حمله اسرائیل به 6 کشور در 72 ساعت / حمله تل‌آویو به دوحه شدیدا محکوم شد
حمله اسرائیل به قطر نشان‌دهنده تشدید روح تجاوزگری در دکترین نظامی این رژیم بود که با واکنش شدید جهانی مواجه شد. علاوه بر محکومیت حمله به قطر با اجماع همه اعضا در شورای امنیت، بسیاری از حامیان اروپایی اسرائیل نیز این عمل را تقبیح کردند.
حملات هوایی اسرائیل به دوحه در روز سه‌شنبه (18 شهریورماه)، نشان‌دهنده تشدیدی چشم‌گیر در دکترین نظامی این رژیم بود؛ پیامی روشن مبنی بر تمایل اسرائیل به عملیات فراتر از مرزهایش و بی‌اعتنایی آشکار به هنجارهای بین‌المللی. اما قبل از پرداختن به دکترین نظامی اسرائیل، اول باید به این مساله اشاره کرد که چرا اسرائیل به قطر و چند جبهه دیگر حمله کرد. نخست‌وزیر قطر عصر دوشنبه زیر پرچم کشورش، روبه‌روی «خلیل الحیه»، مذاکره‌کننده ارشد حماس، نشست. این دو پیش از این بارها در مذاکراتی که اغلب به نتیجه نرسیده بود، ملاقات کرده بودند. اما این بار متفاوت بود. ایالات متحده به تازگی پیشنهاد آتش‌بس جدیدی را ارائه کرده بود که می‌توانست به جنگ تقریبا دو ساله غزه پایان دهد. بنابراین، شیخ محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی، الحیه را برای پذیرش آن تحت فشار قرار می‌داد.
«اورن لیبرمن» و «بکی اندرسون» در گزارشی برای سی‌ان‌ان نوشتند، به گفته یک منبع آگاه، بحث کمی قبل از ساعت 9:30 شب به پایان رسید، اما کار واقعی تازه شروع شده بود. پس از رفتن الحیه، مذاکره‌کنندگان قطری با همتایان اسرائیلی خود تلفنی صحبت کردند تا آنها را در جریان تلاش جدید آتش‌بس قرار دهند. برخلاف اکثر پیشنهادها که از قطر و مصر ارائه شده بود، این طرح مستقیما از سوی دولت ترامپ ارائه شد. مذاکره‌کنندگان قطری چندی قبل تر با استیو ویتکاف، فرستاده ایالات متحده، در پاریس دیدار کرده بودند و دونالد ترامپ می‌خواست شاهد پیشرفت باشد. روز یکشنبه (16 شهریورماه)، ترامپ «آخرین هشدار» خود به حماس برای پذیرش توافق را صادر کرد. او ادعا کرد که اسرائیل این پیشنهاد را پذیرفته است، درحالی‌که مقامات اسرائیلی فقط گفته بودند که «به طور جدی در حال بررسی» آن هستند. این بر دوش قطر افتاد که این «پیشنهاد» را به یک «توافق» تبدیل کند.
تماس بین تیم‌های مذاکره‌کننده قطری و اسرائیلی تا ساعت 5 صبح سه‌شنبه ادامه داشت. حماس قول داده بود که 12 ساعت بعد به مذاکره‌کنندگان قطری پاسخ دهد. اما اسرائیل برنامه‌های دیگری داشت. پیش از پایان زمان، موشک‌های اسرائیلی به یک ساختمان مسکونی در دوحه برخورد کردند؛ ساختمانی که اسرائیل معتقد بود رهبران ارشد حماس در آن جمع شده‌اند. اسرائیل از همان 7 اکتبر 2023 (15 مهرماه 1402) اعلام کرد که رهبری حماس را در غزه و خارج از غزه هدف قرار خواهد داد.
