جای خالی وزارت امور خارجه در «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند»/ معذوریت این وزارتخانه از پاسخگویی

قرار بود مطابق قانون بودجه امسال همه دستگاه‌ها و نهادها پنجره واحد خدمات خود را تا پایان شهریور امسال یعنی حدود 30 روز دیگر راه‌اندازی کنند و حداقل یک‌سوم خدمات خود را تا پایان تابستان امسال در این پنجره واحد ارائه کنند.

در مرحله بعدی نیز وزارت ارتباطات باید دی 1401 «پنجره ملی خدمات هوشمند دولت» را که هم‌اکنون به صورت آزمایشی راه‌اندازی شده رسما راه‌اندازی کند.

منظور از پنجره واحد این است که اگر یک کاربر به یک دستگاهی مراجعه الکترونیکی داشته باشد آن دستگاه که زیر مجموعه‌ها و خدمات متنوع و سامانه‌های متعددی دارد باید به گونه‌ای عمل کند که کاربر از یک مکان بتواند وارد شود و به صورت یکپارچه به خدمات دستگاه دسترسی داشته باشد.

باوجود تاکیدات مکرر رهبر انقلاب و روسای قوا برای تکمیل هرچه زودتر فرآیند دولت الکترونیک در قالب «پنجره ملی خدمات هوشمند دولت»

اما هنوز هم شاهد مقاومت دستگاه‌های اجرایی و بدنه آنان هستیم / مقاومت در برابر ارائه خدمات الکترونیکی به مردم

در واقع دولت و مجلس با لحاظ کردن این بخش در لایحه پیشنهادی بودجه به دنبال آن بودند که شفافیت بیشتری به فعالیت‌های دولت و دستگاه‌های حاکمیتی داده شود و این امکان را به مردم بدهند تا از هرآنچه دولت و نهادهای حاکمیتی انجام می‌دهد یا از سیاست‌هایی که اتخاذ می‌کند، با خبر شوند.

به معنای دقیق تر، راه‌اندازی این پنجره‌های واحد و اتصال یکپارچه آنان به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند دولت، شفافیتی ایجاد می‌کند که باعث بروز کمتر فساد شده، راحتی بیشتری برای مردم به ارمغان می‌آورد و در مقابل برای دولت نیز توسعه درآمد و کاهش هزینه‌هایی مثل هزینه مصرف کاغذ، صرفه جویی در وقت و حفظ محیط زیست را به دنبال دارد.

این اتفاق یک سر دیگر هم به جز قانون بودجه دارد که آن هم سند تحول دولت است.

آذر پارسال دولت سیزدهم ویرایش اول «سند تحول دولت» را منتشر کرد که طی آن به بررسی وضعیت ارتباطات و فناوری اطلاعات و نقاط ضعف و قوت آن پرداخته است.

متن سند تحول دولت مردمی

این سند که با تلاش نخبگان تنظیم شده، چهار چالش پیش روی حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور را بررسی کرده و برای آن‌ها نیز راهکار ارائه کرده؛ طبق آنچه در سند تحول دولت نوشته شده، بخشی نگری و دستگاه محوری نهاد‌ها باعث ایجاد مشکل در توسعه دولت الکترونیک شده که البته این رویه باید با راهکار‌هایی که در سند آمده به توسعه یکپارچه دولت هوشمند تغییر کند.

به بیانی واضح‌تر درحال حاضر هر دستگاهی به روش خود دولت الکترونیک را با کمبود و کاستی‌ها و در حدی که توان دارد اعمال می‌کند که می‌بایست همه آن‌ها در یک سامانه تجمیع که همان پنجره ملی خدمات دولت هوشمند دولت است، بروز رسانی و تقویت شوند تا مفهوم دولت الکترونیک عملا در کشور اجرایی شود.

اما انگار بدنه دستگاه ها و شاید حتی مدیران و روسای آنان برخلاف تاکیداتی که در اسناد بالادستی مثل بودجه و سند تحول دولت شده تمایلی به تسهیل دسترسی مردم به خدمات دولتی ندارند.

