حزب‌الله همواره برنامه‌های غافلگیرکنندهای در آستین دارد
تهران - ایرنا - محمدعلی مهتدی کارشناس مسائل جهان عرب معتقد است که دلیل اصلی نارضایتی‌ها و افزایش فشارها بر دولت کنونی لبنان که تحت حمایت حزب‌الله است، تلاش این دولت برای مبارزه با فساد در لبنان است. مهتدی اقدام آلمان در برابر حزب‌الله را یک اقدام غیرمنطقی و بدون در نظر گرفتن منافع ملی آلمان توصیف می‌کند و معتقد است که علی‌رغم فشارهای گسترده اقتصادی و سیاسی علیه لبنان، مردم این کشور...
روزنامه اعتماد در گفت و گویی با محمدعلی مهتدی کارشناس مسائل جهان عرب نوشت: هفته گذشته دولت آلمان در تصمیمی ناگهانی اعلام کرد که حزب‌الله لبنان را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار داده است و تمامی فعالیت‌های این گروه را در خاک آلمان ممنوع می‌کند. اعلام این تصمیم از سوی دولت آلمان، چند ماه بعد از آنکه دولت بریتانیا هم تصمیمی مشابه را اعلام کرده‌بود، نگرانی‌ها در مورد وضعیت آینده لبنان را در شرایطی که این کشور با مشکلات عمده اقتصادی و نارضایتی عمومی در داخل مواجه است، افزایش داد. در ادامه متن کامل گفت‌وگوی «اعتماد» را با محمد علی مهتدی، کارشناس مسائل جهان عرب مطالعه می‌کنید.
تصمیم دولت آلمان برای تروریستی اعلام کردن حزب‌الله لبنان با چه هدف و انگیزه‌ای اعلام شد؟
این اقدام از سوی دولت آلمان بسیار تعجب‌آور بود. در سیاست خاورمیانه آلمان همواره سیاست مستقلی داشته و دنبال منافع خودش بود. در لبنان هم دولت آلمان همواره نقش خوبی بازی کرده‌بود و حتی ارتباط‌های قوی با حزب‌الله لبنان داشت. در بسیاری مواقع، به ویژه در تبادل اسرا با رژیم صهیونیستی، مقاومت در لبنان، به ویژه حزب‌الله، روی دیپلماسی امنیتی آلمان حساب می‌کرد. بسیار پیش آمده‌بود که گروه‌های مقاومت برای واسطه‌گری و مذاکرات دیپلماتیک برای تبادل اسرا، آلمان را انتخاب کنند. در نتیجه آلمان جایگاه بسیار خاصی به لحاظ دیپلماتیک در خاورمیانه و به ویژه لبنان در اختیار داشت. حالا چه شده که این موقعیت را ناگهان آلمان فرو می‌پاشد و جایگاه خود را زیر پا می‌گذارد و چه منافعی در چنین اقدامی می‌بیند، من هر چه فکر می‌کنم متوجه نمی‌شوم. این اقدام با منافع آلمان به هیچ‌وجه جور در نمی‌آید.
در ماه‌های اخیر و بعد از گسترش کرونا در اروپا خیلی کشورهای اروپایی به سمت این رفتند که سیاست مستقلی را از امریکا دنبال کنند و همه پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که آلمان استقلال سیاست خارجی خودش و اروپا را به ویژه در قبال مسائل بین‌المللی رهبری خواهد کرد. محاسبات سیاست بین‌الملل بر این منطق در حال برنامه‌ریزی بود که اروپا در آینده نزدیک، سیاستی مستقل‌تر نسبت به امریکا در پیش خواهد گرفت. همه تصور می‌کردند که آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان که علنا و بارها مخالفت خود را با تک‌روی‌ها و حماقت‌های رییس‌جمهور امریکا نشان داده‌بود، تلاش خواهد کرد تا جایگاه قدرتمندتر در رهبری یک بلوک مستقل از امریکا در پیش بگیرد. آلمان همه موقعیت مستقل و بی‌طرف خودش را فراموش می‌کند و دست به اقدامی می‌زند که به هیچ عنوان با منافع این کشور سازگار نیست.
