در قانون‌گذاری حوزه فضای مجازی با خلأ مواجهیم
کارشناسان فناوری اطلاعات با اشاره به خلأهای قانونی و تنظیم‌گری در حوزه سایبری، عنوان کردند با وجود بروز تحولات فضای مجازی در سال‌های گذشته، قوانین سایبری در ایران به‌روز نشده و جرائمی که در نظر گرفته‌شده، متناسب با جرائم همان سال‌ها است.
امروز مفهوم فضای دیجیتال در جهان بزرگ‌تر از حکمرانی در فضای مجازی است و هر کشور با توجه به منافع ملی و تعاریف خود در این فضا حرکت می‌کند. هیچ کشوری نه‌تنها در این فضا سلطه ندارد و حکمران آن هم نیست و برای اینکه بتوانیم به حکمرانی در فضای مجازی با توجه به پتانسیل‌ها و منافع ملی کشور برسیم باید برخی راهکارها و الزامات را اجرا کنیم.
به گزارش ایسنا به نقل از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، اینها مواردی است که بهزاد احمدی - معاون مرکز مطالعات راهبری وزارت ارتباطات - و بهزاد اکبری - عضو هیئت‌مدیره شرکت زیرساخت - در نشست «نقد و اندیشه» به آن پرداختند. این دو کارشناس همچنین تاکید کردند سلطه در فضای مجازی امکان‌پذیر نیست و همچنین تعدد سیاست‌گذاران، آفت گسترش نیافتن همکاری‌های بین‌المللی در فضای مجازی است.
قاره سایبری در حال شکل‌گیری است
بهزاد احمدی با بیان اینکه قبل از تحلیل در سطح کشورها باید توجه کنیم که حکمرانی سایبری در سطح کلان‌تری قرار دارد و از سطح تحلیل بین‌الملل شروع می‌شود، گفت: امروزه بالغ‌بر دو میلیارد نفر در جهان با فناوری اطلاعات زندگی خود را می‌گذرانند و در آن فعالیت پویا دارند. دیگر به هویت واقعی افراد نمی‌توان بسنده کرد و هویت سایبری شکل‌گرفته است. پیش از این ولادمیر پوتین در یک نشستی گفته بود دیگر قاره‌های جغرافیایی نداریم بلکه قاره سایبری در حال شکل‌گیری است و مردم آن را تحت سیطره خود می‌گیرند. امروز دورکاری از طریق فضای مجازی فقط بستری برای کار کردن نیست بلکه بستر تعامل انسانی و سازمان‌دهی جدید اقتصادی است.
این پژوهشگر حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه فناوری اطلاعات زیربنا و روبنا را تغییر داده و یک تحول ماهیتی به وجود آورده است، اظهار کرد: امروز باوجود فضای سایبری فقط دموکراسی صرف نداریم بلکه دموکراسی‌های پاسخگو در جهان به وجود آمده است و این فصل سایبری با سرعت به جلو می‌رود، این در حالی است که قانون گذارها، رویه‌های قضایی و کنترلی و هنجارها از آن عقب هستند و این در کل نظام بین‌الملل وجود دارد.
وی با بیان اینکه پس از پایان جنگ سرد، اینترنت را یک بحث فنی می‌دانستند، گفت: ولی به مرور زمان، این فضا عوض شد و الان شرایطی پیش‌آمده که آمریکا از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای چینی هراس دارد، جهان به نرم‌افزارهای اسراییلی اعتماد ندارد و اروپا مراقب حریم شخصی شهروندی خود است. یعنی فضای چند پارچه‌ای شکل گرفته است که کشوری به کشور دیگر اعتماد ندارد و هیچ‌کسی در این فصل حکمران نیست چه بخواهد سلطه و حکمرانی بدون چون‌وچرا داشته باشد.
