حاشیهنگاری فارس از دیدار فعالان شیعه جهان با رهبر انقلاب
گروه سیاسی خبرگزاری فارس - از همه جای جهان آمده بودند؛ نفسنفسزنان و عرقریزان، زیر آفتاب سوزان تابستان، پیاده و سواره، یکییکی سر رسیدند به شوق دیدار مقتدایشان، حضرت آیتالله سید علی حسینی خامنهای. خیلیهایشان از مدتزمان باقیمانده تا شروع دیدار، استفاده میکردند برای گپزدن با یکدیگر و کسب اطلاع از تازهترین تحولات و تحلیلها و اوضاع و احوال کشورهایشان؛ برخی دو به دو یا چندنفره، در حیاط یا داخل حسینیه با هم مشغول صحبتند و این همافزایی بین مبلغان و پیروان اهل بیت (ع) از کشورهای مختلف جهان، واقعاً تماشایی بود.
تنوعی که در ویژگیهای ظاهری مهمانان دیده میشد و نیز حضور رهبران جنبشهای مهم شیعی منطقه غرب آسیا و آفریقا، بیش از همه برای عکاسان، جذاب و چشمگیر بود و صدای شاتر دوربینهایشان یک لحظه هم قطع نمیشد. این تنوع، مرا یاد تنوع نژادها و لباسها و گویشها و عطرهای زائران در مسیر پیادهروی اربعین انداخت و گویی ویژگی مشترک این جمع با آن زوار، همین است؛ عشق به آلالله (ع) و همگرایی و همافزایی برای رسیدن به یک مقصد مشترک.
الغرض، اعضای مجمع جهانی اهلبیت (ع) و میهمانان شرکتکننده در هفتمین کنگره این مجمع، پیش از ظهر شنبه، دوازدهم شهریورماه، پای سخنان رهبر حکیم انقلاب اسلامی نشستند.
حالوهوای بینالمللی حسینیه
فضای حسینیه امام خمینی (ره) جالب بود. زن و مرد، پیر و جوان و رنگینپوست و سفیدپوست اما همه با یک نقطه اشتراک: تلاش برای ترویج و تبیین حقانیت مکتب اهل بیت علیهمالسلام در اقصینقاط جهان.
تقریباً نیمی از این جمع صدهانفره، روحانی بودند و ملبس به کسوت روحانیت و باقی چه زن و چه مرد، با هیبت ها و لباسهایی متنوع. برخی به مناسبت ایام عزای ماه صفر و شب شهادت امام حسن مجتبی (ع) مشکی پوشیده بودند و برخی پیراهنهای رنگین متناسب با فرهنگ خود؛ از آبی و زرد تا دارچینی و طلایی؛ به جمعیت که نگاه میکردم انگار رنگینکمانی از کشورهای مختلف بودند که دور هم جمع شدهاند اما نه فقط از هفت کشور، بلکه از 118 کشور از پنج قاره دنیا. برای اینکه مطمئن شوم از هر پنج قاره و بخصوص اقیانوسیه که تعداد کشور کمتری دارد هم در جمع حضور دارند، از یکی از مسئولان مراسم میپرسم «احیاناً از استرالیا یا نیوزیلند یا گینهنو هم مهمانی در این جمع حضور دارد؟» که پاسخ مثبت میشنوم: «اتفاقاً یکی از مهمانان، از استرالیا آمده است و داشت پلاکاردی، حاوی ابراز ارادت به رهبر انقلاب با خود به داخل حسینیه میآورد که روی آن، نام کشورش را نیز نوشته بود.»
جمعیتی که آمده، قابل توجه است. با یک سرشماری حدودی، میتوان متوجه شد بیش از 400 نفر در حسینیه جمع شدهاند که به نظر میرسد حضور این تعداد جمعیت در حسینیه امام خمینی (ره) پس از شیوع کرونا، بینظیر باشد.
