از خرید S-400 روسی تا تهدید جنگنده‌های اماراتی توسط ترکیه | چرا ترامپ دستان اردوغان را باز گذاشته است؟
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ روزنامه واشنگتن پست در گزارشی با عنوان «چرا دولت ترامپ ترکیه اردوغان را توانمند می سازد؟» نوشت: مسئله عجیبی است! دولت ترامپ در مخالفت با ایران مصر است، ولی بستر را برای ظهور دولت توسعه‌طلب دیگری که به دنبال هژمونی منطقه‌ای است، مهیا می‌کند. منظور ترکیه است. حکایت ترکیه در سیاست خارجی آمریکا حکایت فیل در اتاق است! (ضرب المثل انگلیسی که استعاره از یک موضوع علنی است که هیچکس به آن نمی‌پردازد).
رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان از برند اسلامی مدنظر خودش پشتیبانی می‌کند و متحدان آمریکا نظیر یونان، فرانسه و امارات متحده عربی را تهدید می‌کند و [آمریکا] هنوز به طریقی با آن کنار می‌آید. ایران و ترکیه از نقاط مختلف شروع کردند. ترکیه برای دهه‌ها، عضو ناتو و سنگری در مقابل بلوک روسیه بوده است. درسایه، متحد استراتژیک اسرائیل در جهان اسلام بود. در مقابل، ایران از زمان انقلاب سال 1979، به دشمن تسخیرناپذیر ایالات متحده تبدیل شده و سرسخت‌ترین دشمن اسرائیل است.
اما امروز ترکیه تحت زعامت اردوغان تغییر کرد و مشابه ایران شده است دولت ترامپ در مقابل این دوکشور رفتار متناقض دارد. هر دو کشور درصدد بازگشت به شکوه باستانی خود در زمان امپراطوری عثمانی و پارسی هستند. هر دو کشور در منطقه دارای نیروی نیابتی هستند و از آزار ایالات متحده لذت می‌برند.
کنگره [آمریکا] نسبت به اردوغان به شدت مشکوک است و در طی دو سال گذشته، تمام معاهدات فروش تسلیحات نظامی ایالات متحده به آنکارا را از حیز انتفاع ساقط کرده است. وزیر خارجه آمریکا در توئیتی نوشت که ایالات متحده تحریم تسلیحاتی علیه قبرس را ملغی می‌کند و همکاری امنیتی با این کشور را گسترش می‌دهد. مایک پامپئو در روز اول سپتامبر 2020 نوشت: «جمهوری قبرس، شریکی مهم در منطقه مدیترانه شرقی است. خوشحالم که اعلام کنم همکاری امنیتی [آمریکا - قبرس] در حال تعمیق است. ما جمهوری قبرس را درسال مالی آینده از محدویت فروش سلاح دفاعی مستثنی خواهیم کرد.»
توئیت وزیر خارجه آمریکا - اول سپتامبر 2020
اما با این حال، دولت ترامپ همچنان در حال توانمندسازی اردوغان است. جیمز جفری، نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه ماه گذشته از آنکارا بازدید کرد و گفت: «ایالات متحده آمریکا متحد نزدیک ترکیه باقی می‌ماند. [این ارزش] را علاوه بر سوریه در زمینه‌های بسیاری ثابت کردیم.»
ترامپ در جریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در پنسیلوانیا سخنرانی کرد. وی [لافی زد] و گفت: «[دولت ما] احترام را به کشور برگرداند. رهبر یکی از کشورها با من تماس گرفت و خواست با رئیس جمهور اردوغان تماس بگیرم.» [آن فرد خطاب به ترامپ گفت] «جناب! این لطف را به من می‌کنید؟ با اردوغان تماس بگیرید.» من گفتم «چرا خودت اینکار را نمی‌کنی؟» گفت: «شما تنها کسی هستید که اردوغان به آن احترام می‌گذارد [!]» ترامپ ادامه داد: [خطاب به آن رهبر گفتم] «این به خاطر ایالات متحده است؟» گفت: «نه! این به خاطر تو است [!]»
رابطه ترامپ با با اردوغان پیچیده‌تر از پسیاری از دیگر رهبران کشور‌های جهان است. وقتی بنیاد ترامپ (بنیادی متشکل از 500 نهاد تجاری که مالک و یا مدیر اصلی آن شخص ترامپ است) ملک جدیدی در استانبول افتتاح کرد، اردوغان (نخست وزیر وقت در سال 2012) نیز حضور داشت و یک توئیت قدردانی از ایوانکا ترامپ دریافت کرد. ایوانکا ترامپ در توئیتی نوشت: از نخست وزیر اردوغان ممنونیم که روز گذشته برای افتتاح برج ترامپ در استانبول در [جشن] ما حضور پیدا کردید!