تعریف حکمرانی متناسب با شرایط تغییر می‌کند
معاون مرکز مطالعات راهبری وزارت ارتباطات با بیان اینکه در حال حاضر در دنیا بحث حکمرانی سایبری و هوش مصنوعی وجود دارد، گفت: حکمرانی هوش مصنوعی از منظر اصول اخلاقی کاری و فردی در دنیا تحول ایجاد می‌کند. سه دیدگاه در حوزه حکمرانی در فضای مجازی وجود دارد، اول دیدگاه پس از جنگ سرد شد که گفت جهان تک‌قطبی است که لیبرالیسم بر آن حاکم است و بحث اینترنت یکپارچه در این دیدگاه مطرح شد که باید جریان آزاد اطلاعات در اینترنت وجود داشته باشند.
احمدی ادامه داد: در دل این نگاه اصولی که نظام بین‌الملل برای حکمرانی به آن احتیاج داشت مانند اصول منشور، احترام به استقلال کشور و عدم‌مداخله، مبحث حقوق منازعات هم وجود داشت که با آن‌ها می‌شود حکمرانی را منظم کرد و سازمان‌هایی هم در این فضا مشخص شدند. با گذر زمان افتراق در این حوزه‌ها مشخص شد. کشورهای این طیف بااینکه به همه اصول اصلی اعتقاد دارند، ولی وقتی به عرصه اقتصاد دیجیتال وارد می‌شوند، قرائت‌هایشان متفاوت می‌شود.
وی با بیان اینکه نگاه دوم به حکمرانی بین‌المللی وقتی به وجود آمد که برخی کشورها بحث حاکمیت ملی را مطرح کردند و گفتند که اینترنت شبکه به‌هم‌پیوسته نیست بلکه کشورها بحث مرز را در فضای سایبری هم دارند، خاطرنشان کرد: این کشورها به این سمت حرکت کردند که اقتدار حاکمیت را به فضای دیجیتال هم منتقل کنند که در حرف و عمل آن‌ها هم قابل‌مشاهده بود.
احمدی با بیان اینکه در همین گروه دوم هم انشقاق به وجود آمده است، گفت: کشورهایی مانند کوبا روی شکاف دیجیتال تمرکز کرده‌اند، اندونزی روی بحث‌های حوزه سایبری کار می‌کند، روسیه روی امنیت سایبری و چین به دولت پاندولی تبدیل شده و در گفتمان‌سازی غیرفعال است؛ زیرا در مورد اینترنت فضایی و اقتصاد دیجیتال که از آن استفاده می‌کند حرفی نمی‌زند و به عبارتی چین دیگر بازیگری نیست که بتوان در این حوزه به‌عنوان الگو از آن استفاده کرد.
این پژوهشگر حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه تعریف حکمرانی متناسب با شرایط تغییر می‌کند، تصریح کرد: همین‌طور که از حکمرانی سایبری به حکمرانی دیجیتال حرکت کرده‌ایم، بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف ما این است که نگاهمان به این فضا ثابت است. در سال 1393 دستور داده شد که یک شبکه ملی ایجاد شود و پارسال هم دوباره دستور گرفتیم، اما اتفاقی که می‌افتد این است که اجراکننده با همان نگاه سال 1393 حرکت می‌کند و تحولی که در این عرصه از همه لحاظ رخ‌داده را باید روی فرمان دوم اجرا کند. این حرکت پروژه نیست بلکه یک پروسه است. فضای سایبر بسیار پویا است و با سرعت بیشتری حرکت می‌کند.
احمدی با بیان اینکه نگاه سوم به حکمرانی شرکت‌های بزرگ چندملیتی بین‌المللی است که دو غول بزرگ در این حوزه وجود دارد، گفت: گروه اول گروه گوگل و مایکروسافت و گروه دوم علی‌بابا، بایدو و شیایومی هستند. این شرکت‌ها بازیگران این عرصه شده‌اند و برای خود یک مجموعه اکوسیستم تنظیم‌گری ایجاد کرده‌اند که عملا عرصه را نه‌تنها از ما بلکه از سایر کشورها هم گرفته‌اند. سازمان‌های غیردولتی بین‌المللی نیز در این عرصه فعال هستند، برخی از این سازمان‌ها برای حکمرانی سایبری اصولی نوشته‌اند و بسیاری از کشورها نیز با آن همراه شده‌اند.
