جلوه‌ای از فعالیت‌های نانویی ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی / از دانشگاه‌ها حرکت از مسئولان حمایت!
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محیامعصومی - تاجایی که چشم کار می‌کند رتبه‌بندی‌های مختلف، دانشگاه‌های دنیا را ارزیابی و در حوزه‌های گوناکون امتیازبندی می‌کنند هرچند که تعداد این پایگاه‌های رتبه‌بندی بی‌شمار است، اما تعداد محدودی معتبر و قابل استناد هستند. با این وجود دانشگاه‌های ایرانی در این رتبه‌بندی‌ها تاکنون خوش درخشیدند و توانستند با کسب رتبه‌های برتر در جهان بیش از پیش مطرح شوند.
چند سالی می‌شود که حوزه نانو با پیشرفت‌های چشمگیرش در کانون توجه قرار گرفته است و در این زمینه ایرانیان نیز حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند لذا دانشگاه‌های ایران هم با پیشتازی برای تحقیق و تفحص در حوزه نانو توانسته‌اند جای خود را بین دانشگاه‌های دنیا و رتبه‌بندی‌های بین‌المللی باز کنند.
*س_رده‌بندی دانشگاه‌های مرتبط با فناوری و علوم نانو در سال 2019_س* مرکز مشاوره شانگ‌های سالانه 500 دانشگاه دنیا را براساس دستاورد‌های مربوط به علوم و فناوری نانو رده‌بند می‌کند و طی رده‌بندی آکادمیک دانشگاه‌های جهان در سال 2019 از سوی این مرکز، چندین دانشگاه ایران در رده 300 تا 400 قرار گرفته‌اند که از میان آن‌ها می‌توان به دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه تهران و صنعتی شریف اشاره کرد.
البته در رده‌بندی دانشگاه‌های مرتبط با علوم و فناوری نانو 5 کشور مدعی هستند که 61 درصد از کل دانشگاه‌های برتر را به خود اختصاص داده‌اند و 21.5 درصد آن‌ها (حدود 86 دانشگاه) متعلق به کشور چین است. پس از چین، آمریکا، آلمان، کره جنوبی و بریتانیا (با 17 دانشگاه، حدود 4.3 درصد کل دانشگاه‌ها برتر) در این رده‌بندی جایگاه دارند.
*س_رده‌بندی کشور‌ها بر اساس تعداد مقالات منتشر شده حوزه نانو در سال 2019_س* مقالات نانویی منتشر شده بخش مهمی از فعالیت دانشگاه‌ها در این حوزه را شامل می‌شود، بر اساس گزارش استات‌نانو، سال 2019 تعداد مقالات منتشر شده 20 کشور بیشترین سهم را در مقالات کل جهان داشته است. درواقع سال 2019 از مجموع 178 هزار مقاله منتشر شده در مجلات جهانی برای حوزه علوم نانو 74 هزار مورد آن‌ها به چین تعلق دارد (16 درصد کل مقالات چینی‌ها در حوزه فناوری نانو است). چرا که این کشور با داشتن بیشترین جمعیت جهان، مهد تعداد زیادی دانشگاه و مراکز تحقیقاتی است و از آنجایی که فناوری نانو حوزه فعالیتی مهمی برای آن‌ها محسوب می‌شود طی یک دهه توانسته‌اند جایگاه اول جهان را به خود اختصاص دهند.
ایالات متحده پس از چین با حدود 24 هزار مقاله نانویی در رتبه دوم قرار دارد و هند، ایران و کره جنوبی به ترتیب مکان‌های بعدی را از آن خود کرده‌اند. جدا از تعداد مقالات علوم نانو در کشور‌های مختلف، سهم مقالات حوزه فناوری نانو در کل نشریات نشانه‌ای از اولویت کشور‌ها در این زمینه از علم است. از این منظر، ایران، عربستان سعودی و هند به ترتیب در مقایسه با سایر کشور‌ها در سال 2019 اولویت بالاتری را در زمینه فناوری نانو داشتند.
