توافق جامع تهران و مسکو؛ سلاح تاکتیکی دو متحد راهبردی علیه غرب / بازی پیچیده پوتین با تهران و پادشاهی‌های خلیج فارس

به گزارش اقتصادنیوز، نشریه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی مدعی شد، مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران و ولادیمیر پوتین، همتای روسی اش روز جمعه در کرملین معاهده همکاری را امضا کردند که اتحاد بین دو کشور که ماحصل تمایل متقابل برای به چالش کشیدن غرب است را مستحکم می کند. این معاهده جدیدترین معاهده ای بود که روسیه بعد از حمله به اوکراین با کشوری امضا کرد و به ادعای ناظران گواه بر تلاش های مسکو جهت بهبود جایگاه جهانی اش قبل از آغاز دومین دوره ریاست جمهوری ترامپ است. علاوه براین، توافق در شرایطی امضا شد که ایران و روسیه تحت تحریم های متعدد غرب قرار گرفته و از همین رو تجارت و تعاملات مالی در خط مقدم معاهده امضا شده روز جمعه قرار داشت.

بازی پیچیده با تهران و پادشاهی ها

نیویورک تایمز در ادامه یادداشت خود آورد، توافقنامه منتشر شده مسائل نظامی را پوشش نمی دهد و تصریح می‌کند که در صورت حمله به ایران یا روسیه، امضاکنندگان معاهده هیچ کمک نظامی را در اختیار طرف مقابل قرار نخواهند داد. از همین رو همانگونه که سفیر ایران در مسکو اعلام کرد، برخلاف توافق‌هایی که مسکو با دیگر متحدانش امضا کرده، توافق با ایران فاقد بند دفاعی متقابل است. کاظم جلالی، سفیر ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت: استقلال و امنیت کشور ما و خوداتکایی بسیار مهم است. ما علاقه ای به پیوستن به هیچ بلوکی نداریم. همزمان پوتین در سخنانی در کرملین پس از این دیدارش با چزشکیان تاکید کرد که توافق با ایران «اصلی مهم و جدی برای ایجاد روابط متقابل مبتنی بر اعتماد» تعریف می کند. پوتین در کنفرانس مطبوعاتی اش خاطر نشان کرد: "ما برای مدت طولانی تلاش های خود را در عرصه بین المللی هماهنگ کرده ایم."

در این میان تحلیلگران سیاست روسیه در خاورمیانه مدعی اند که این معاهده فقط وضع موجود در منطقه ای را رسمی می کند و روسیه باید مراقب باشد تا با بازیگران مختلفی که منافعشان در تقابل با یکدیگر قرار دارد، دوست بمانند. به گفته روسلان سلیمانوف، تحلیلگر مستقل روسیه در امور خاورمیانه، توافق جدید روابط کنونی بین روسیه و ایران را مدون خواهد کرد اما گام جدیدی برای دو کشور نخواهد بود. به ادعای این تحلیلگر، در حالی که روسیه به همکاری های نظامی اش با ایران متکی است، از منظر اقتصادی به امارات متحده وابسته است. سلیمانوف در پاسخ به سؤالات کتبی نیویورک تایمز نوشت: «برای روسیه سخت‌تر است که بین ایران و سایر کشورهای منطقه تعادل ایجاد کند». او خاطرنشان کرد: مسکو در حال امضای بیانیه هایی با امارات متحده عربی است که به ادعای این تحلیلگر حاکمیت ایران بر سه جزیره استراتژیک تنگه هرمز را زیر سوال می برد؛ همین گزاره ادعایی نشان دهنده وابستگی فزاینده مسکو به ابوظبی است.

پوتین و معمای بازیگران خاورمیانه

نیکیتا اسماگین، کارشناس سیاست روسیه در خاورمیانه فعال در اندیشکده شورای امور بین‌الملل روسیه، در این باره مدعی شد که روسیه جدا از روابط با امارات متحده عربی، از زمانی که ریاض روابطش را با تهران عادی سازی کرده، باید تعاملات با عربستان سعودی را نیز در نظر داشته باشد. چرا که پادشاهی شریک بسیار مهم از نظر تأثیرگذاری بر قیمت نفت است. به ادعای اسمگین، روسیه جنگنده های پیشرفته خود را به ایران ارسال نکرده، چرا که هراس دارد عربستان با این اقدامش مخالفت کند. اسمگین در ادامه ادعا کرد: «استراتژی روسیه برای میانجیگری جهانی در خاورمیانه با هدف رایزنی های همه طرفین پس از حمله به اوکراین شکست خورده، زیرا اسرائیل و ایالات متحده از معادله حذف شده‌اند». اما اگر روابط ایران، عربستان سعودی و امارات را در این مثلث قرار گیرد، روسیه همچنان می‌تواند شریکی برابر برای همه آنها باقی بماند.