معاون مرکز مطالعات راهبری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با بیان اینکه اگر این مجموعه را مدنظر قرار دهیم، به لحاظ موضوعی در بحث حکمرانی چهار موضوع را به شکل تکاملی می‌بینیم، گفت: امنیت سایبری، اقتصاد دیجیتال، اصول مشترک هنجاری و استانداردهای فنی است که در زیرمجموعه اصول حکمرانی سایبری قرار دارد و هیچ کشوری به‌تنهایی در این دسته‌بندی‌ها قرار نمی‌گیرد و در دسته‌بندی‌های موضوعی جمع می‌شوند و شاید در آینده این حکمرانی با جزایر متعددی از بازیگران پاندولی یا مدل همکاری‌جویانه در این حوزه وجود داشته باشد.
احمدی با بیان اینکه در کشور نهادهایی در زیرگروه سایبری داریم که موضع بین‌المللی ما را تعیین می‌کنند، گفت: مشکل آنجا است که هماهنگی مواضع قبل از اقناع و اجماع به لحاظ سازمانی هماهنگ می‌شود ولی به لحاظ اصول و برنامه عمل هماهنگی اتفاق نمی‌افتد. دلیل قرائت‌های متفاوت از حکمرانی سایبری این است که در قدیم در بحث تعریف انتشار تکنولوژی این اعتقاد وجود داشت که تکنولوژی همه‌جا منتشر می‌شود ولی باگذشت زمان این تعریف سیاسی و امنیتی‌تر شده است و بحث قدرت اطلاعات، ملی‌گرایی دیتا مطرح‌شده که در کشور ما روی آن زیاد کار می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه جهان کنونی به سمت سرمایه‌داری داده حرکت کرده است، گفت: تمام کشورها تلاش دارند بخشی از این سرمایه را به تملک خود در بیاورند که به مفهوم بزرگ‌تر ژئوپلیتیک سایبری می‌رسیم که در آن دولت‌ها در چهار جهت حرکت کرده‌اند و اینجا دیگر مبحث فنی نیست، بلکه سیاسی و امنیتی است که حتی اقتصاد آن‌هم امنیتی است و اینجا باید از دیگران هم بیاموزیم و الگوهای متناسب را بومی کرده تا یک تغییر ذهنی ایجاد شود که از این موانع سیاسی و امنیتی عبور کنیم. ایرانی‌ها در سیاسی و امنیتی کردن تکنولوژی رتبه اول را در جهان دارند و نمونه آن MMS بود که بلافاصله تبدیل به یک موضوع هنجاری و تا حدودی سیاسی شد.
جهان دچار عقب‌ماندگی سایبری است
معاون مرکز مطالعات راهبری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با تشریح اینکه در داخل کشور در حوزه حکمرانی به چه سمت و سویی حرکت می‌کنیم، گفت: اول باید به این نکته توجه داشته باشیم که اصولا چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم منحصر به کشور ما نیست و هر کدام از کشورها با توجه به جایگاه خود در این عرصه با درجات متفاوتی با این مشکل روبه‌رو هستند.
احمدی با بیان اینکه جهان با عقب‌ماندگی سایبری دست‌وپنجه نرم می‌کند، افزود: نکته دوم عقب‌ماندگی در عرصه شکاف تنظیم‌گری در حوزه هوش مصنوعی، نبود ابزارها و مکانیسم‌های لازم برای حفظ حریم خصوصی افراد است. در دوره شیوع بیماری کرونا داده‌های خصوصی به کشورها برای تحلیل و ارزیابی بسیار به کار آمد ولی همین موضوع باعث ایجاد تضاد شده است و حفظ حریم خصوصی افراد را مورد چالش قرار داده است.