*س_نوآورترین کشور‌های دنیا در زمینه علوم نانو در سال 2019_س* استات‌نانو همچنین گزارشی منتشر کرده است که نشان می‌دهد طی 9 ماه اول سال 2019 حدود 365 هزار پتنت در اداره ثبت اختراع و نشان تجاری آمریکا و اداره ثبت اختراع اروپا ثبت شده که بیش از 10 هزار و 300 مورد آن‌ها (حدود 2.8 درصد) مربوط به فناوری نانو است.
آمریکا مانند همیشه فعال‌ترین بازار جهان برای نوآوری‌ها در زمینه فناوری نانو را در اختیار دارد، تا جایی که سال 2019 بیش از 8 هزار و 900 اختراع نانویی در اداره ثبت پتنت آمریکا ثبت شده است. علاوه بر ایالات متحده و اروپا، چین و کره جنوبی نیز مبتکر و صاحب امتیاز ثبت اختراع فناوری نانو هستند.
62 کشور در جدیدترین فهرست کشور‌های برتر با بیشترین اختراعات ثبت شده حوزه فناوری نانو حضور داشتند که در این میان آمریکا با داشتن حدود نیمی از حق ثبت اختراعات این حوزه در صدر فهرست قرار گرفته است و پس از آن کشور‌های آسیای شرقی از جمله کره جنوبی، ژاپن و در نهایت کشور‌های پیشگام اروپایی یعنی آلمان، فراسه و انگلیس مکان‌های بعدی این فهرست را قبضه کرده‌اند.
نکته جالب توجه در مورد کشور‌هایی مثل ایران و عربستان سعودی این است که شاید هیچ کدام از آن‌ها در لیست کشور‌های برتر با بیشترین تعداد اختراعات ثبت شده در فناوری نانو قرار ندارند، اما حق ثبت اختراعات نانو تکنولوژی درصد فوق‌العاده بزرگی از کل اختراعات ثبت شده آن‌ها را تشکیل می‌دهد و از این نظر بسیار حائز اهمیت هستند. به عنوان نمونه، در سال 2019 حدود 93 اختراع ایرانی حوزه فناوری نانو، که در اداره ثبت اختراع آمریکا ثبت شده است، 19 درصد کل اختراعات کشور را تشکیل می‌دهد و این میزان نشان‌دهنده اهمیت ویژه نانو در ایران است.
*س_سرمایه‌گذاری ایرانیان در حوزه نانو / حمایت‌هایی که دریغ نمی‌شوند_س* شاید مهمترین نکته‌ای که پس از اعلام پیشرفت‌های ایران در حوزه فناوری نانو به ذهن می‌رسد، نحوه بهره‌گیری از این ظرفیت در جامعه است بنابراین باید با افتخار بگوییم که مسئولان مرتبط با این حوزه همواره در تلاشند تا محصولات نانویی که نسبت به نمونه‌های غیرنانویی کاربردی‌تر هستند را معرفی و رونق دهند این اهمیت تا آنجاست که در این روز‌های حساس کرونایی فعالان حوزه فناوری نانو نه تنها بیکار ننشسته‌اند بلکه تسهیلات و حمایت‌های ویژه‌ای را مختص تقویت تولیدات داخلی مورد نیاز با کمک فناوری نانو تدارک دیده‌اند.
مثلا صندوق نوآوری و شکوفایی برای تقویت تولیدات داخلی اقلام محافظتی بهداشتی مورد نیاز روز‌های کروناگرفته، 140 میلیارد ریال در شرکت‌های فناوری نانو سرمایه‌گذاری کرده است و شورای نوآوری فناوری نانو نیز به این صندوق کمک کرده تا با شرکت‌های دانش‌بنیان واجد شرایط قرارداد ببندد. طبق اعلام صندوق نوآوری این میزان سرمایه قرار است برای تقویت ماشین‌آلات به ویژه دستگاه‌های برقی مورد نیاز تولید ماسک‌ها هزینه شود.
علاوه بر این صندوق غیردولتی پژوهش و فناوری توسعه فناوری نانو به عنوان یک نهاد مالی تخصصی در حوزه توسعه و تقویت کسب‌وکار‌های مبتنی بر فناوری پیشرفته از زمان تاسیس (سال 1390) تاکنون 265 میلیارد و 250 میلیون تومان حمایت مالی انجام داده است و تا همین لحظه بیش از 105 هزار نفر و 3650 پروژه را تحت پوشش خود دارد.
