تراز تجاری سال 99 باز هم منفی بسته شد / چین شریک اول تجارت خارجی ایران / چرا صادرات از کاهش ارزش ریال بی بهره ماند؟

در اواخر بهمن ماه سال 1398 بود که شیوع ویروس کرونا در ایران رسما اعلام شد. این در حالی بود که تا پیش از این، ایران درگیر شدیدترین تحریم‌ها نیز بود. به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ از سال 1397 با خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها علیه کشورمان، تجار کشور با مشکلات بسیاری در حوزه تجارت خارجی رو به رو شدند. صادرات و واردات به کشور‌ها با سختی رو به رو شد و تحریم‌های بانکی از یک سو و فشار از داخل جهت بازگشت ارز‌های حاصل از صادرات از سوی دیگر، باعث شد تا نفس‌های تجارت خارجی به شمارش بیفتد. رقبای خارجی تجار ایرانی نیز که مترصد چنین موقعیت‌هایی بودند، از این ضعف به مطلوبترین شکل استفاده کردند و کم کم بازار‌های ایران را در اختیار خود گرفتند. با شیوع ویروس کرونا از اواخر بهمن ماه سال 1398 در ایران، شرایط برای تجار ایرانی با بسته شدن مرز‌های کشور‌ها روی ایرانیان سخت‌تر هم شد، به گونه ای که این سختی در سال 1399 با فشار برای بازگرداندن ارز‌های حاصل از صادرات کالا‌های غیرنفتی بیشتر هم شد. در سالی که گذشت، وضعیت تجارت خارجی ایران چگونه بود و چه چشم اندازی می‌توان برای سال 1400 برای تجارت خارجی متصور بود؟ *س_73 میلیارد دلار ارزش کل تجارت کشور در سال 99/ افت 14 درصدی نسبت به سال 98_س* مهدی میراشرفی رئیس کل گمرک طی مصاحبه‌ای در 5 فروردین ماه سال جاری، ارزش کل تجارت کشور در سال 1399 را 73 میلیارد دلار اعلام کرد و افزود: ایران در سال گذشته به میزان 34.5 میلیارد دلار صادرات و به میزان 38.5 میلیارد دلار واردات داشته است. وی گفت: تراز تجارت سال گذشته با تفاوت 4 میلیارد دلار در واردات منفی بوده است. میراشرفی تصریح کرد: تجارت خارجی در سال گذشته به علت تحریم‌ها و تبعات بیماری کرونا 25 میلیون تن کاهش داشت. گفتنی است، در سال 1398 کل تجارت خارجی کشور 85 میلیارد دلار بود که از این میزان 41.3 میلیارد دلار مربوط به صادرات و 43.7 میلیارد دلار هم مربوط به واردات بوده است؛ بنابراین میزان تجارت ایران در سال 1399 در مقایسه با سال 1398 به میزان 14 درصد کاهش داشته است. همچنین میزان صادرات و واردات نیز به ترتیب 17 درصد و 12 درصد کاهش را نشان می‌دهد. *س_صادرات از کاهش ارزش ریال بی بهره ماند! _س* محمد لاهوتی رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در انتقاد از کاهش صادرات در سال گذشته در صفحه توئیتری خود نوشت: «تجارت خارجی سال 99 با تراز تجاری منفی 4 میلیارد دلاری بسته شد؛ آن هم در کشوری که در همین سال، 57 درصد از ارزش پول ملی خود را از دست داد! آیا چنین نتیجه‌ای جز بدسلیقگی و وضع سیاست‌های ناکارآمد بود که این شرایط را رقم زد؟ در حالی که صادرات تنها بخشی است که با کاهش ارزش پول ملی، افزایش می‌یابد.» *س_مهمترین اقلام و بازار‌های صادراتی ایران در سال 99/ چین در صدر صادرات _س* رئیس کل گمرک ایران افزود: مهمترین اقلام صادراتی کشور به ترتیب بنزین، گاز طبیعی، پلی اتیلن، پروپان و محصول پسته و بازار‌های عمده صادراتی هم به پنج کشور چین، عراق، امارات، ترکیه و افغانستان بوده است. وی گفت: ارزش صادرات کالا‌ها به کشور چین 8 میلیارد و 900 میلیون دلار با وزن 26 میلیون و 600 هزار تن، عراق به ارزش 7 میلیارد و 300 میلیون دلار و 25 میلیون و 600 هزار تن، امارات عربی متحده با ارزش 4 میلیارد و 600 میلیون دلار و وزن 15 میلیون و 200 هزار تن، ارزش