قبل از ورود به حسینیه، از همه مهمانان، تست فشار خون و تبسنجی گرفته میشود و اگر کسی ماسک نداشته باشد به او ماسک داده میشود. خود آقا هم از اول تا آخر برنامه، ماسک را از صورت برنمیدارند چون آمار ابتلا به بیماری کرونا همچنان قابل توجه است. بعد از دیدار، یکی از مهمانان خارجی را دیدم که بغض کرده بود؛ پرسیدم: «چه شده؟»؛ گفت: «دوست داشتم بعد از این همهوقت دوری، جمال رهبرم را مثل بدر کامل ببینم اما ماسکی که روی صورتشان بود نگذاشت چشمم آنطور که باید و شاید روشن شود...» با خود فکر کردم کجای دنیا میتوان چنین عشق و ارادتی را پیدا کرد..؟
سربند
به محض ورود به حسینیه، کتیبه بزرگ روبرو، توجهم را به خود جلب میکند. شاید تماشای مستند «سربند» درباره این کتیبههای حسینیه امام خمینی (ره) که دیشب از شبکه یک سیما پخش شد در این جلب توجه بیشتر، مؤثر بوده باشد. روی این کتیبه با خطی چشمنواز، بخشی از روایت زیبای جابر بن عبدالله انصاری از پیامبر اسلام (ص) نقش بسته بود که فرمود: «نحن کلمه التقوی والمثل الاعلی والحجه العظمی والعروه الوثقی.» یعنی «ماییم کلمه پرهیزگاری و نمونه والاتر و حجت بزرگتر و ریسمان مستحکمتر».
در دو گوشواره دو طرف هم این دو عبارت چشم را بهسوی خود میکشید: «مَن وَالاکُم فَقَد وَالَیاللهَ» و «مَن عَادَاکُم فَقَد عَادَیاللهَ» یعنی «هر که ولایت شما را داشته باشد ولایت خدا را دارد و هر که با شما دشمنی ورزد با خدا دشمنی کرده است.»
دور تا دور حسینیه هم کتیبههای مشکی محرم و صفر، گویی با این عبارات سنگین و اندوهبار از زیارتنامه ناحیه مقدسه، میگریند: «السلام علیالشیب الخضیب... السلام علی الخد التریب... السلام علی البدن السلیب...» ترجمه این عبارات هم مقابلش نوشته شده: «سلام بر آن محاسن به خون خضاب... سلام بر آن گونههای خاکآلوده... سلام بر آن بدن جامهبهغارترفته...»
دیدارهای دونفره و چندنفره همچنان ادامه دارد اما آرامآرام همه سر جای خود مینشینند و خارجیزبانها گوشی مترجم دریافت میکنند.
یکیدو دقیقه مانده به ساعت 11، پرده پشت جایگاه کنار میرود و آقا مثل همیشه با وقار و جلال و شکوه خاص خود، وارد حسینیه میشوند و از پلهها بالا میآیند و پس از دست بلند کردن و پاسخ به ابراز احساسات حضار، روی صندلی مینشینند.
احساسات شاعرانه مهمانان گل کرد
به محض اینکه مینشینند یکی از میهمانان بلند میشود و با صدای بلند و با هیجان خاصی، شروع میکند به خواندن نثری به زبان عربی.
از جملاتی که بر زبان میآورد این جملهاش برایم جذابیت بیشتری دارد: «اضرِب بِعَصاکَ البَحرَ واضرِب بِعَصَاکَ کُلَ العُصَاه» یعنی «با عصایت به دریا بزن و با عصایت، همه سرپیچیکنندگان را بزن.»
هنوز جملاتش تمام نشده که روحانی سیاهپوستی از دیگرسوی حسینیه برمیخیزد و با صدایی بلندتر از صدای نفر قبلی، غزلی زیبا به زبان عربی را میخواند: «یَا مَن هُوَ شَمسُالوِلاءِ وَ کُل المُستَضعَفینَ أنتَ لَهُم أَمَل» یعنی «ای کسی که خورشید ولاء است و برای همه مستضعفان، مایه امید..»
