

دانشگاه بوعلی سینا

1007

896

7

دانشگاه صنعتی اصفهان

526

490

25

دانشگاه رازی

1008

898

8

دانشگاه علم و صنعت ایران

551

559

26

دانشگاه شهید باهنر کرمان

1019

909

9

دانشگاه علوم پزشکی تبریز

552

652

27

دانشگاه سمنان

1023

911

10

دانشگاه فردوسی مشهد

558

578

28

دانشگاه ارومیه

1032

-

11

دانشگاه علوم پزشکی مشهد

574

643

29

دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل

1086

-

12

دانشگاه شیراز

618

625

30

دانشگاه صنعتی ملک اشتر

1094

-

13

دانشگاه تبریز

667

675

31

دانشگاه زنجان

1108

-

14

دانشگاه علوم پزشکی شیراز

672

705

32

دانشگاه شهید چمران اهواز

1110

-

15

دانشگاه علوم پزشکی ایران

685

-

33

دانشگاه مازندران

1114

-

16

دانشگاه شهید بهشتی

723

738

34

دانشگاه شاهرود

1118

-

17

دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

753

736

35

دانشگاه صنعتی سهند

1119

-

18

دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

781

754

36

دانشگاه یزد

1123

-

جایگاه دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن 2020

شکل زیر مقایسه حضور دانشگاه های کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن 2020 را نشان می دهد. همانطور که پیداست ایران با حضور 36 دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال های گذشته در بین کشور های اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه برتر در اختیار خود دارد.

پس از ایران، ترکیه و مصر به ترتیب با 30 و 7 دانشگاه رتبه های دوم و سوم را دارند. در شکل تعداد دانشگاه های سایر کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن 2020 نشان داده شده است.

روش شناسی رتبه بندی لایدن

پایگاه رتبه بندی لایدن یکی از نظام های معتبر بین المللی است که از سال 2004 مراکز آموزش عالی را در سرتاسر جهان مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار داده است. این نظام رتبه بندی دانشگاه های دنیا در 20 شاخص در قالب 4 معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند.

معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از شاخص هایی چون مقالات 1 درصد برتر، مقالات 5 درصد برتر، مقالات 10 درصد برتر و مقالات 50 درصد برتر بهره گرفته است.

در معیار دیپلماسی علمی از شاخص هایی چون همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از 100 کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از 5000 کیلومتر استفاده کرده است.

معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص های انتشارات دسترسی آزاد، تعداد انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز تشکیل می شود.

معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.