اهداف سفر الجولانی به واشنگتن / عادی‌سازی روابط سوریه با اسرائیل کلید می‌خورد؟
آنچه مسلم است، عادی‌سازی روابط بین سوریه و اسرائیل یکی از اهداف اولیه این سفر خواهد بود. البته پیش‌تر نیز چهار دور مذاکره بین نمایندگان سوریه و اسرائیل برگزار شده و احتمالاً در پنجمین دور که در سطحی بالاتر انجام می‌گیرد زمینه توافقی که از قبل روی آن کار شده، نهایی خواهد شد.
عبدالرضا فرچی راد، استاد ژئوپلیتیک نوشت:
در روز دوشنبه 10 نوامبر، احمد الشرع، رئیس دولت موقت سوریه، در کاخ سفید مورد استقبال رسمی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، قرار می‌گیرد.
این هم از عجایب عالم سیاست است: فردی که عضو سازمان القاعده است، همان سازمانی که حادثه 11 سپتامبر را در آمریکا رقم زد، پنج سال از عمرش را در زندان آمریکایی‌ها گذرانده و دولت آمریکا ده میلیون دلار برای دستگیری‌اش جایزه تعیین کرده بود، در چند ماه گذشته سه بار با رئیس‌جمهور آمریکا ملاقات کرده که سومین دیدارش در کاخ سفید، رسمی خواهد بود.
احمد الشرع ابتدا در سفر پر سر و صدای ترامپ به منطقه خلیج فارس (چند ماه پیش در عربستان سعودی) با او ملاقات کرد. سپس دو ماه پیش، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، بار دیگر با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار داشت و نهایتاً توانست نظر ترامپ را به خود جلب کند و از او دعوت رسمی برای حضور در کاخ سفید دریافت نماید.
البته نباید از نظر دور داشت که دوستان دونالد ترامپ در منطقه همچون رهبران ترکیه، عربستان سعودی، امارات متحده عربی و قطر که در پی تحکیم موقعیت احمد الشرع در سوریه هستند، در این نزدیکی نقش مؤثری ایفا کرده‌اند.
این نکته قابل ذکر است که پس از یک سال از سقوط بشار اسد در سوریه، جانشین وی هنوز نتوانسته حاکمیت خود را بر این کشور تثبیت کند. بخش‌هایی از سوریه توسط اسرائیل به اشغال درآمده، منطقه دروزی‌نشین سویدا از کنترل دولت خارج است، منطقه ساحلی علوی‌نشین در التهاب به سر می‌برد و زخم کشتار دو تا سه هزار نفره علوی‌ها هنوز بر پیکره آن‌ها باقی است و نهایتاً کردها در بخش‌هایی از شمال و شرق، همچون گذشته، خودمختاری خود را حفظ کرده‌اند و نتوانسته‌اند با دمشق به تفاهم برسند.
با توجه به نکات فوق و اهمیت این سفر، در ادامه بررسی می‌کنیم که اهداف دونالد ترامپ و احمد الشرع از این دیدار که به‌زودی انجام می‌شود، چه خواهد بود:
1- تام باراک، نماینده ترامپ در سوریه و لبنان، در حاشیه کنفرانس منامه اظهار داشت که دور جدیدی از مذاکرات سوریه و رژیم اسرائیل در جریان سفر احمد الشرع به واشنگتن انجام خواهد شد. هنوز مشخص نیست که این مذاکرات در حضور ترامپ در کاخ سفید صورت می‌گیرد یا در دیدار ترامپ و احمد الشرع به نتیجه قطعی می‌رسد.
آنچه مسلم است، عادی‌سازی روابط بین سوریه و اسرائیل یکی از اهداف اولیه این سفر خواهد بود. البته پیش‌تر نیز چهار دور مذاکره بین نمایندگان سوریه و اسرائیل برگزار شده و احتمالاً در پنجمین دور که در سطحی بالاتر انجام می‌گیرد زمینه توافقی که از قبل روی آن کار شده، نهایی خواهد شد.
هنوز اطلاعاتی به بیرون درز نکرده که چه امتیازاتی بین سوریه و اسرائیل با میانجی‌گری ترامپ مبادله خواهد شد، اما بسیار بعید است که ارتفاعات جولان که در جنگ 1973 توسط اسرائیل تصرف شد و ترامپ پیش‌تر آن را بخشی از خاک اسرائیل اعلام کرده بود به سوریه بازگردانده شود.