غزلخوانی او که تمام میشود نفر جلوییاش برمیخیزد و او هم شعری میخواند و مهمان سیاهپوست دیگری در ردیفی جلوتر همینطور.
در این میان، سیدی از انتهای حسینیه برمیخیزد و همینطور که آرامآرام پیش میآید با ترکیب گفتار با حرکات دستانش، غزلی را خطاب به آقا قرائت میکند. شناختمش؛ حجتالاسلام دکتر سید عبدالله حسینی، از شاعران برجسته دیار خراسان و امام جمعه شیعیان و رئیس مرکز اسلامی ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی.
صدای شعر آهنگینش در حسینیه طنینانداز میشود و میخواند:
ای کرده مثل آینه از خویشتن عبور
روح تو در برابر حق دائمالحضور
نوشیدم ای صراحی لبریز از خدا
از چشمهای روشن تو باده طهور
ای آتش عطشزده بر جان، چه با شکوه
فواره میزند ز لبت آیههای نور
خواندم هزار مرتبه ذکر «وَ اِنیَکَاد...»
تا گردد از نگاه تو چشمان بد به دور
خاکیم اگرچه لیک تو را یافتیم پاک
سنگیم اگرچه لیک تو را یافتم صبور
مِهری نکرده مثل تو بر قلب من طلوع
ماهی نکرده مثل تو در ذهن من خطور
یک لحظه در حضور تو بودیم و میکنیم
روزی هزار مرتبه آن لحظه را مرور
این مرز را هدایت تو حامی حدود
اسلام را ولایت تو حافظ ثغور
گنجایش کلام از این بیش نیست، شعر
در وصف چشمهای شما میکند قصور
چشم تو ماندنی است؛ به دشمن بگو بَرَد
با خویش، آرزوی غروب تو را بگور
میخواهم از خدا که بمانی میان ما
تا روز آفتابی و تاریخی ظهور
طنین آیات حسینی قرآن
کل این شعرخوانیها سه چهار دقیقه به طول میانجامد و سپس «علیرضا رضایی» قاری افغانستانی و نفر نخست سی و پنجمین دوره مسابقات بین المللی قرآن شروع به تلاوت میکند. آیات زیبایی را برگزیده است و متناسب با ایام محرم و صفر، و با تلاوت دلنشینش، مجلس را گرم و آماده میکند.
آیه پایانی سوره فجر که بنا بر روایت امام جعفر صادق (ع)، تأویل آن در شأن سالار شهیدان است و آیاتی از سوره شمس که باز بنا بر تفاسیر روایی، آیاتش بر وجود مقدس امام حسین (ع) تأویل میشود و سوره کوثر.
تلاوت زیبایش که تمام میشود آقا مانند مرتبه پیشین که رضایی در محفل قرآنی، در حضورشان تلاوت کرده بود، رو به او میکنند و میگویند: «طیبالله...، احسنت...، ماشاءالله...»
از بعثت تا اربعین بهسوی ظهور
در ادامه، حجتالاسلام والمسلمین رضا رمضانی، دبیرکل مجمع جهانی اهل بیت (ع) پشت تریبون میرود و سخنرانیاش را با لحن عربی و با عباراتی برگرفته از خطبه 182 نهجالبلاغه اینچنین میآغازد: «الحَمدُللهِ الَذِی اِلَیهِ مَصَائِرُ الخَلقِ وَ عَوَاقِبُ الأمرِ نَحمَدُهُ عَلَی عَظِیمِ اِحسَانِهِ وَ نَیِرِ بُرهَانِهِ وَ نَوَامِی فَضلِهِ وَامتِنَانِهِ...»
او گزارشش به محضر رهبر انقلاب را با اشاره به فعالیتها و جلسات اعضای مجمع عالی و مجمع عمومی طی روزهای گذشته و سخنرانی آیتالله سید ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری در افتتاحیه کنگره و دیدار با «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه آغاز میکند و سپس به دستاوردهای مختلف مجمع در حوزههای مختلف و بخصوص فضای مجازی و ارتباطات و تقویت فعالیت رسانهای مجمع اشاره و تأکید میکند که شعار اجلاس هفتم مجمع، «عقلانیت، عدالت و کرامت» است.