فکر می‌کنید این تصمیم چه اثری بر حزب‌الله داشته‌باشد؟
تصمیم دولت آلمان دو شق دارد یکی اینکه حزب‌الله را یک گروه تروریستی تلقی کرده است و دوم اینکه هزاران نفر از لبنانی‌های ساکن شهرهای آلمان را تحت نظر گرفته است و محدودیت‌هایی برای آنها قایل شده است. این محدودیت‌ها بر این اساس است که این افراد کمک‌های مالی برای حزب‌الله جمع می‌کنند. توجیهی که وزیر خارجه آلمان کرده بسیار مضحک است. توجیه کرده است که چون حزب‌الله اسراییل را قبول ندارد و خواهان نابودی اسراییل است، در نتیجه حزب‌الله و تمامی وابستگان به آن را تروریست تلقی می‌کنیم. حزب‌الله لبنان در تمام دوران موجودیتش در حال دفاع از حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و مرزهای لبنان بوده است. این همواره رژیم صهیونیستی بوده است که در طول دهه‌های گذشته به لبنان تجاوز کرده، حاکمیت لبنان را زیر پاگذاشته و مناطقی از خاک این کشور را به اشغال درآورده است. در جنگ‌های سال 1978، سال 1982 و سال 2006 بدون استثنا این اسراییل بود که به لبنان حمله کرد و حزب‌الله و دیگر گروه‌های لبنانی از خود و خاک خود دفاع کرده‌اند. آنچه هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان بیان کرده است کاملا بی‌مبنا و سوال برانگیز است. بر این مبنا، پیش از هر چیز دولت آلمان باید رژیم صهیونیستی را تروریست تلقی می‌کرد و فعالیتش را در خاک آلمان ممنوع اعلام می‌کرد. اما توجیه دیگر این است که لبنانی‌های ساکن آلمان برای حزب‌الله پول جمع می‌کنند و به لبنان ارسال می‌کنند. ما پدیده‌ای در لبنان داریم با عنوان اغتراب. در امریکا، کانادا، استرالیا، در امریکا جنوبی، در آفریقا در اروپا و در همه جای دیگر جهان جوامع بزرگ لبنانی تبار وجود دارند. بخش عمده‌ای از این افراد از شیعیان لبنان هستند که به کشورهای مختلف جهان مهاجرت کرده‌اند. این مهاجران بخشی از درآمد خود را سالانه برای خویشاوندان و خانواده‌های‌شان در لبنان می‌فرستند. در واقع بسیاری از لبنانی‌های مهاجر که کار و پیشه‌ای در خارج از کشور برای خود دارند، بخشی از درآمد خود را به داخل کشور می‌فرستند تا اقوام‌شان که در شرایط سخت اقتصادی لبنان زندگی می‌کنند، از کمک مالی بهره‌مند شوند. این اتهام که مهاجران لبنانی در آلمان برای حزب‌الله پول جمع می‌کنند، در واقع مغالطه است، بسیاری از لبنانی‌ها مستقیما یا به واسطه برای اقوام و خانواده‌های خودشان در خاک این کشور پول می‌فرستند. این تصمیم دولت آلمان عملا یک تنبیه دست جمعی برای مردم لبنان و مهاجران لبنانی در خاک آلمان است و اثر چندانی بر حزب‌الله ندارد.