وی با بیان اینکه فضای سایبری را نباید فنی دید، گفت: نکته سوم توجه به این موضوع است که با نگاه در بسیاری از مباحث عقب می‌مانیم، زیرا اینترنت یک شبکه یکپارچه نیست و با این نگاه اولویت‌ها با یکدیگر متفاوت می‌شود و این موضوع در تمام دنیا نیز حاکم است. نکته چهارم در عرصه حکمرانی سایبری تعدد بازیگر در این عرصه است. امروز از کودک تا شرکت‌های بین‌الملل و پلتفرم‌ها در این حوزه حضور فعال دارند.
این پژوهشگر حوزه ارتباطات وی با بیان اینکه در نگاه به حکمرانی به تعدد بازیگران این عرصه توجه نداشته‌ایم، افزود: در کشور ما در این حوزه در پشت درهای بسته با مشارکت وزارتخانه و نهادهای خاصی به‌صورت تک‌صدایی برای این شاخص تصمیم‌گیری شده و الان که پیشرفت کرده‌ایم مجلس هم به این موضوع ورود کرده است. نکته پنجم تأثیر فضای سایبری بر قطبی‌سازی جوامع است. در حال حاضر تعاملات افراد با گروه‌های خود است و تعامل با دیگران یا نیست یا خیلی پرخاش‌گرایانه است؛ یعنی مادامی‌که قبول نکنیم که می‌توانیم با دیگران صحبت کنیم در بحث حکمرانی سایبری مانع جدی ما خواهد بود.
احمدی با بیان اینکه نکته ششم تأثیر فضای سایبری روی نمادهای مختلف حکمرانی و حاکمیت است، خاطرنشان کرد: تأثیر فضای سایبری بر روی بخش مختلف متفاوت است. وقتی فضای سایبری روی حکومت تأثیر بگذارد، حکمرانی صالح می‌شود که مبتنی‌بر ارزش‌های بومی و دینی ما است. بحث امنیت‌سازی و سیاسی‌سازی مورد هفتم است. در حال حاضر در حوزه شبکه ملی اطلاعات یک مبحث امنیتی و سیاسی ایجادشده که در بسیاری از موارد برداشت سیاسی باعث این تغییرات شده است. به عبارتی اگر بخواهیم به یک برنامه حکمرانی منسجم برسیم باید سیاسی و امنیتی شدن را هم در نظر داشته باشیم.
در فضای مجازی، سلطه امکان‌پذیر نیست
وی با بیان اینکه راهکار اول برای حل مشکل حکمرانی در فضای مجازی خارج شدن از نگاه سیاسی و جناحی و تغییر آن به‌سوی منافع ملی است، گفت: راهکار دوم این است که نگاه به فضای مجازی باید از زیرساخت به زیست‌بوم تبدیل شود تا همه بازیگران منافع خود را از این فضا تأمین کنند. راهکار سوم تبدیل فضای مجازی از بازیگر به ابزار است. حکمرانی به مفهوم تبدیل اراده یک نفر بر شخص دیگر باهدفی و به وسیله‌ای است؛ اصولا فضای مجازی آن وسیله بوده است.
معاون مرکز مطالعات راهبری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: در تعاملات اجتماعی کارگزاران به‌درستی به وظایف خود عمل نمی‌کنند، فضای مجازی وزن بیشتری پیدا می‌کند که در ذات آن نیست و کم‌کاری‌ها و ضعف‌های سایر بخش‌ها سرریز خود را در فضای مجازی نشان می‌دهد و این همان بازیگر شدن فضای مجازی است. در فضای مجازی سلطه امکان‌پذیر نیست. برای حکمرانی در این فضا به راهکار چهارم که اجماع و اقناع است می‌رسیم که یک پروژه نیست بلکه روندی طولانی‌مدت است و باید این اجماع و اقناع را با شرکت‌های خصوصی و مردم به وجود آورد.
احمدی افزود: در نهایت باید برداشت‌ها با مخرج ملی باشد و اقناع و اجماع بین تمام بازیگران این فضا به وجود بیاید و تا این راهکار عملی نشود بهترین پلتفرم‌ها هم قابل استفاده نخواهد بود. راهکار پنجم برون‌رفت از این شرایط ارجحیت نگاه ایجابی به سلبی است، گفت: باید بدانیم که راهکارهای سلبی در کوتاه‌مدت منافع ما را تأمین می‌کنند و باید وزن راهکارهای ایجابی بیشتر شود. البته برای حکمرانی در این فضا راهکارهای سلبی هم لازم است.