صادرات به کشور ترکیه 2 میلیارد و 500 میلیون دلار با وزن 6 میلیون و 300 هزار تن و مجموع صادرات در سال گذشته به کشور افغانستان نیز با 7 میلیون تن به ارزش 2 میلیارد و 200 میلیون تن بوده است. رئیس کل گمرک ایران ارزش مجموع کل صادرات را به پنج کشور چین، ترکیه، عراق، افغانستان و امارات 25 میلیارد و 700 میلیون دلار اعلام کرد و افزود: سال گذشته بیش از 80 میلیون تن کالا به این کشور‌ها صادر شد. *س_واردات 12 میلیارد دلار کالای اساسی / چین باز هم در صدر _س* میراشرفی اظهار داشت: سال گذشته در مجموع 23 میلیون و 100 هزار تن کالای اساسی شامل ذرت، گوشی تلفن همراه، برنج، کنجاله، دانه‌های روغنی، گندم و روغن خام به ارزش 12 میلیارد دلار وارد کشور شد. رئیس کل گمرک گفت: واردات کالا‌های اساسی به ترتیب از کشور چین با 3 میلیون و 500 هزار تن و ارزش 9 میلیارد و 700 میلیون دلار، امارات 5 میلیون تن با ارزش 9 میلیارد و 600 میلیون دلار، ترکیه 4 میلیارد و 300 میلیون دلار، هند 2 میلیون و 200 هزار تن به ارزش 2 میلیارد و 100 میلیون دلار و کشور آلمان با یک میلیون و 200 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 800 میلیون دلار برآورد شده است. *س_جزئیات واردات و صادرات ایران و چین در سال 99 _س* لطیفی سخنگوی گمرک در این باره گفت: هرچند در سال گذشته چین هم در حوزه واردات و هم در صادرات شریک اول کشورمان بود، اما نسبت به سال 98 در هر دو حوزه شاهد کاهش تجارت با این کشور بودیم. لطیفی در خصوص عمده کالا‌های صادراتی ایران به چین درذسال 1399 گفت: پسته، انواع خشکبار و ادویه، مواد اولیه معدنی و صنعتی، مصالح ساختمانی، متانول، پلی اتیلن، فرش، ظروف شیشه ای، شمش آهن، محصولات آهنی، خرما، انگور و میوه جات عمده کالا‌های صادراتی ایران به چین در کنار مشتقات نفتی بوده است. وی در خصوص کالا‌های وارداتی از چین، تصریح کرد: ماشین آلات و مواد اولیه صنعتی، تجهیزات پزشکی، حبوبات، مخمرها، کاغذ، چوب و تخته، پارچه و نخ، قطعات خودرو، انواع مفتول ها، لوازم ورزشی، دستگاه‌های داده پردازی، عینک و انواع مخمر‌ها و بذر عمده کالا‌های چینی بودند که در سال 99 به کشورمان وارد شده است. *س_چشم انداز تجارت خارجی در سال 1400 چگونه است؟ _س* قطعا در سال پیش روی، میزان تجارت خارجی ایران از دو عامل بسیار تاثیر می‌پذیرد: اولین عامل موضوع مهار و مقابله با شیوع ویروس کروناست که خوشبختانه واکسن این ویروس منحوس کشف شده است و به نظر می‌رسد در سال جاری با تولید واکسن ایرانی کرونا بیشتر جمعیت در مقابل این ویروس واکسینه شوند و دومین عامل موضوع تحریم‌هاست که اگر آمریکا به برجام بازگردد، شاید اندکی فضای بین المللی برای تجار ایران جهت مبادلات بازتر شود. شهلا عموری رئیس اتاق بازرگانی اهواز در این باره گفت: در رابطه با وضعیت صادرات در سال 1400 نمی‌توان از امید به زوال تدریجی کرونا در این سال و اثر کلی آن بر کلیت اقتصاد جهانی و محلی سخن نگفت. آثار کرونا در ابعاد بسیار وسیع مخرب بوده؛ بنابراین، محدود شدن دامنه سرایت و واگیری این ویروس بر موضوع مراودات تجاری اثر خواهد گذاشت و منجر به بهبود وضعیت نسبت به سال 99 خواهد شد. عموری همچنین تاکید کرد: از زاویه‌ای دیگر نمی‌توان از کاسته شدن آثار تحریم و به وجود آمدن برخی گشایش‌ها در سال 1400 غافل شد. به هر ترتیب، شرایط و ویژگی‌های تحریم از دوره ترامپ بهتر خواهد بود و همین امر اثرات مثبتی بر دو رکن اقتصادی یعنی تولید و صادرات خواهد گذاشت. برای همین از این منظر می‌توان چشم‌اندازی به نسبت روشن برای تجارت ترسیم کرد.