توئیت ایوانکا ترامپ - 20 آوریل سال 2012
افتتاح پاساژ برج ترامپ در استانبول - سال 2012 | منبع عکس: آژانس مطبوعاتی اروپا
تیم اردوغان علنی علیه جو بایدن تبلیغ می‌کنند. رسانه‌های دولتی ترکیه در ماه آگوست، اظهار نظر بایدن در میزگرد نیویورک‌تایمز (دسامبر 2019) مبنی بر خودکامگی اردوغان و کردهای سوریه را دوباره برجسته کردند. در باب همین موضوع، ابراهیم کالین، سخنگوی دولت اردوغان به بایدن حمله کرد و گفت «این اظهارات برپایه جهل کامل، غرور و ریا است.» وی هشدار داد و گفت: «روزهای دستور دادن به ترکیه به پایان رسیده است.»
آنچه نگران کننده است، اجرای طرح نظامی و منطقه‌ای مشابه ایران توسط اردوغان است. آژانس خبری TRT ترکیه، در یک اینفوگرافی نام 12 کشور خارجی که ارتش ترکیه در حال عملیات در آن است را فهرست کرد: قبرس شمالی، سوریه، عراق، آذربایجان، سومالی، قطر، افغانستان، آلبانی، لبنان، بوسنی و هرزگوین، کوزوو و سودان. این لیست نام لیبی را از قلم انداخت. اردوغان هزاران تروریست را از شمال سوریه برای پشتیبانی از دولت غرب (طرابلس) به لیبی فرستاد. منتقدان اردوغان نیز می‌گویند که وی با استفاده از سازمان اخوان المسلمین برنامه‌های [منطقه‌ای] خود را پیش می‌برد.
بلندپروازی‌های منطقه‌ای اردوغان بازتاب سیاستی است که تحلیلگران از آن به عنوان «نئو - عثمانی‌گری» یاد می‌کنند: کسب نفوذ و هژمونی منطقه‌ای فراتر از مرز‌هایی که در جنگ جهانی اول ترسیم شد. اردوغان چندین سال پیش به دیپلمات‌های آمریکایی گفت: قلمرو نفوذ ترکیه باید از حلب سوریه تا موصول عراق امتداد داشته باشد. تخمین زده می‌شود که ارتش ترکیه با 5000 نیرو نوار مرزی شمال سوریه و 2500 نیرو شمال عراق را در اشغال خود دارد.
همزمان با تلاش برای نفوذ در جهان اسلام، اردوغان در حال رقابت با ایران به عنوان بزرگترین قهرمان آرمان فلسطین است. ماه گذشته، او با دو تن از رهبران برجسته حماس، «اسماعیل هنیه» و «صالح العاروری»، در استانبول ملاقات کرد که هر دو در لیست تروریسم آمریکا قرار دارند. اما وزارت امور خارجه آمریکا در باب این موضوع واکنش مهمی نشان نداد.
پشت‌گرمی اردوغان این است که ترکیه عضوی از پیمان نظامی ناتو می‌باشد، اما پایبندی‌اش به تعهدات شکننده است. سال گذشته، اردوغان برخلاف هشدار محکم آمریکا، سامانه موشکی ضدهوایی S-400 را از روسیه خرید. در هفته‌های اخیر، ترکیه در جریان حفاری‌های شرق مدیترانه با دو عضو دیگر ناتو، یونان و فرانسه درگیر شد. هنگامی که امارات عربی چهار جنگنده F-14 برای اعلام حمایت از یونان به این کشور فرستاد، آنکارا تهدید کرد در صورت عبور از حریم هوایی ترکی، جنگنده‌ها را ساقط می‌کند. به نظر نمی‌رسد ترامپ بفهمد، اما دو شریک موردعلاقه‌اش در منطقه خاورمیانه (امارات عربی و ترکیه اردوغان) نزدیک به جنگ با یکدیگر هستند. ترامپ مرتبا معاون‌اول اوباما به برخورد نرم (مذاکره هسته‌ای) با ایران متهم می‌کند، حال چرا با ترکیه که ثبات منطقه را برهم زده است، کنار می‌آید؟
ترجمه: ایلیا فروزش
*تمام مطالب فوق لزوما مورد تایید خبرگزاری نیست و صرفا جهت مطالعه مخاطبان ترجمه شده است.