حجتالاسلام والمسلمین رمضانی با یادآوری سیر تاریخی تبیین از بعثت تا ظهور و با اشاره به اینکه امام خمینی (ره)، طلیعهدار جهاد تبیین در عصر حاضر بودند، عاشورا و اربعین را آوردگاههای مهم جهاد تبیین عنوان کرد و افزود: در زیارت اربعین میخوانیم: «وَ بَذَلَ مُهجَتَهُ فِیکَ لِیَستَنقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الجَهَالَهِ وَ حَیرَهِ الضَلالَهِ.»
آمادهسازی سند تحول مجمع جهانی اهل بیت (ع)
او همچنین در سخنرانیاش مژده میدهد که سند تحول مجمع جهانی اهل بیت (ع) را بهزودی تقدیم رهبر انقلاب خواهد کرد و در عین حال تأکید میکند که مجمع، منتظر نهائیشدن این سند نمانده و اقدامات تحولگرایانه در اهداف، سامانهها، عملکردها و روشها را با محوریت تدوین شیوههای آموزش، فضای مجازی و رسانههای نوین آغاز کرده و در این راستا با اندیشهورزان و نخبگان هم مشورت شده است.
دبیرکل مجمع، سخنانش را با این عبارات رسول خدا (ص) در خطبه روز جنگ اُحد به پایان میبرد: «فانی حَریص عَلَی رُشدِکُم وَ اِنَ الاختِلَافَ والتَنَازُعَ وَالتثَبُطَ مِن أَمرِ العَجزِ وَالضَعفِ مِمَا لَا یُحِبُ اللَهَ وَ لَا یُعطِی عَلَیهِ النَصرُ وَ لَا الظَفَرُ» یعنی «اختلاف و کشمکش و پشت هماندازی، از ناتوانی و سستی است و خداوند نه آن را دوست دارد و نه با آن، یاری و پیروزی میدهد.»
مشابه همین موضوع، در سخنرانی آقا هم تکرار میشود. ایشان در آغاز سخنرانیشان، در اهمیت این دیدار اینگونه فرمودند: «این جلسه، جلسه ممتاز و برجستهای است حقاً و انصافاً.» و در ادامه به محبوبیت اهل بیت (ع) در جهان اسلام اشاره و تأکید کردند: «جمهوری اسلامی به عنوان پرچم برافراشته اهلبیت (ع) در مقابل نظام سلطه، معتقد است در دنیای اسلام هیچ خط فاصل مذهبی، قومی، فرقهای و نژادی، حقیقی نیست و تنها خط فاصل برجسته و حقیقی، مرزبندی میان دنیای اسلام با جبهه کفر و استکبار جهانی است.»
همه حضار در سکوت کامل به بیانات آقا گوش سپرده بودند اما برای من، سه نکته از سخنان ایشان بیش از نکات دیگر، قابل توجه بود.
نخست، اطمینان قطعی ایشان به روشنبودن آینده. ایشان تأکید کردند که مسأله مهدویت و آینده روشن جهان اسلام برای ما قطعی است.
با خود میاندیشم مردم در جهان اسلام، چقدر به این دیدگاه و رویکرد نزدیک هستند و رسانهها چقدر برای تحقق این امید قطعی و یقینی تلاش کردهاند؟ چرا با وجود چنین آینده روشنی برای مسلمین و بخصوص شیعیان، برخی تلاش میکنند ناامیدی نسبت به آینده را به مردم تزریق کنند؟
دومین نکته مورد تأکید آقا در این دیدار، اهمیت تابآوری نظام جمهوری اسلامی ایران در مقابل حجم عظیم دشمنیها و فشارها بود. ایشان تصریح کردند: «به نظر من مهمتر از پدید آمدن نظام اسلامی، تابآوری نظام اسلامی است. نظام اسلامی تاب آورد در مقابل این دشمنیها، این حملات، این ضربههای گوناگون؛ تابآوری! توانست تحمل کند، توانست ایستادگی کند، توانست بماند و توانست قوی بشود. امروز جمهوری اسلامی، جمهوری اسلامی سی سال قبل و چهل سال قبل نیست؛ امروز بحمدالله آن نهالِ تازهروییده به یک درخت کهنی تبدیل شده و این یک الگو است.»
