افزایش آلاینده‌ها از تهران تا نصف جهان؛ نفس کلان‌شهرها گرفت!
افزایش آلاینده‌ها از تهران تا اصفهان منجر به ناسالم شدن هوا برای گروه‌های مختلف سنی شده است؛ معضلی که نفس کلان‌شهرها را گرفته و پیش‌بینی می‌شود طی روزهای آینده و فصل سرما استمرار داشته باشد.
افزایش آلاینده‌ها از تهران تا اصفهان منجر به ناسالم شدن هوا برای گروه‌های مختلف سنی شده است؛ معضلی که نفس کلان‌شهرها را گرفته و پیش‌بینی می‌شود طی روزهای آینده و فصل سرما استمرار داشته باشد.
خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: امروز بازهم کلان‌شهرهای مختلف کشورمان از تبریز و کرج گرفته تا تهران و اصفهان و اراک شاهد افزایش غلظت آلاینده‌ها بود تا هشدار سطح زرد هواشناسی نسبت به استمرار این روند اعلام شود.
با اعلام هشدار زردرنگ سازمان هواشناسی، ادامه پایداری در هوا طی روزهای شنبه (29 آبان ماه) تا دوشنبه (اول آذرماه) پیش‌بینی می‌شود. براثر این پدیده مخاطراتی همچون افزایش غلطت آلاینده‌ها و کاهش کیفیت هوا به‌ویژه در ساعات صبحگاهی پیش‌بینی‌شده است.
شنبه (29 آبان ماه) شهرهای تهران، اراک، اصفهان، تبریز، کرج و مشهد درگیر این پدیده هستند. یکشنبه (30 آبان ماه) تهران، کرج، تبریز و مشهد این شرایط را تجربه خواهند کرد. دوشنبه (اول آذرماه) نیز این شرایط برای شهرهای تبریز و مشهد پیش‌بینی‌شده است.
حاکمیت این شرایط جوی می‌تواند باعث افزایش شاخص کیفیت هوا در حد ناسالم برای گروه‌های حساس و احتمال رشد آن تا ناسالم برای تمام گروهها در مناطق صنعتی و پرتردد در صورت عدم کنترل منابع آلاینده ثابت و متحرک شود.
بر اساس توصیه سازمان هواشناسی پرهیز از ترددهای غیرضروری به‌ویژه سالمندان، کودکان و افراد با سابقه بیماری، تا حد امکان عدم فعالیت فیزیکی و ورزشی در فضای باز، مدیریت سوخت و زمان فعالیت واحدهای صنعتی در سطح و حومه کلان‌شهرها در دستور کار قرار گیرد.
وارونگی هوا چرا و چگونه؟
وجود هوای سرد و خشک، آسمان صاف، هوای آرام و بدون باد باعث نبود تداخل هوای سرد و گرم و درنتیجه به دام افتادن آلودگی هوا در سطح زمین می‌شود. شرایط بحران زمانی رخ می‌دهد که در مدت کوتاهی غلظت آلاینده‌های خاص و یا گروهی از آلاینده‌ها افزایش یابد و از حد مجاز و حتی مخاطره‌آمیز هم بیشتر شود. سؤال این است که آیا می‌توان راهکارهایی برای جلوگیری از کاهش اثرات شرایط بحران یافت؟
وارونگی را نمی‌توان از بین برد، بلکه باید با مدیریت هوشمندانه، خود را از اثرات ناگوار آن خارج کنیم. این آلودگی‌ها ماحصل فعالیت مداوم وسایل نقلیه و صنایع است که درنتیجه تعداد بحران‌ها را افزایش داده است. به‌عبارت‌دیگر آلودگی هوا یک مسئله کوتاه‌مدت نیست که راهکار کوتاه‌مدت برای آن داشته باشیم. بااین‌وجود نمی‌توان دست روی دست گذاشت و اقدامی نکرد.
دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه اصفهان می‌گوید: هرچند صنایع نقش قابل‌توجهی در آلودگی هوای اصفهان دارند اما باید توجه کرد که تأثیرات آلایندگی خودروها در سطح شهر بسیار بیشتر است؛ ازاین‌رو نباید با صرف متهم دانستن صنایع، بهانه‌ای برای تردد با خودرو در سطح شهر بیاوریم. کاهش تردد وسایل نقلیه مهم‌ترین تأثیر را دارد. طرح زوج و فرد در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته منسوخ‌شده است زیرا هدفمند نیست. یک خودروی فرسوده و غیراستاندارد می‌تواند حتی بیش از 10 برابر آلودگی ایجاد کند.