اما خب مشکلات سیاسی و اقتصادی در لبنان تا حد زیادی باعث فشار به گروه‌های سیاسی این کشور شده است، فکر نمی‌کنید اضافه شدن دولت آلمان به جبهه امریکا، مشکلات سیاسی حزب‌الله و گروه‌های متحدش را در لبنان افزایش دهد؟
دولت امریکا و رژیم صهیونیستی از مدت‌ها پیش بعد از اینکه از شکست حزب‌الله با استفاده از ابزار نظامی ناامید شدند و به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند با عملیات نظامی مقاومت را شکست دهند، چندین ماه است که طرح جدیدی را در لبنان پیاده می‌کنند. این برنامه بر اساس ایجاد فشار معیشتی و اقتصادی بر مردم لبنان با استفاده از ابزارهای تحریم و کارشکنی است. همزمان دستگاه‌های تبلیغاتی امریکا و رژیم صهیونیستی این باور را منتشر می‌کنند که این فشارها نتیجه حضور حزب‌الله است و اگر حزب‌الله خلع سلاح شود این فشارها و تحریم‌ها برداشته می‌شود. هدف نهایی این برنامه این است که پایگاه مردمی حزب‌الله را تضعیف کنند. همه خبر دارند که مقاومت اسلامی حزب‌الله در لبنان پایگاه مردمی بسیار گسترده و قدرتمندی دارد. نه فقط در میان شیعیان بلکه در میان دیگر مذاهب و به ویژه در میان مسیحیان، حزب‌الله از محبوبیت بالایی برخوردار است. حزب‌الله یک نیروی مقاومت ملی لبنان محسوب می‌شود که همواره از حاکمیت لبنان دفاع کرده است، نه به‌طور اختصاصی یک گروه شیعی یا مسلمان. امریکا و همراهانش قصد دارند این موقعیت مردمی را از حزب‌الله بگیرند و با فشار اقتصادی به مردم لبنان نشان بدهند که مسوول همه این فشارها و علت همه این مشکلات حزب‌الله است. این در شرایطی رخ می‌دهد که حزب‌الله کاملا سکوت کرده و واکنشی نشان نداده است. با آغاز شیوع ویروس کرونا در لبنان، حزب‌الله و جنبش امل یک برنامه گسترده‌ای را برای مقاومت در مقابل این ویروس تدارک دیدند و توانستند به خوبی برای غلبه بر این ویروس در خاک لبنان موفق عمل کنند، به دلیل همین برنامه الآن تقریبا ابتلا به بیماری کرونا در لبنان تقریبا صفر می‌شود. مشارکت حزب‌الله هم در زمینه نظامی در مقابل دشمن و هم در زمینه‌های دیگری که مردم لبنان را تهدید می‌کند، باعث شده است که حزب‌الله و گروه‌های مقاومت به یک بخش جدایی‌ناپذیر و موثر از سیاست و اجتماع در لبنان بدل شوند.
اعتراضات اخیر در لبنان تا چه اندازه می‌تواند بر جایگاه حزب‌الله و دولت تحت حمایت این سازمان موثر باشد؟
فشار اقتصادی و مالی امریکا بسیار شدید است، بحث بانک‌ها وجود دارد فشار روی بانک‌ها زیاد است. اقداماتی که ریاض سلامه رییس بانک مرکزی تحت فشار امریکا انجام می‌دهد، باعث گسترش نارضایتی‌ها و افزایش فشار مالی بر مردم لبنان شده است. فرار مبالغ هنگفتی از ارزهای خارجی از لبنان و خودداری بانک‌ها از بازپرداخت سپرده‌های مردم، اقداماتی است که باعث شده نارضایتی عمومی از شرایط در لبنان به‌شدت افزایش پیدا کند. برنامه بسیار گسترده اقتصادی، با مشارکت عوامل امریکا در داخل لبنان در حال اجرا است. متاسفانه برخی از جریان‌های لبنانی هم در چارچوب سیاست امریکا نقش بازی می‌کنند. ملاقاتی که اخیرا سفیر امریکا با ولید جنبلاط کرد، بازگشت آقای سعد حریری از پاریس به بیروت و دیدار متعاقب جنبلاط با سمیر جعجع نشان می‌دهد که این چهره‌های شناخته شده نزدیک به غرب در حال تشکیل یک جبهه‌ای برای به شکست کشاندن دولت حسن دیاب در لبنان هستند. حسن دیاب به‌شدت در مقابل فشارهای خارجی مقاومت کرده است و طرح بسیار جدی را برای مبارزه با اختلاسگران و تمام کسانی که پول مردم را در این سال‌های اخیر بالا کشیده‌اند در پیش گرفته است. قطعا خیلی‌ها هم هستند که نگران از محاکمه و پس دادن پول‌های مردم لبنان هستند و نسبت به عملکرد دولت و برنامه مبارزه با فساد نگران و مضطرب شده‌اند. ظاهرا امریکایی‌ها هم از این سیاست‌های حسن دیاب به‌شدت نگران هستند. هدف از فشار اقتصادی به مردم لبنان این است که هر طور شده دولت آقای حسن دیاب را به شکست بکشانند و اقدامات ضدفساد دولت ایشان را خنثی کنند. طبیعتا امریکا دنبال یارگیری است تا فشار به لبنان را افزایش دهد. البته رویداد اخیر و پیوستن لبنان به جبهه کشورهایی که علیه مقاومت لبنان اقدام می‌کنند، چندان نمی‌تواند بر شرایط اقتصادی لبنان تاثیر بگذارد، چون نقش اقتصادی و تجاری آلمان در لبنان چندان گسترده نیست.