وی با بیان اینکه راهکار هفتم غیرامنیتی و سیاسی کردن حکمرانی در این فضا است، اظهار کرد: در مبحث امنیتی چهار موضوع پیشگیری، حفاظت، واکنش و احیا مطرح است و با توجه به اینکه دو گزینه آخر سخت و زمان‌بر هستند، اغلب فضای مجازی از منظر پیشگیری و حفاظت دیده می‌شود و این باعث تقویت راهکارهای سلبی می‌شود و اگر فضای مجازی به ابزار تبدیل شود در تغییر این نگاه هم مؤثر خواهد بود.
این پژوهشگر حوزه ارتباطات با بیان اینکه برحسب راهکارهای ارائه‌شده به یکسری الزامات می‌رسیم، گفت: ابتدا باید استقلال سایبری داشته باشیم به مفهوم اینکه وابستگی خارج را به کشور زیاد کنیم و این باعث کسب سهم بازار منطقه‌ای می‌شود. نکته دوم الزامات اقتصاد دیجیتال است و دولت باید از تصدی‌گری به سمت تسهیل‌گری حرکت کند و در فضای کسب‌وکار به شرکت‌های خصوصی اعتماد کنیم و اجازه دهیم جلو بروند. تا پنج سال آینده ژئوپولیتیک کشورها بر اساس شاخص‌های مرسوم نخواهد بود بلکه بر اساس جایگاه آن‌ها در اقتصاد دیجیتال و پیشرفت در صنایع فناوری اطلاعات و نوآوری در این عرصه خواهد بود.
احمدی با بیان اینکه نکته سوم، توجه به الزامات حکمرانی سایبری است، گفت: باید بر اساس حکمرانی صالحانه و تعامل با جامعه مدنی و گروه‌های مختلف پیش برویم تا به اجماع و هنجاری‌سازی یکسان برسیم. ژئوپولتیک سایبری نکته چهارم است. باید روی امنیت سایبری خود کار کنیم و عمق ژئوپولتیک سایبری کشور را در منطقه تشخیص و همکاری‌های خود را بیشتر کنیم.
امروز با حکمرانی فضای دیجیتال روبه‌رو هستیم
همچنین بهزاد اکبری - عضو هیئت‌مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت - با بیان اینکه در جهان یک پارادایم تازه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات اتفاق افتاده است، گفت: از دهه 80 که اینترنت شروع به رشد کرد، حکمرانی در این فضا مورد بحث و حتی مناقشه قرار گرفت و در دهه 90 که وب ظهور پیدا کرد و ضریب نفوذ اینترنت رشد و سرویس‌های اینترنت گسترش پیدا کرد بحث فضای مجازی و فضای سایبری به‌طورجدی مطرح شد و حکمرانی در این فضا نیز به‌طورجدی مورد توجه قرار گرفت.
وی با بیان اینکه قرائت‌ها و تعریف‌های متفاوتی از بحث حکمرانی در دنیا وجود دارد و هر کشوری مطابق با دغدغه‌ها و ساختارهای سیاسی که دارد نگاه متفاوتی به حکمرانی داشته، گفت: این پارادایم در حال تغییر است و الان ما در عصر دیجیتال هستیم که فراتر از فضای مجازی و با حکمرانی فضای دیجیتال روبه‌رو است. می‌توان گفت فضای مجازی زیرمجموعه فضای دیجیتال است و در فضای دیجیتال، فضای سایبری در هم تنیده با فضای فیزیکی است و مسائل جدیدی را ایجاد می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه ما در کشور همیشه در قبال پدیده‌ها غافلگیر می‌شویم، گفت: ما در حوزه فضای مجازی غافلگیر شدیم و من نگران هستم که در فضای دیجیتال هم این اتفاق تکرار شود. فناوری علاوه بر مزایای زیادی که به همراه دارد، آفت‌هایی نیز دارد. در حال حاضر اینترنت اشیا و جمع‌آوری داده گسترش داشته و این تحولات همه کشورها را نگران کرده است تا علاوه بر نگرانی برای داده‌ها و حریم خصوصی افراد جامعه باید نگران تمامیت ارضی خود در این حوزه باشند. تمام ابعاد زندگی بشر امروز باوجود این تحولات تحت تأثیر قرار می‌گیرد. باید مدل‌های جدیدی برای حکمرانی به وجود بیاید.