حسین احمدی‌کیا ادامه می‌دهد: میانگین ضریب انتشار ذرات وسایل نقلیه اصفهان برحسب سرعت در دانشکده فنی و مهندسی دانشگاه اصفهان شبیه‌سازی‌شده و در شکل زیر داده‌شده است. مشاهده می‌شود که ضریب انتشار یک خودروی سواری و موتورسیکلت در سرعت‌های کم (شرایط ترافیکی) چند برابر سرعت‌های متوسط (شرایط روان) است. همچنین افزایش زمان ماندگاری خودرو در خیابان، انتشار آلاینده‌های آن‌ها را تشدید می‌کند، لذا درصورتی‌که با کاهش تردد خودروها و اعمال سیاست‌های ترافیکی هوشمند مسیرها روان شوند، می‌توان انتظار داشت که انتشار آلاینده‌ها کاهش زیادی خواهند یافت.
وی معتقد است: محاسبات نشان می‌دهند که با روان شدن همه مسیرها در کل شهر اصفهان، انواع آلاینده به میزان 40 درصد کاهش می‌یابند. یک اتوبوس و کامیون در سرعت‌های متوسط حدود 10 برابر یک خودروی سواری آلودگی دارند. با توجه به تأثیر زیاد کامیون‌ها باید از تردد آن‌ها در سطح شهر جلوگیری شود. هرچند اتوبوس‌ها انتشار زیادی دارند اما باید توجه داشت که یک اتوبوس به طور متوسط بیش از 20 برابر خودروی سواری مسافر جابجا می‌کند و باعث کاهش ترافیک نیز می‌شود. شهرداری نیز باید از تردد اتوبوس‌های دودزا و فرسوده جلوگیری کرده و یا حداقل از آن‌ها در مسیرهای روان حاشیه شهر استفاده کند.
احمدی‌کیا یادآور می شود: نیروگاه‌ها در حاشیه شهر اصفهان قرار دارند. با توجه به کاهش برق در زمستان باید تا حد امکان تولید را پایین آورده و بخشی از برق تولیدی را به نیروگاه‌های خارج شهر محول کرد. صنایع آلاینده باید تا جایی که خسارت جدی به تجهیزات وارد نشود فعالیت خود را تعطیل کنند. آن‌ها باید بخش‌های آلاینده خود را شناسایی کرده و فعالیت آن‌ها را متوقف کنند. فرآیندهای بارگیری و تخلیه مواد اولیه در کوره‌های آجرپزی و کارخانه‌های سیمان، تولید کک و گندله‌های سنگ آهن در صنایع تولید آهن و فولاد و غیره از این نمونه هستند. پالایشگاه و پتروشیمی که در حاشیه شهر اصفهان قرار دارند و انتشار اکسیدهای گوگرد و نیتروژن آن‌ها زیاد است باید فعالیت خود را به حداقل برسانند. سوخت با کیفیت بالا در مخازن ذخیره شده و قبل از وقوع شرایط بحران توزیع شوند. فعالیت زباله‌سوزها و سوزاندن ضایعات کشاورزی، خاکبرداری‌ها، تخلیه شن و ماسه، ریخته گری‌ها، تولید آجر و سرامیک و شیشه، سنگبری‌ها و دیگر مولدهای آلاینده متوقف شوند.
جزئیات وضعیت آلودگی هوا در کلان‌شهرهای کشور
هوای تهران در 16 ایستگاه «ناسالم» است / هشدار به شهروندان
عباس شاهسونی با بیان اینکه 16 ایستگاه در تهران در وضعیت «ناسالم برای همه گروهها» قرار دارد، اظهار کرد: این مناطق با شاخص بالای 150 هستند؛ در منطقه 2 شدیدترین وضعیت آلودگی را شاهد هستیم و کیفیت هوا در این منطقه بسیار ناسالم است. وی ادامه داد: آلودگی هوا به معضل جدی پایتخت تبدیل شده است در همین راستا کارگروه شرایط اضطرار استان تهران باید نسبت به تصمیم عاجل اقدام کند.
شاهسونی با اشاره به اینکه گروه‌های حساس همچون سالمندان، بیماران تنفسی و قلبی، زنان باردار و کودکان تا حد امکان در سطح شهر تردد نکنند، تاکید کرد: همچنین ورزشکاران از ورزش در فضای باز پرهیز کرده و افرادی که در محل کار حاضر می‌شوند کمتر در فضای باز حضور داشته باشند.
هوای کرمانشاه در وضعیت ناسالم قرار گرفت
فریدون یاوری در گفتگو باخبرنگار مهر با اشاره به شاخص کیفی ای. کیو. آی هوای 24 ساعته اظهار کرد: این شاخص تا ساعت یازده صبح امروز در هر 2 ایستگاه کرمانشاه و کنگاور عدد 105 را نشان داده است.
وی افزود: شاخص کیفی 105، در ایستگاه‌های شهرستان‌های کرمانشاه و کنگاور بیانگر هوای ناسالم برای گروه‌های حساس است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه تصریح کرد: هوای ناسالم برای گروه‌های حساس از جمله افراد مسن، اطفال، بیماران قلبی و افراد دارای بیماری زمینه‌ای خطرناک است.