در گذشته هم سابقه داشته است که گروه‌های مخالف مقاومت، با هدف قطبی کردن سیاست در لبنان اتحاد کنند و تلاش کنند تا مقاومت را از بین ببرند، اما نتیجه این اقدامات جز آشوب و جنگ داخلی نبوده است. فکر می‌کنید آیا این‌بار برنامه متفاوتی در پیش باشد و آیا امکان موفقیت مخالفان مقاومت در لبنان وجود داشته‌باشد؟
من تصور می‌کنم که امریکا و همپیمانانش بار دیگر دچار اشتباه محاسبات شده‌اند. این چیز جدیدی نیست، این سوءمحاسبه و اشتباه در ارزیابی شرایط همواره در سیاست‌های امریکا در منطقه و سیاست‌های رژیم صهیونیستی مشاهده شده است. هر بار رژیم صهیونیستی به لبنان حمله کرده است با این ارزیابی و پیش‌بینی بوده که این حمله آخر است و با موفقیت قطعی تمام می‌شود. اما نتیجه همه تهاجم‌های رژیم صهیونیستی به لبنان جز شکست برای این رژیم نتیجه‌ای در بر نداشته است. من تصور می‌کنم که دولت امریکا و رژیم صهیونیستی در برنامه‌ریزی دچار اشتباه شده‌اند. عواملی در لبنان، در میان ملت لبنان و نزد مقاومت و هواداران مقاومت، وجود دارد که اینها در محاسبات خود وارد نمی‌کنند، چرا که اصولا این عوامل را نمی‌شناسند. دشمنان مقاومت لبنان با فقدان شناخت از رفتار و فرهنگ مردم لبنان، پیش خودشان و در انتزاع برنامه‌ریزی می‌کنند و تصور می‌کنند که مثلا با فشار اقتصادی بر مردم لبنان، مردم را علیه مقاومت به شورش در می‌آورند و مقاومت پایگاه مردمی خود را از دست می‌دهد یا پوشش قانونی خود را در دفاع از لبنان از دست می‌دهد و نهایتا مجبور به خلع سلاح می‌شود. تصورات و برنامه‌ریزی‌های امریکا و متحدانش در مورد لبنان بی‌سابقه نیست، اما من تصور نمی‌کنم که در این مسیر موفق شوند. حزب‌الله همواره بسیار دقیق و حساب‌شده عمل می‌کند و همواره برنامه‌های غافلگیرکنندهای در آستین دارد که دشمن را مبهوت می‌کند. دولت حسن دیاب هم علی‌رغم ادعاهایی که مطرح می‌شود و فشار اقتصادی که بر مردم وجود دارد، از پشتیبانی وسیعی در میان جریان‌های مردمی لبنان برخوردار است. دیاب به رغم فشار زیادی که بر رویش وارد شده، مصمم است که مبارزه با فساد را ادامه دهد و من بعید می‌دانم که ایشان به سادگی تسلیم فشار و شانتاژ شود. دار و دسته آقای حریری و دوستانش، ممکن است عده‌ای افراد را برای آشوب و اغتشاش در طرابلس و صیدا بسیج کنند و علیه حسن دیاب شعار دهند. اما هیچ‌کس این مانورها را قبول ندارد. کسانی که با همکاری خارجی‌ها در حال تلاش برای فروپاشی لبنان هستند از سوی مردم لبنان شناخته شده هستند و مردم لبنان بی‌صبرانه منتظرند که اقدامات دولت در زمینه مبارزه با فساد نتیجه بدهد و خیلی از کسانی که در طول سال‌های گذشته پول‌هایی که از جیب مردم لبنان به یغما برده‌اند به خزانه بازگردانند. من تصور نمی‌کنم که این طرح به نتیجه‌ای برسد و دولت حسن دیاب با حمایت مردم لبنان به مبارزه خودش با فساد ادامه می‌دهد و در مقابل فشارهای خارجی و داخلی مقاومت خواهد کرد.
منبع: روزنامه اعتماد *س_برچسب‌ها_س*