در کشور رگولاتوری در لایه‌های محتوا و خدمات نداریم
اکبری با بیان اینکه همه جهان از تکنولوژی و تحولات فضای مجازی عقب هستند ولی سطح دغدغه‌ها متفاوت است، گفت: برخی کشورها دغدغه امنیت ملی، برخی محتوا و هنجارهای اجتماعی دارند. ولی برای حکمرانی فقط فرآیندها کفایت نمی‌کند، زیرا این فضا به‌شدت پیچیده است و اگر فضای مجازی را یک سیستم در نظر بگیریم، مؤلفه‌های این سیستم و بازیگران آن بسیار متعدد هستند و این مسئله بحث حکمرانی را پیچیده‌تر می‌کند.
وی با بیان اینکه در حوزه فضای مجازی بحث فرآیندها، قوانین، مدل‌های مشارکتی و تنظیم‌گری را داریم، افزود: در این زمینه هنوز نمی‌دانیم کدام مدل تنظیم‌گری حاکمیتی، مشارکتی یا خود تنظیم‌گری درست است. در کشور به بحث تنظیم‌گری کمتر توجه شده است و ما هنوز رگولاتوری در لایه‌های محتوا و خدمات نداریم. در کشور بیش از 70 درصد تولید محتوا مدیا است ولی ما هنوز در مورد تولید و عرضه محتوای مدیا تنظیم‌گر مشخصی نداریم و مورد مناقشه است که وزارت ارشاد، صداوسیما یا خود بخش آن را تنظیم کنند.
عضو هیئت‌مدیره شرکت زیرساخت با بیان اینکه در کشورمان خلأهای قانونی و تنظیم‌گری داریم، خاطرنشان کرد: در کشور هنوز قوانین سایبری مربوط به سال 1384 است، در حالی که در این سال‌ها تحولاتی اتفاق افتاده و جرائمی که در نظر گرفته‌شده متناسب با جرائم همان سال‌ها بوده است. امروز مسائل جدیدی در این حوزه ایجادشده ولی متأسفانه قانون‌گذار ما قانون را به‌روزرسانی نکرده است و هنوز با خلأ قانونی روبه‌رو هستیم.
اکبری با بیان اینکه در حوزه تنظیم‌گری، نهادهای تنظیم‌گر و شیوه‌های آن در کشور خلأ وجود دارد، گفت: تنظیم‌گری در دنیا بیشتر شیوه مشارکتی و همکاری است. در فضای مجازی نمی‌توان مرز کشید؛ اگر این فضا وجود دارد پس شهروندان می‌توانند ارتباطاتی داشته باشند و وقتی ارتباطات در این فضا وجود داشته باشد از لحاظ محتوایی آفت‌هایی به وجود می‌آید که برای رفع آن نیاز به همکاری بین‌المللی است. یکی از آفت‌های گسترش نیافتن همکاری‌های بین‌المللی در این عرصه تعدد سیاست‌گذاران است. این تعدد هم مانع سیاست‌گذاری به‌موقع و هم مانع سیاست‌گذاری درست می‌شود. در کشور ما به این عرصه نگاه درستی وجود ندارد.