یاوری با توجه به هوای ناسالم شهرستان‌های کرمانشاه و کنگاور توصیه کرد: گروه‌های حساس در صورت امکان از منازل خارج نشوند و افراد فعالیت‌های ورزشی خود را محدود کنند.
هوای تبریز برای گروه‌های حساس ناسالم است
حسن عباس نژاد در گفتگو باخبرنگار مهر افزود: شاخص کیفیت هوای تبریز میانگین 24 ساعته گذشته از ساعت 9 روز جمعه تا ساعت 9 امروز شنبه روی عدد 124 واحد است و هوا برای گروه‌های حساس ناسالم است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی توصیه کرد شهروندان با مشارکت عمومی از هرگونه فعالیت منجر به افزایش آلودگی هوا، خودداری کرده و بیماران قلبی و ریوی و سالمندان و کودکان در فضای باز حضور پیدا نکنند.
شاخص آلودگی از صفر تا 50 هوای پاک، از 50 تا 100 هوای سالم، از 100 الی 150 هوای ناسالم برای گروه‌های حساس بوده و همچنین از 150 الی 200 نیز بیانگر ناسالم بودن هوا برای تمامی گروهها و شاخص آلودگی بیش از 200 نیز وضعیت بحرانی آلودگی هوا را نشان می‌دهد.
شاخص کیفی هوای اصفهان قرمز شد / مسکن کارگروه اضطرار آلودگی هوا
محمود مزارع در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: کیفیت هوا بر اساس اطلاعات ایستگاه‌های پایش آنلاین در خیابان احمدآباد با شاخص 171، استانداری با شاخص 173، انقلاب با شاخص 160، پروین و فرشادی با شاخص 192، بزرگراه خرازی با شاخص 189، رودکی با شاخص 177، رهنان و فیض با شاخص 186 و کاوه با شاخص 190 ناسالم برای عموم شهروندان (قرمز) است.
وی ادامه داد: کیفیت هوا در ایستگاه خیابان باهنر با شاخص 214 و ورزشگاه میثاق با شاخص 215 وضعیت بسیار ناسالم را نشان می‌دهد و اطلاعات چهار ایستگاه پایش در خیابان‌های جی، باغ غدیر، دانشگاه و میرزا طاهر در دسترس نیست.
کارشناس امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان اضافه کرد: امروز شاخص هوای شهر سگزی با شاخص 162، شاهین شهر با شاخص 152 ناسالم برای عموم شهروندان و مبارکه با شاخص 128 در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس ثبت شده ضمن اینکه ایستگاه‌های دولت آباد، خمینی‌شهر، نجف آباد و کاشان همچنان قطع است.
بنا به اعلام اداره کل هواشناسی استان اصفهان به سبب استقرار جوی به نسبت پایدار در سطح استان و کاهش محسوس دما، مه آلودگی و غبار صبحگاهی غلظت آلاینده‌های جوی به ویژه در مناطق مرکزی و صنعتی از جمله کلانشهر اصفهان افزایش یافته و هوا بشدت آلوده است.
روز گذشته کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوا به ریاست معاون عمرانی استاندار اصفهان تشکیل شد. در همین ارتباط ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به مصوبات این جلسه اظهار داشت: با توجه به ورود سامانه جوی پایدار به منطقه و روند افزایشی غلظت آلاینده‌های جوی طی روز جاری و پیش بینی استمرار شرایط مزبور تا ساعات میانی روز یکشنبه 30 آبان ماه 1400 مقرر شد بر اساس توصیه‌های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گروه‌های حساس از جمله کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و عروقی از ترددهای غیر ضرور در فضای باز بویژه نقاط پرترافیک خودداری کنند. وی افزود: مقرر شد پایش واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی بالقوه آلاینده تشدید و با واحدهای آلوده کننده هوا برخورد قانونی شود و پلیس راهور نسبت به اعمال قانون و برخورد جدی با خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا و همچنین وسایل نقلیه بدون معاینه فنی اقدام کند. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اضافه کرد: همچنین شهرداری اصفهان ضمن نظارت جدی بر نحوه کار اتوبوس‌های شرکت واحد مقرر شد نسبت به کاهش فعالیت‌های عمرانی توأم با آلودگی و ممانعت از سوزاندن بقایای گیاهی در پارک‌ها و بوستان‌ها و سوزاندن پسماندهای شهری و صنفی در داخل و پیرامون شهر اقدام کند.
تداوم آلودگی هوای البرز
آرش بهارونداحمدی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به پیش‌بینی شرایط جوی استان البرز پرداخت و اظهار کرد: استقرار جوی پایدار در منطقه البرز مرکزی و ماندگاری دمای کمینه زیر 5 درجه سانتیگراد به ویژه در ارتفاعات استان مخاطره یخ زدگی را به همراه دارد.