طی هفته‌ها و روزهای اخیر این ادعا همچنان از سوی سران این رژیم اعلام می‌شد. اما این حملات و عملیات‌ها فقط در کشورهایی انجام می‌شد که دشمن اسرائیل بودند؛ مانند ترور اسماعیل هنیه در ایران و صالح العاروری در لبنان. حمله به قطر از این جهت عجیب و البته گستاخانه بود که این کشور کوچک نقش میانجی مهمی در مذاکرات آتش‌بس ایفا کرده و میزبان یکی از پایگاه‌های بزرگ نظامی آمریکا در منطقه بود. قطر همچنین محل اقامت رهبران ارشد حماس، از جمله خلیل الحیه، بود. در سال 2022، جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، قطر را به عنوان متحد اصلی غیر ناتو اعلام کرد. هنگام سفر ترامپ در ماه مه به این کشور کوچک، قطر تعهد اقتصادی 1.2 تریلیون دلاری به ایالات متحده داد و یک هواپیمای جامبو جت به عنوان هواپیمای رئیس‌جمهور هم به ترامپ هدیه داد. اما این باعث نشد اسرائیل از حمله به این کشور منصرف شود. روابط قطر - اسرائیل از زمان آغاز جنگ غزه رو به وخامت گذاشت و اسرائیلی‌ها دولت قطر را به پناه دادن به حماس و عدم اعمال فشار کافی بر آنها برای موافقت با آتش‌بس متهم می‌کنند.
حمله به قطر نخستین چرخش در دکترین عملیاتی اسرائیل است. «مریم علی» و «عالیه چوغتای» در گزارشی برای الجزیره نوشتند، حمله اسرائیل به قطر بخشی از موج گسترده‌تر حملات این رژیم بود که فراتر از مرزهای نزدیکش گسترش یافته است. روز دوشنبه ساعت 1:00 بعد از ظهر به وقت محلی، جنگنده‌های اسرائیلی حملاتی را در مناطق بقاع و هرمل در شرق لبنان انجام دادند. ارتش اسرائیل ادعا کرد که به انبارهای سلاح و تاسیسات نظامی مورد استفاده حزب‌الله حمله کرده است. به‌رغم آتش‌بس، اسرائیل به حملات تقریبا روزانه خود به خاک لبنان، به ویژه در جنوب، ادامه داده و با نقض شرایط عقب‌نشینی از آتش‌بس، پنج پاسگاه مرزی را اشغال کرده است. روز سه‌شنبه، حمله پهپادی اسرائیل به ورودی روستای برجا، در حدود 30 کیلومتری جنوب بیروت، گزارش شد که منجر به زخمی شدن یک عضو حزب‌الله شد. این در حالی است که دیروز جمعه (21 شهریورماه) هم اعلام شد که اسرائیل حمله سنگینی به بیروت انجام داد و برخی از فرماندهان حزب الله از جمله فرمانده یگان رضوان ابو علی طباطبایی را هدف قرار داده است.
به گزارش «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» مستقر در بریتانیا، اواخر دوشنبه شب، جنگنده‌های اسرائیلی چند مکان در سوریه را نیز بمباران و یک پایگاه نیروی هوایی در حمص و یک پادگان نظامی در نزدیکی لاذقیه را هدف قرار دادند. وزارت امور خارجه سوریه این حملات را «نقض آشکار» حاکمیت خود و «تهدید مستقیم» برای امنیت ملی خود محکوم کرد. دوشنبه شب نیز کشتی اصلی ناوگان جهانی «صمود» هنگام پهلو گرفتن در بندر «سیدی بو سعید» تونس، توسط یک پهپاد مشکوک اسرائیلی مورد اصابت قرار گرفت. این کشتی 23 متری که با پرچم پرتغال حرکت می‌کرد، شش نفر سرنشین داشت. این حمله باعث شد به عرشه اصلی و انبارها آسیب برسد، اما به سرعت توسط مسافران خاموش شد.
