توجه دولت سیزدهم به توازن فراموش‌شده دیپلماسی خارجی
سایه سنگین نگاه نامحدود دولت به غرب، در یک دهه گذشته روی روابط ایران با همسایگان و برخی دیگر از کشورهای دوست در نقاط دورتر، بیش از هر مقطع دیگری تاثیر داشت و این نگاه تمام قد به غرب با وجود چالش‌های متعدد، نه تنها دستاورد مورد انتظاری در عرصه روابط بین الملل برای ایران نداشت، حتی گاهی به منافع ملی هم آسیب وارد کرد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صاحب نیوز؛ تغییر رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از غرب به شرق با تمرکز و توجه بیشتر به ظرفیت های منطقه ای و گسترش روابط با کشورهای همسایه یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت آقای رئیسی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های دولت سیزدهم است واقعیت آن است که غالب سیاست خارجی دولت پیشین نگاه تمام قد به غرب با وجود چالش‌های آن بود و این نگاه نه تنها دستاوردهای مورد انتظاری در عرصه روابط بین الملل برای ایران نداشت، حتی گاهی آسیب‌رسان منافع ملی هم بود.
سایه سنگین نگاه نامحدود دولت به غرب، در یک دهه گذشته روی روابط ایران با همسایگان و برخی دیگر از کشورهای دوست در نقاط دورتر، بیش از هر مقطع دیگری تاثیر داشت. در عرصه حرف گرچه سخن از برقراری روابط با همسایگان بود، اما در عمل، تمام تمرکز بر آمریکا - به عنوان کدخدا در تعبیر دولتمردان سابق - و برخی متحدان اروپایی‌اش بود؛ این درحالی بود که برخی کشورها از جمله قطر با وجود ظرفیت‌های اقتصادی و دیپلماتیک گسترده آن، هیچ‌گاه مقصد سفر خارجی رییس‌جمهور پیشین نشد.
ادامه سردی روابط با همسایگان درحالی بود که برای گرمی روابط با غرب، از هیچ هزینه‌ای دریغ نشد. در این سال‌ها دولت پیشین تمام‌وقت در پی رفع تحریم‌ها از معبر غرب بود غافل از اینکه خنثی‌سازی تحریم‌ها در سایه رابطه با همسایگان، همان داشته‌ای بود که از بیگانگان می‌طلبید.
ایران برای رفع تحریم های ظالمانه، چشم انتظار مذاکرات و شرط و پیش‌شرط‌ها و اینستکس و FATF بود اما در عمل روز به روز بیشتر تحریم و راه‌ها برای خنثی‌سازی آن کوتاه‌تر شد. این نگاه باید تغییر می‌کرد و توازن مثبتی که دولت سیزدهم در روابط بین‌الملل به وجود آورده، تلاش برای یافتن حلقه گمشده سیاست پیشین است که تمام تخم مرغ‌هایش را در سبد اروپا و آمریکا چیده بود و افتادن این سبد و شکستن آن داشته‌ها، یکی از تلخ‌ترین فشارهای اقتصادی و سیاسی را به مردم ایران تحمیل کرد.
* دستاوردهای نگاه متوازن دیپلماسی خارجی دولت سیزدهم
دولت سیزدهم با نگاه متوازن خود به شرق و غرب تلاش می کند همسایگان و کشورهای منطقه را هم در اولویت سیاست خارجی خود قرار دهد که از ابتدای شروع به کار این دولت دیدارها و سفرهای متعدد رئیس جمهور و رئیس دستگاه دیپلماسی خارجی کشور به کشورهای منطقه بیانگر همین نگاه متوازن به شرق و غرب است سفر به کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان، روسیه، قطر، هندوستان و دیگر کشورهای منطقه از جمله آنها است در همین مدت این سفرها و دیدارها دستاوردهای متعددی همچون عضویت در سازمان همکاری شانگهای، شرکت در نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) و امضای قرارداد سوآپ گازی ترکمنستان به جمهوری‌آذربایجان از طریق ایران یکی از مهم‌ترین قراردادهای گازی ایران، از نخستین ثمرات نگاه منطقه محور دولت سیزدهم است که اهمیت استراتژیک آن تنها به حوزه اقتصادی محدود نمی شود و انتظار می‌رود کاهش تنش‌ها در مرزها و افزایش قدرت مانور ایران در منطقه منجر شود.
در ادامه سفر رئیس جمهور به دوحه قطر پایان یک دهه ایستایی در روابط با همسایگان نزدیک بود. حکایت غریب سیاستی که در تمنای آنچه خود داشت، منتظر غیری در فرسنگ‌ها دور مانده بود؛ سیاستی که سفر رییس دولت سیزدهم به قطر از نشانه‌های پایان آن و حضور مشتاق امیر قطر در فرودگاه دوحه نیز بیانگر استقبال منطقه از استراتژی جدید دولت ایران بود.