عدم تمایلی که باوجود تذکرات چندباره وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان متولی و البته رسانه ملی به عنوان نهادی حاکمیتی که وظیفه روشن سازی افکار عمومی از مطالبات به حق خود را برعهده دارد، این بار هم مثل دیگر قضایا رخ نشان داده است.

نمودار درصد الکترونیکی شدن خدمات دستگاه‌های اجرایی کشور در آخرین ارزیابی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

وضعیت عملکردی کیفیت ارائه خدمات الکترونیکی شده وزارتخانه‌ها و نهادهای زیرمجموعه دولت / آمار محسوس وزارت خارجه در ارائه خدمات الکترونیک با کیفیتی پایین به مردم

در این رابطه و برپایه اطلاعاتی که دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات ارائه کرده، وزارتخانه‌های دادگستری، امور خارجه، بانک مرکزی، وزارت کشور، سازمان برنامه و بودجه و وزارت جهاد کشاورزی در این فهرست، پایین‌ترین رتبه را در ارائه خدمات دولت الکترونیک از آن خود کرده‌اند.

بر خلاف این نهادها نیز مرکز توسعه تجارت، سازمان فناوری اطلاعات، بیمه مرکزی، پست بانک، سازمان بیمه سلامت، سازمان حج و زیارت و وزارت علوم در رده‌های نخست این جدول قرار دارند و تقریباً تمامی خدماتشان الکترونیکی شده است.

از میان این نهادها به عنوان مثال سری به وزارت امور خارجه می‌زنیم.

این وزارتخانه از جمله نهادهایی است که 140 خدمت شناسایی شده طبق بررسی های انجام شده در سازمان امور اداری و استخدامی کشور برای ارائه به مردم در برنامه‌های خود دارد.

وزارت امور خارجه البته میز خدمت خود را راه‌اندازی کرده اما با توجه به اینکه جزو وزارتخانه های کم‌کار در دولت الکترونیک است هنوز مشخص نیست پنجره واحد خود را راه‌اندازی و به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند دولت متصل کرده است یا خیر.

وقتی به سایت پنجره ملی خدمات دولت هوشمند دولت هم مراجعه می‌کنیم اثری از این وزارتخانه در این سایت نمی‌بینم.

این درحالی است که نهادهایی مثل سازمان امور مالیاتی، وزارت اقتصاد و دارایی، سازمان تامین اجتماعی، شرکت مخابرات، وزارت راه و شهرسازی، صندوق بازنشستگی کشوری، بنیاد شهید و امور ایثارگران، کمیته امداد امام خمینی رحمه‌الله، سازمان بهزیستی، بیمه سلامت، سازمان هواشناسی، وزارت نیرو، وزارت کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، پنجره خود را به این پنجره متصل کرده اند.

باوجود اینکه چندین بار با مسئولان مربوطه در این وزارتخانه تماس گرفته شد اما به دلیل آنچه ملاحظات امنیتی عنوان شد، پاسخی به باشگاه خبرنگاران جوان داده نشد! و مسئولان مربوطه اعلام کردند از ارائه پاسخ معذورند.

وزارت امور خارجه هنوز اتصال یا عدم اتصال پنجره واحد خود به پنجره ملی خدمات هوشمند دولت را اعلام نکرده است 

ماجرایی که می‌بایست باتوجه به حجم انبوهی از خدماتی که شهروندان داخل کشور و ایرانیان مقیم خارج از کشور از این وزارتخانه راهبردی دریافت می‌کنند تا پایان شهریور به سرانجام برسد و باری به اندازه حتی یک وزارتخانه از روی دوش دولتی بردارد که متاسفانه در طول سال‌های گذشته به کارفرمایی بزرگ، دستاویزی برای بروکراسی و کاغذ بازی های اداری تبدیل شده و آنقدر مخارج آن بالا رفته که اعتباری نمی‌ماند تا پروژه های نیمه تمام را تمام کند.