رهبران ایران این سفر را چیزی فراتر از یک سفر دولتی به قلمداد کرده و امضای این توافق را یک نقطه عطف استراتژیک قلمداد می کنند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: این معاهده یک نقطه عطف کلیدی است که روابط دوجانبه ما را تقویت می کند. او افزود: این فقط یک توافق سیاسی نیست، بلکه نقشه راه آینده است. دیمیتری اس. پسکوف، سخنگوی کرملین نیز گفت که زمان امضای معاهده با هدف منحرف کردن توجه ها از مراسم تحلیف ترامپ در روز دوشنبه تعیین نشده، این گزاره ای است که عراقچی نیز برا «مهر تایید زد و گفت که زمان بندی این سفر از مدت ها پیش تعریف شده بود. از زمان حمله روسیه به اوکراین نزدیک، روابط مسکو و تهران نزدیک تر شده است. به گفته ادعای آمریکایی و اروپایی، ایران موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد و پهپادها را در اختیار روسیه قرار داده؛ ادعایی که بارها توسط مقام های رسمی ایران رد شده است.

هدف پوتین

نیویورک تایمز در ادامه گزارش خود آورد، کرملین تا حدودی از منظر دیپلماتیک حامی تهران بوده و در حال ساخت دو راکتور هسته ای در نیروگاه اتمی بوشهر در ایران است. به ادعای این نشریه، از زمان شروع جنگ در اوکراین، روسیه با ایجاد و رسمیت بخشیدن به مجموعه ای از معاهدات، در تلاش است تا با آنچه که به عنوان هژمونی تهاجمی و امپراتوری غرب به رهبری ایالات متحده، مقابله کند. در معاهده امضا شده آمده که روسیه و ایران «تک قطبی و هژمونی در امور جهانی را رد می کنند». در ماه ژوئن، روسیه قرارداد مشارکتی با کره شمالی امضا کرد و در ماه دسامبر، یک معاهده امنیتی با بلاروس به امضا رساند که به واسطه اش استقرار تسلیحات هسته ای تاکتیکی روسیه در این کشور رسمیت یافت. هر دو قرارداد شامل یک بند دفاع متقابل بودند. روسیه همچنین رهبری سازمان پیمان امنیت جمعی را بر عهده دارد که شامل بلاروس و چندین کشور دیگر شوروی سابق از جمله ارمنستان در قفقاز و قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در آسیای مرکزی است. این سازمان که به عنوان وزنه تعادل در برابر ناتو در نظر گرفته شده، بر این اصل استوار است که حمله به یک عضو باید به عنوان حمله علیه همه تلقی شود. این اتحاد اخیراً به چالش کشیده شده و ارمنستان عملاً عضویت خود را مسدود کرده است.

به ادعای نیویورک تایمز، همزمان ایران با مجموعه ای از چالش ها مواجه است که بخش عمده ای از آن به تحریم ها بازمی گردد. بازگشت ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا به احتمال زیاد فشارها و تلاش های بیشتر واشنگتن را برای اعمال فشارها و و تحریم ها علیه تهران افزایش خواهد داد. جدای از مسائل دفاعی، روسیه با ایران و سایر کشورها برای توسعه جایگزینی برای سوئیفت به رهبری غرب، یک سرویس پیام رسانی جهانی که بیش از 11 هزار موسسه مالی را به هم متصل می کند و به آنها اجازه می دهد در مورد تراکنش های معلق به یکدیگر هشدار دهند، تعریف کرده است. مسکو همچنین امیدوار است که از طریق ایران خط آهنی بسازد تا این کشور را مستقیماً به بنادر خلیج فارس متصل کند. عراقچی دراین باره گفت که قرارداد امضا شده روز جمعه به ایران اجازه می دهد تا به عنوان گذرگاهی برای صادرات گاز روسیه از طریق شبکه خطوط لوله خود عمل کند و گاز را از دریای خزر به سواحل خلیج فارس برساند. به گفته او، این بدان معناست که ایران در حال تبدیل شدن به یک قطب اصلی برای صادرات گاز است. همزمان کاظم جلالی، سفیر ایارن در روسیه خاطر نشان کرد که رهبران روسیه و ایران دریافتند که توافق قدیمی‌تر بین دو کشور منسوخ شده و واقعیت‌های نظم کنونی جهان و منطقه را منعکس نمی‌کند. به باور سفر ایرانف توافق جدید «هر جنبه ای از روابط دوجانبه ما از جمله موضع سیاسی ما را در نظر می گیرد. این که ما قدرت را چگونه می بینیم و چگونه با هم به جلو حرکت می کنیم.»

• بازی دو سرباخت کرملین؛ پس‌لرزه قمار پوتین در اوکراین شام را قربانی کرد / روسیه خاورمیانه را باخت؟
• پشت پرده پلن اروپا برای ایران / روایت لارنس نورمن از آماده‌باش غرب برای بازگشت فشار حداکثری به تهران
• بن‌بست ترامپ؛ راه سخت مذاکره با تهران / چشم‌انداز احیای برجام در خانه‌تکانی کاخ سفید
• پیروز انتخابات آمریکا و معمای برجام؛ توافق هسته‌ای از کما خارج می‌شود؟/ تنها راه برون رفت از بن...

• اینستاگرم
• تلگرام
• ایکس
• لینکدین