حمله دوم اواخر سه‌شنبه شب رخ داد، زمانی که یک کشتی دیگر به نام آلما، که با پرچم بریتانیا حرکت می‌کرد، نیز توسط یک پهپاد مظنون اسرائیلی در آب‌های تونس هدف قرار گرفت. اسرائیل همچنین روز چهارشنبه حمله هوایی به صنعا، پایتخت یمن، را آغاز کرد. این حمله به فرودگاه صنعا انجام شد و دومین حمله به این مکان در یک ماه بود. در 28 اوت 2025، حملات هوایی اسرائیل جلسه دولت حوثی‌ها در پایتخت را هدف قرار داد و احمد الرهاوی، نخست‌وزیر و چند مقام ارشد دیگر را ترور کرد. برخی اخبار حاکی از این است که اسرائیل طی پنج‌شنبه و جمعه هم حملات دیگری به یمن انجام داد و ساختمان وزارت دفاع و برخی دیگر از مقام‌های یمنی را ترور کرد.
حملات اسرائیل در سراسر غزه از دوشنبه گذشته تا امروز شنبه ادامه دارد. اسرائیل ساختمان‌های بلند را هدف قرار می‌دهد، زیرساخت‌ها را تخریب و ساکنان را مجبور به ترک خانه‌هایشان و بسیاری را بدون هیچ جای امنی برای پناه گرفتن رها می‌کند. حملات اسرائیل در غزه تاکنون بیش از 64 هزار و 650 نفر را به شهادت رسانده است. به نوشته گزارشگران الجزیره، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، رسما طرح گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری اشغالی را پیش می‌برد؛ اقدامی که هرگونه کشور فلسطینی در آینده را عملا غیرممکن می‌کند. بر همین اساس، نتانیاهو روز پنج‌شنبه توافق‌نامه‌ای را برای پیشبرد این پروژه که کرانه باختری را به دو نیم تقسیم می‌کند، امضا کرد. نتانیاهو در این مراسم در «معاله آدومیم»، یک شهرک اسرائیلی در شرق قدس، گفت: «ما به وعده خود مبنی بر عدم وجود دولت فلسطینی عمل خواهیم کرد. این مکان متعلق به ماست. ما جمعیت شهر را دو برابر خواهیم کرد.»
این در حالی است که مجمع عمومی سازمان ملل با 142 رای به تشکیل دولت فلسطینی رای داد. حال بازگردیم به پرسش نخستین که دکترین نظامی اسرائیل چیست؟ تشدید چشم‌گیر حملات در دکترین نظامی این رژیم پیامی روشن است مبنی بر تمایل این رژیم به عملیات فراتر از مرزهایش و بی‌اعتنایی آشکار به هنجارهای بین‌المللی.
تحلیلگران این عملیات را نشانه تبدیل اسرائیل به «پلیس بدون مرز» می‌دانند؛ رژیمی که بدون وجود سازوکار پاسخگویی مشخص، از زور نظامی در هر فضای هوایی استفاده می‌کند. وقتی نتانیاهو و وزیر جنگش رسما عملیات حمله به قطر را از صفر تا صد می‌پذیرند به این معناست که چرخشی مهم در دکترین عملیاتی اسرائیل رخ داده است: حرکت از انکار و مخفی‌کاری به سوی اذعان آشکار به حملات در خاک کشورهای دیگر. عزیز المصری، کارشناس امور فلسطین و اسرائیل به پایگاه رسانه‌ای «نیو عرب» گفت که اسرائیل از طریق حمله دوحه‌ای پیام‌های چندلایه‌ای را ارسال کرده است: «اسرائیل به‌تنهایی مسیر جنگ و هرگونه توافق احتمالی، از جمله پیشنهاد اخیر آمریکا را تعیین می‌کند و این توافق تنها در شرایطی اجرا می‌شود که اهداف تل‌آویو را برآورده سازد».
المصری افزود، حمله به قطر «هشداری به رهبران حماس است که هیچ نقطه امنی برای آنها در جهان وجود ندارد» و انتخاب قطر به‌عنوان هدف نیز «گزینه‌ای بود که پیامدهای کمتری نسبت به کشورهایی مانند ترکیه یا مصر دارد». به گفته کارشناسان، نفوذ به حریم هوایی یک کشور حوزه خلیج فارس نشان می‌دهد که دکترین «بدون مرز و محدودیت» اسرائیل چگونه در عمل پیاده می‌شود. اسرائیل در این عملیات عملا روند دیپلماتیک را هدف گرفت و پیامی روشن فرستاد: «اسرائیل هیچ سرزمین بی‌طرف یا مصونیت دیپلماتیک را به رسمیت نمی‌شناسد». نتانیاهو همچنین تشدید تنش‌های منطقه‌ای را به سود خود می‌بیند، زیرا اسرائیل را در وضعیتی از امنیت شدید نگه می‌دارد که ادامه رهبری او را به‌رغم چالش‌های داخلی توجیه می‌کند.