سومین نکته هم درباره الگو بودن نظام جمهوری اسلامی بود. آقا درباره این الگو بودن، توضیحی دادند که پیش از این، به این صراحت، آن را از ایشان نشنیده بودم. فرمودند: «اینکه میگوییم "جمهوری اسلامی، یک الگوست" معنایش این نیست که در همه کشورهای اسلامی، بایستی ساختار سیاسی مثل نظام جمهوری اسلامی باشد؛ نه، ساختار سیاسی ممکن است عوض بشود. خود ما هم ساختار سیاسیمان را در یک مواردی تغییر دادهایم، از اول تا امروز، تغییراتی پیدا کرده، جاهای دیگر هم ممکن است ساختارهای سیاسی دیگری باشد. عمده، اصول است؛ عمده، مبانی است آن مبانیای که امام بزرگوار ما در بیاناتش اینها را بیان کرده عمده، مسئلهی "أَشِداءُ عَلَی الکُفارِ رُحَمآءُ بَینَهُم" است، عمده "وَ عَلَیاللَهِ فَلیَتَوَکَلِ المُؤمِنون" است؛ عمده، اینهاست.»
چرا جمهوری اسلامی دشمنتراشی میکند!؟ پاسخ به شبهه
در سالهای اخیر، بارها در مجامع و محافل و گروههای مختلف حقیقی و مجازی با اینجور پرسشها مواجه شدهایم که «چرا جمهوری اسلامی، دشمن دارد؟» یا «چرا ایرانیان نمیخواهند مثل دیگرکشورها بدون دشمنتراشی زندگی کنند؟»
آقا در سخنرانیشان پاسخ ساده و بدیهی این شبهه را با صراحت و منطق، اینگونه دادند: «این، همان پرچم است؛ پرچم ائمه (ع) است؛ پرچم انبیاء (ع) است و نوشته این پرچم هم همین دو کلمه است: "عدالت و معنویت". توجه بکنید که وقتی شما پرچم عدالت و معنویت را بلند میکنید، طبیعی است در دنیایی که رفتارش مبتنی بر زور است و فکرش مبتنی بر مادیت است یعنی درست نقطه مقابل عدالت و نقطه مقابل معنویت، عکسالعمل ایجاد میکند. بعضیها به ما میگویند «شما با فلان حرف، فلان حرکت، فلان تصمیم، دشمنتراشی کردید!»؛ نه؛ ما با برافراشتن پرچم جمهوری اسلامی، دشمنتراشی کردیم؛ ما با مطرحکردن احکام الهی دشمنتراشی کردیم. وقتی شما عدالت را مطرح میکنید، تمدن و دنیای مبتنی بر سلطه و استکبار، قهراً با شما مخالف میشود. وقتی شما معنویت را مطرح میکنید، دنیای مادی که همه چیزش مبتنی بر مادیت است و همه مفاهیم عالَم را برمیگرداند به پول، با شما مخالفت میکند؛ چیز طبیعیای است. بنابراین، معارضه و مقابله دنیای استکبار و دنیای سلطه با حرکت جمهوری اسلامی، یک امر طبیعی و قهری است. امروز هم در رأس دنیای سلطه، آمریکاست؛ چیز دیگری نیست؛ با این حرف، تکلیف همه در قبال آمریکا معلوم میشود. امروز دشمنِ فعال و در رأس جبهه دشمن، آمریکاست.»