علاوه بر حضور در نشست مجمع سران کشورهای تولید و صادرکننده گاز، امضای قراردادهای همکاری‌های مشترک در حوزه‌های مختلف، رایزنی برای حل مشکلات منطقه‌ای و رسیدن به تبادلات تجاری یک میلیارد دلاری که به اعتقاد رئیس جمهوری اسلامی ایران متناسب با سطح روابط دوستانه و ظرفیت‌های دو کشور نیست از جمله دستاوردهای سفر آقای رئیسی به قطر بود
شرکت رئیس دستگاه دیپلماسی خارجی ایران در هفدهمین نشست اضطراری وزرای امور خارجه سازمان همکاری اسلامی به منظور بررسی شرایط افغانستان و تازه‌ترین رویدادهای پیرامون این کشور، یکی دیگر از عرصه های تعامل ایران با همسایگان بود که جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهم‌ترین کشور حاضر در این نشست، توانست تاثیرگذاری خود در موضوع تحولات افعانستان را نشان دهد و به دلیل اقدامات بشر دوستانه مورد تقدیر دیگر کشورهای حاضر در این نشست قرار بگیرد.
همزمانی قدرت گرفتن طالبان در افغانستان با آغاز دولت سیزدهم، درباره نحوه تعامل ایران با این گروه در مرزهای شرقی، دغدغه‌هایی ایجاد شد اما هوشیاری، صبوری و منطق دستگاه دیپلماسی در برخورد با این رویداد، سبب شد ایران به عنوان اصلی‌ترین بازیگر تحولات افغانستان، نقش تاثیرگذاری در روند انتقال قدرت در این کشور بر عهده بگیرد.
سفرهای اخیر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امورخارجه دولت سیزدهم به کشورهای مهم منطقه از جمله چین، هندوستان، ترکیه و... در ادامه نگاه متوازن دولت به غرب و شرق است که علاوه بر دستاوردهای متعدد داخلی بر نفوذ و نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران و روابط با کشورهای منطقه بسیار تاثیرگذار بوده است.
جمهوری اسلامی ایران با این رویکرد ضمن حضور هدفمند در مذاکرات وین و تلاش برای رفع تحریم‌ها، از برقراری روابط با کشورهای همسایه و منطقه نیز بهره می‌برد تا بتواند در مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها حرکت کند؛ موضوعی که در جمله کلیدی «به وین و نیویورک امید نداریم» رئیس‌جمهور در جشن چهل و سومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی مطرح کرد خلاصه می شود.
اصول دیپلماسی دولت سیزدهم این دو مهم را کنار هم پیش می‌برد و به همین دلیل است که در مذاکرات وین با آرامش برابر مذاکره‌کنندگان حاضر شده و در مسیر رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی آن صبوری دارد و به دلیل چنین سیاستی است که رئیس جمهور در کنفرانس خبری با امیر قطر تأکید می‌کند آمریکا باید اراده خود را برای برداشتن تحریم‌ها و رسیدن به توافق در مذاکره با غربی‌ها و بسته شدن پرونده های سیاسی و تأمین منافع ملت ایران اثبات کند که ضروری است.
* عقب ماندگی کشور با نگاه نامحدود دولت قبل به غرب
محمود معلمی در گفتگو با خبرنگار صاحب نیوز؛ اظهار کرد: ایران علاوه بر 15 کشور همسایه با کشورهای مستقل دیگر منطقه می تواند روابط خیل خوبی داشته باشد که متاسفانه نگاه دولت قبل بیشتر به غرب بود، کشورهای غربی هم طبیعی است که مثل آمریکایی ها ما را تحریم می کنند.
کارشناس امور بین الملل افزود: دولت قبل با نگاه نامحدود به غرب و ترس و نگرانی از اینکه مبادا غربی ها ناراحت یا آمریکایی ها دلخور شوند از این فرصت و ظرفیت کشورهای همسایه و منطقه استفاده نمی کرد و توجهی به سمت همسایگان خود نداشت به طور مصداقی زمانی که قطر یکی از کشورهای همسایه ما از طرف عربستان تحریم شد ترکیه با استفاده از سواحل کشور ما بازار قطر را دست گرفت این در حالی بود که ما خودمان می توانستیم این کار را انجام دهیم و برای کشور ارزآوری داشته باشیم یا مثلا روسیه اصرار به این موضوع دارد که من از طرف اروپا تحریم هستم و شما بیایید و بازار روسیه را دست بگیرید اما این نگاه متاسفانه در دولت های پیشین وجود نداشت.
وی ادامه داد: علاوه بر حدود پنج کشوری که عضو بریکس هستند، کشورهای عضو شانگهای نیز آمادگی دارند با ایران رابطه داشته باشند و این فرصتی است که می تواند برای کشور ما ارزآوری داشته باشد و صادرات ما تقویت شود که برخلاف دولت پیشین خوشبختانه دولت سیزدهم این نگاه و توجه را دارد البته این از مطالبات رهبر معظم انقلاب هم بود که در گذشته توجه نمی شد الان این توجه است لذا به اعتقاد بنده اگر این نگاه تقویت شود می تواند بخش زیادی از مشکلات اقتصادی و چه بسا دیگر مشکلات کشور هم حل شود.