محکومیت‌های بین‌المللی
حملات اسرائیل به حماس در دوحه خیلی زود با واکنش تند اتحادیه اروپا، کشورهای غربی چون بریتانیا و فرانسه و حتی ابراز «تاسف شدید» دونالد ترامپ روبه‌رو شد. شورای امنیت سازمان ملل هم به اتفاق آرا حمله اسرائیل به قطر را محکوم کرد. کاخ‌سفید گفت که ترامپ از این حمله ابراز «تاسف شدید» کرد. ترامپ افزود: «بمباران یک‌جانبه داخل قطر، کشوری مستقل و متحد نزدیک آمریکا که در میانجی‌گری برای دستیابی به صلح همراه با ما بسیار سخت تلاش می‌کند و خطرها را شجاعانه به جان می‌خرد، در راستای پیشبرد اهداف اسرائیل یا آمریکا نیست.» مارک کارنی، نخست‌وزیر کانادا هم طی پیامی صراحتا این حملات را محکوم کرد و آن را گسترش تحمل‌ناپذیر خشونت دانست. کی‌یر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که این حملات ناقض حاکمیت قطر است و می‌تواند تنش‌ها در منطقه را افزایش دهد. استارمر تاکید کرد اولویت باید آتش‌بس فوری، آزادی گروگان‌ها و افزایش گسترده کمک‌ها به غزه باشد و این را تنها راه رسیدن به صلح پایدار دانست.
پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا نیز این حملات را به شدت محکوم کرد و نوشت: «حمله اسرائیل به قطر را به شدت محکوم می‌کنم. نقض حاکمیت و تمامیت ارضی این کشور آشکارا تجاوز به اصول مندرج در منشور ملل متحد است. خشونت نباید به صورت مهارنشدنی در سراسر خاورمیانه گسترش یابد. اکنون زمان بازگشت به چارچوب عقلانیت، دیپلماسی و حقوق بین‌الملل است.» موضع رهبران فرانسه و آلمان محافظه‌کارانه‌تر بود و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان این حملات را غیرقابل پذیرش دانستند. جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا در پیامی متفاوت حتی محافظه‌کارانه‌تر عمل کرد و نامی از اسرائیل نیاورد. وی گفت: «از جانب شخص خود و دولت ایتالیا صمیمانه‌ترین همدلی و همبستگی را با تمیم بن حمد آل ثانی، امیر و ملت قطر ابراز و بر حمایت ایتالیا از همه تلاش‌ها برای پایان دادن به جنگ در غزه تاکید می‌کنم. ایتالیا همچنان مخالف هرگونه تشدید تنشی است که می‌تواند در راستای وخامت بیشتر اوضاع خاورمیانه باشد».
رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه گفت آنکارا پس از «حمله شرورانه اسرائیل»، با «تمام منابع خود» در کنار قطر و مردم این کشور خواهد ایستاد. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در بیانیه‌ای شدیدالحن اعلام کردند: «این حملات نقض آشکار همه قوانین و هنجارهای بین‌المللی و تهدیدی جدی برای امنیت و ایمنی شهروندان و ساکنان قطر به شمار می‌رود. این تجاوز نیازمند آن است که جامعه جهانی بی‌درنگ به وظایف خود عمل کند و نیروهای اشغالگر اسرائیل را به‌خاطر جنایات شدید و خشونت‌بارشان مسوول بداند و مانع از ادامه رفتارهایی شود که به بی‌ثباتی منطقه و تضعیف امنیت منجر شده است.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.