ایشان در ادامه پاسخ به همین شبهه ادامه دادند: «یک نکتهی دیگری که وجود دارد این است که ما وقتی این خطکشی را، این خط فاصل را پُررنگ میکنیم بین مجموعه عظیم دنیای اسلام.. و بین دنیای سلطه و استکبار و استعمار، قهراً این عکسالعمل دارد، برای آنها هم خیلی سنگین است. دنیای استکبار، عادت کرده است که زور بگوید و کسی در مقابل زورگویی او جواب قاطعی ندهد. این دنیایی که الان شاید بیش از یک قرن است یا بیشتر که عادت کرده به زورگویی و حرف زدن و تجاوز به ملتها، حالا میبیند که یک ملتی در یک چنین نقطه حساسی از دنیا، در این جغرافیای مهم، سینه سپر کرده و با رفتار خود، با گفتار خود، مسلمانها را تشویق میکند به ایستادگی در مقابل او، در مقابل استکبار؛ طبیعتاً این برایشان غیر قابل قبول است؛ دشمنی میکنند؛ برایشان سنگین است. اینکه نقشههای جنایتکارانه آمریکا در کشورهای مختلف خنثی بشود بهوسیلهی جمهوری اسلامی، خب اینها را عصبانی میکند؛ یک نمونهاش داعش است. داعش، دستساز آمریکا بود دیگر؛ خودشان اعتراف کردند به این معنا. خب وقتی که جمهوری اسلامی وارد میدان میشود و با همه وجود در مقابل این توطئه و این نقشه میایستد، برای اینها غیر قابل تحمل است؛ لذا شروع میکنند به عکسالعمل. منشأ و مبدأ همه تبلیغات ایرانهراسی و شیعههراسی و متهمکردن ایران به دخالت در این کشور و آن کشور، همین عصبانیت و خشم آمریکا از خنثیشدن نقشههایش است؛ لذا شما میبینید که هر چه میتوانند، با شیوههای مختلف تبلیغاتی، سعی میکنند هم در ایرانهراسی، هم در شیعههراسی، جداجدا.»
سخنان آقا که تمام شد بسیاری از مهمانان هنوز روی صندلیشان نشسته بودند و فکر میکردند و بسیاری هم درباره مضامین و نکات مهم سخنرانی آقا با یکدیگر شروع به صحبت کردند.
حجتالاسلام والمسلمین شیخ «نعیم قاسم» قائممقام دبیرکل حزبالله لبنان را دیدم که اتفاقاً آقا در سخنرانیشان از آنها هم نام بردند. به او گفتم: «لطفاً برای ما دعا کنید و سلام گرم و تحیات ما را به جناب سید حسن حفظهالله ابلاغ بفرمایید.» با لبخندی شیرین که از ملامح صورتش از زیر ماسک پیدا بود پاسخ داد و گفت: «حتماً برایتان دعا میکنم و سلامتان را میرسانم.»
بلافاصله حجتالاسلام والمسلمین «سید صدرالدین القبانجی» امام جمعه نجف را دیدم. از عشق و علاقه متقابل او و سردار شهید حاج قاسم سلیمانی به یکدیگر خبر داشتم. از او درخواست کردم برای مصاحبه به خبرگزاری فارس بیاید اما عذرخواهی کرد و گفت باید بلافاصله به نجف برگردد اما در عین حال، با محبت و لبخند گفت: «اگر برای زیارت اربعین مشرف میشوید میتوانیم میزبان شما برای مصاحبه باشیم.»
در پایان مراسم، وقتی به عنوان خبرنگار، به هر یک از این شخصیتها نگاه میکردم نگاههایی را میدیدم که مملو از هزاران حرف و خبر و تحلیل است اما بیشترشان برای زیارت امام رضا (ع)، عازم مشهد بودند و قرار بود به کشورهایشان بازگردند.
آقا در پایان بیاناتشان درباره این جمع گفتند: «ما آینده دنیای اسلام را آینده خوبی میدانیم و مجموعه شیعهی دنیا میتوانند نقشآفرینی بزرگی بکنند و شما به عنوان مجمع جهانی تشیع میتوانید نقشآفرینی زیادی بکنید.»
انتهای پیام