وی بیان کرد: روند افزایش آلاینده‌ها که از امروز جمعه شدت گرفته است تا عصر یکشنبه هفته آینده در استان تداوم دارد.
مدیرکل هواشناسی البرز با بیان اینکه آسمان امروز البرز صاف تا قسمتی ابری بوده و هوا ناسالم است، تصریح کرد: امروز بیشترین دمای هوا در این استان 10 درجه سانتیگراد و کمترین دمای هوا 3 درجه سانتیگراد بوده و بیشینه باد 5 متر بر ثانیه است.
وی خاطرنشان کرد: بر اساس بررسی و تحلیل نقشه‌های پیش‌یابی و تصاویر ماهواره‌های هواشناسی، فردا آسمان صاف تا قسمتی ابری همراه با مه رقیق است و هوا نیز ناسالم خواهد بود.
بهارونداحمدی به پیش‌بینی دمای هوای فردا پرداخت و متذکر شد: فردا بیشینه دما 12 درجه سانتیگراد و کمینه دما 5 درجه سانتیگراد بوده و بیشینه باد 5 متر بر ثانیه است.
هوای اراک همچنان بر روی مدار آلودگی
رئیس امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: شاخص کیفی هوای اراک امروز هم (شنبه) برای همه گروه‌های سنی در وضعیت ناسالم است.
علیرضا محرابیان افزود: براساس اطلاعات دریافت شده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای استان، شاخص لحظه‌ای کیفیت هوا ساعت 9 صبح امروز به عدد 158 رسید که نشان دهنده وضعیت ناسالم برای همه گروهها است.
وی اظهار داشت: آلاینده مسئول در هوای اراک ذرات کمتر از 2 و نیم میکرون و علت آلودگی پدیده وارونگی دما و افزایش آلاینده های جوی است.
اراک یکی از هشت کلانشهر آلوده کشور است که تا به امروز صد و یازده روز آلوده را در کارنامه خود ثبت کرده و تاکنون 2 طرح جامع کاهش آلودگی هوا برای آن در هیات دولت مصوب شده است.
بنابراین گزارش، شاخص کیفی هوا از صفر تا 50 هوای پاک، 51 تا 100 هوای سالم، 101 تا 150 ناسالم برای گروه‌های حساس، 151 تا 200 ناسالم برای عموم، 201 تا 300 بسیار ناسالم و 301 تا 500 خطرناک است.
شاخص کیفی هوا (Air Quality Index) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق (ذرات کوچک‌تر از 10 میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از 2.5 میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
کارگروه شرایط اضطراری هوا شامل محیط زیست، هواشناسی، شهرداری، پلیس و استانداری، برای تصمیم‌گیری در مورد اعمال محدودیت‌ها نباید فقط به اندازه‌گیری‌های ایستگاه‌های سنجش اکتفا کنند. حتی اگر آلودگی مشخص و یا چند آلاینده به غلظت حاد برسند، معلوم نیست که در ساعت‌های بعد غلظت بیشتر یا کمتر شود؛ زیرا اندازه‌گیر، اطلاعات لازم برای پیش‌بینی را نمی‌دهد. این امکان در هواشناسی وجود دارد که از یک هفته قبل با اطمینان از بروز پایداری هوا مطلع شد. هواشناسی شدت و مدت شرایط پایداری از قبل تعیین شود و کارشناسان محیط زیست تراکم آلودگی در ساعت‌ها یا روزهای آینده را محاسبه کرده و کارگروه بسته به شدت آن، محدویت‌ها را از قبل از وقوع به تدریج اجرایی کند.
همچنین از طریق صداوسیما، روزنامه‌ها و شبکه‌های اجتماعی باید وضعیت را به صورت شفاف برای مردم روش کرده و اهمیت محدویت‌ها را بیان کرد. اگر کارگروه محدودیت‌هایی را برقرار کند ولی رویداد محقق نشود، مثلا باد مساعدی بوزد و آلودگی‌ها را پراکنده کند در این صورت هزینه‌ای برای هیچ تحمیل شده و فعالیت روزمره جامعه مختل شده است. به علاوه اعتماد جامعه مخدوش می‌شود.
مسئولان باید با نظارت دقیق بر مولدهای انتشار آلاینده‌های هوا و اجرای قانون هوای پاک نسبت به کنترل انتشار آلاینده‌ها در طول سال اقدام کنند تا تعداد روزهای بحرانی را کاهش دهند زیرا تداوم روزهای بحرانی، اعتبار اجرای محدویت‌ها را کاهش می‌دهد. مردم نیز باید به تصمیمات کارگروه کنترل آلودگی هوا اعتماد داشته و خود را نیز مسئول بدانند.