* رویکرد متوازن دولت آقای رئیسی به کشورهای دوست و همسایه منطقه درست و منطقی است
معلمی رویکرد فعلی دولت در حوزه سیاست خارجی و بین الملل را رویکرد درست و منطقی ارزیابی و تاکید کرد: طبیعتا این رویکرد باید در آینده هم بیشتر و تقویت شود و بجز کسانی که نگاه غربگرایانه دارند، همه آگاهان سیاسی موافق و مخالف دولت این نگاه و رویکرد فعلی را تایید و درست می دانند.
استاد علوم سیاسی دانشگاه به تاثیرات توجه دولت سیزدهم به همسایه اشاره و بیان کرد: نگاه دولت آقای رئیسی به کشورهای دوست و همسایه علاوه بر حوزه اقتصاد و سیاست خارجی بر همه حوزه های سیاس، فرهنگی و اجتماعی کشور نیز تاثیر گذار بوده است که امضای سند راهبردی ایران و چین با ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... از جمله دستاوردهای این تغییر رویکرد برای کشور است.
وی ادامه داد: این تغییر رویکرد تنها آورده اقتصادی برای کشور نداشته بلکه تاثیر بسیار خوب و مثبتی در تحولات سیاسی و موضع گیری های سیاسی آنها در سازمان ملل هم داشته است منتها درحال حاضر چون مشکلات اقتصادی کشور بیشتر است توجه به بعد اقتصادی روابط برجسته تر احساس می شود ولی طبیعی است که در همه ابعاد تاثیر گذار است مثلا با توجه به اینکه بین کشور ما و عربستان تنش هایی وجود دارد اگر کشورهای همسایه روابط سیاسی خوبی با ما داشته باشند طبیعتا آنجا هم تاثیر گذار است، در مسائل مختلف دیگر هم به همین صورت است.
معلمی دستاورد فرهنگی را از دیگر نتایج مثبت تعاملات ایران با کشورهای منطقه دانست و بیان کرد: شاهد بودیم که دولت هند برخلاف کشورهای غربی با دو نفر توهین کننده به دین اسلام برخورد کرد چون به روابط هند با کشورهای اسلامی از جمله ایران آسیب وارد می کرد این موضوع را هم می توان یکی دیگر از تاثیرات توجه ایران به روابط با کشورهای دوست و همسایه منطقه دانست هندوستان اگر این نگاه را نداشته باشد روابط ایران و هند و جامعه اسلامی خدشه دار می شود. بنابراین آگاهان کشور هند که تبعات این موضوع را درک می کنند گوشزد کردند که این اقدام شما موجب تنش بین هند و کشورهای اسلامی می شود. علاوه بر این کشور هند عضو بریکس است و ما با کشورهای عضو بریکس روابط فرهنگی، سیاسی و اقتصادی هم برقرار کردیم که این روابط تاثیرات مهمی در مسائل و حوزه های مختلف دارد.
* اهمیت امضای معاهده امنیتی ایران و ارمنستان
وی با اشاره به امضای معاهده امنیتی ایران با ارمنستان تاکید کرد: با توجه به اینکه در شمال کشورمان در حال حاضر کشورهای آذربایجان و ارمنستان با یکدیگر درگیر هستند اینجا ایران می تواند یک عضو برجسته و تاثیرگذار منطقه هم با ارمنستان روابط خوب داشته باشد و هم در کاهش تنش بین آذربایجان و ارمنستان موثر باشد تاجیکستان، ارمنستان، ازبکستان، آذربایجان اینها کشورهایی هستند که روابط خیلی خوبی با ما دارند ولی طبیعتا اگر ما یک مقدار ضعیف عمل کنیم با توجه به اینکه صهیونیست ها الان در آذربایجان یک مقدار جا پا باز کردند می تواند در ارمنستان هم همین کار را انجام دهد.
کارشناس و تحلیلگر مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: مجموعا 15 کشور در اطراف کشور ما هستند که با آنها می توانیم روابط خیلی خوبی داشته و تاثیرگذار باشیم با توجه به اینکه این کشورها در مجمع عمومی سازمان ملل صاحب رای هستند در سازمان ملل هم می تواند به نفع ما و تاثیرگذار باشد، بنابراین نگاه معقولی که دولت سیزدهم در این خصوص در پیش گرفته است در گذشته چون دولت نگران این بود که نکند آمریکا و غرب بدشان بیاید خوب اینجاها یک مقدار کوتاهی می کردند اما الان برقراری روابط با کشورهای منطقه خیلی خوب می تواند پیش برود.
انتهای پیام /