گفتگوها باید در رابطه با مناطق اشغالی یک سال اخیر در جنوب دمشق و مناطق دروزی‌نشین باشد. همچنین در خصوص مسلح‌سازی مجدد ارتش سوریه که اسرائیل پس از سقوط رژیم اسد، اکثر تسلیحات آن را نابود کرد.
2- مشارکت سوریه در ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا از اهداف دیگر این سفر خواهد بود. عضویت سوریه در این ائتلاف یعنی قانونی شدن یا موجه شدن حضور نیروهای آمریکا در این کشور، همچنان‌که حضور نیروهای آمریکایی در عراق به بهانه مبارزه با داعش و عضویت عراق در این ائتلاف توجیه می‌شود. امضای چنین توافقی بین احمد الشرع و ترامپ، دست آمریکا را از نظر نظامی در سوریه باز می‌گذارد و حتی می‌تواند فراتر از منطقه کردنشین که هم‌اکنون عمدتاً نیروهای آمریکایی در آن حضور دارند نفوذ ایجاد کند.
تام باراک اعلام کرد مشارکت سوریه در ائتلاف به رهبری آمریکا علیه داعش، مسیری را برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل تحت نظارت واشنگتن باز می‌کند و بدین ترتیب جایگاه دمشق را در منطقه از نو ترسیم خواهد کرد. طبیعی است که با چنین توافقی، سوریه تحت حاکمیت احمد الشرع به جرگه مخالفان جبهه مقاومت در منطقه تبدیل شود. این سفر و توافقاتی که در نتیجه مذاکرات به عمل می‌آید، می‌تواند سوریه را به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در مرحله دوم طرح توافق ابراهیم معرفی کند و در صورت برقراری رابطه میان عربستان و رژیم اسرائیل، سوریه می‌تواند دومین کشوری باشد که به این طرح می‌پیوندد. حتی اگر سوریه پیش از عربستان با اسرائیل رابطه برقرار کند، نباید از این اتفاق چندان تعجب نمود.
3- لغو تحریم‌های سوریه از اهداف دیگر این سفر است. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، اعلام کرد که به‌خاطر پیشرفت‌های خوبی که تحت رهبری احمد الشرع در سوریه شاهد بوده‌ایم، ترامپ در سفر خود به منطقه، لغو تحریم‌های سوریه را اعلام نمود و در این زمینه مذاکراتی صورت خواهد گرفت. طبیعی است که در ازای عملیاتی شدن لغو تمام تحریم‌های سوریه، منابع مهمی از این کشور از جمله نفت در اختیار آمریکا قرار خواهد گرفت.
اتفاقا پیش‌تر دولت جدید سوریه در این زمینه پیشنهاداتی را مطرح کرده بود. نکته‌ای که احمد الشرع انتظار دارد با اعطای این امتیاز، آمریکا و دیگر کشورهای غربی نقش مهمی در بازسازی سوریه ایفا کنند.
4- هدف دیگر این سفر رسمی، تحکیم جایگاه احمد الشرع هم در صحنه سیاسی داخلی سوریه و هم کسب مشروعیت بین‌المللی برای وی است. مخالفان او در داخل سوریه کم نیستند و این سفر می‌تواند به بهبود چهره بین‌المللی‌اش کمک کند
در این سفر، حتما رئیس‌جمهور سوریه از دونالد ترامپ خواهد خواست که کردهای سوریه را تحت فشار قرار دهد تا انعطاف بیشتری نشان دهند و تحت حاکمیت دمشق درآیند. موضوعی که مورد حمایت ترکیه و اعراب حامی احمد الشرع در کشورهای حوزه خلیج فارس نیز هست. با توجه به نزدیکی اسرائیل به کردها، دوستی آمریکا با آن‌ها و عدم اعتماد به دولت دمشق که با عدم اجازه به مشارکت کردها در انتخابات پارلمانی، این بی‌اعتمادی افزایش یافته، بعید است احمد الشرع فعلاً در این زمینه دستاوردی به دست آورد.
احتمالا پس از انجام این سفر و امضای توافق‌نامه‌های امنیتی با اسرائیل و همچنین مشارکت در ائتلاف ضد داعش، به‌تدریج شاهد سوریه‌ای دیگر در صحنه سیاست خارجی به‌ویژه در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی خواهیم بود.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.