وی با اشاره به راه نیفتادن سرویس MMS به علت عدم وجود پیوست فرهنگی در کشور افزود: ایران از معدود کشورهایی بود که MMS در آن اجرا نشد و اگر این سرویس در کشور اجرا و مسائل آن دیده می‌شد شاید زودتر به حل مسائل آن فکر می‌کردیم ولی تا متوجه شدیمOTT ها (Over The Top به هر خدمتی گفته می‌شود که از طریق اینترنت و توسط یک Service Provider به کاربر نهایی خواهد رسید) وارد کشور شده و همه مردم هم مصرف‌کننده آن شده‌اند.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه در دنیا روی بحث همکاری بین کشورها بیشتر تمرکز شده است، گفت: نگاه ما به همکاری‌های بین‌المللی باید عوض شود. در هدف‌گذاری سند شبکه ملی اطلاعات ذکرشده که 10 درصد اقتصاد کشور باید اقتصاد دیجیتال باشد و این هدف بدون همکاری‌ها و بازارهای بین‌المللی امکان تحقق ندارد. شرکت زیرساخت بخشی از ارتباطات فضای مجازی است. در کشور در عرصه زیرساخت‌ها مشکلی نداریم. ولی برای اینکه بسیاری از خدمات فضای مجازی در به‌صورت مطلوب در کشور شکل بگیرد کمبود داریم ولی آن‌چنان نیست که مانع شکل‌گیری آن‌ها بشود.
اکبری با بیان اینکه روند رشد زیرساخت‌ها در ایران از متوسط جهانی بالاتر است، اظهار کرد: ترافیک مصرفی کاربران در جهان بر اساس آمارهای سیسکو 20 درصد و در خاورمیانه 39 درصد است و کشور ایران از سال 95 به‌صورت سالیانه رشد 100 درصدی در این حوزه داشته و این نشان می‌دهد که زیرساخت‌های متناسب با ضریب نفوذ و گسترش فضای مجازی توسعه پیدا کرده‌اند.
وی با بیان اینکه ایران جز معدود کشورهایی است که بیش از 90 درصد سایت‌های آن در داخل میزبانی می‌شود، گفت: این شاخص بسیار مهم است و نشان می‌دهد که در شاخص‌های ارتباطی هم ظرفیت‌ها وجود دارد و هم ظرفیت‌سازی شده است. اگر سرویس‌هایی با ظرفیت بالا هم بخواهد در بازار ایران شکل بگیرید، بخش خصوصی آن زیرساخت‌ها را سرمایه‌گذاری و ایجاد می‌کند ولی الان نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که بخش خصوصی به امید چند سال آینده روی آن سرمایه‌گذاری کند.
سالانه 80 درصد دانشجویان دانشگاه‌های برتر از کشور خارج می‌شوند
عضو هیئت مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه ما کمتر به مصلحت ملی و مردم توجه کرده‌ایم، گفت: چه بخواهیم و چه نخواهیم فناوری دیجیتال راه خودش را می‌رود و مردم درگیر این موضوع خواهند بود ولی سیاستی که ما تاکنون داشته‌ایم، سیاست تدافعی بوده است و فرصت‌هایی که می‌توانست به اقتصاد و جایگاه کشور در جهان کمک کند را از دست داده‌ایم.
اکبری با تأکید بر موقعیت ایران در سهم از اقتصاد دیجیتال منطقه گفت: جایگاه فعلی با توجه به سطح تحصیلات، موقعیت منطقه‌ای و جمعیت، در شان ایران نیست و با توجه به پتانسیل فنی و نیرویی انسانی می‌توانیم سهم بیشتری از اقتصاد دیجیتال منطقه داشته باشیم. ایران با تربیت نیروی متخصص به رشد جایگاه سایر کشورها در اقتصاد دیجیتال کمک زیادی کرده است. ایران سالیانه دانشجوی زیادی در حوزه کامپیوتر و IT دارد ولی سالانه 80 درصد دانشجویان دانشگاه‌های برتر از کشور خارج می‌شوند. تا زمانی که دیدگاه تدافعی را به نگاه فرصت‌طلبانه و استفاده از پتانسیل‌ها تغییر ندهیم این مسئله را خواهیم داشت.
رویکردهای سلبی تکنولوژی را دچار چالش می‌کند
وی با بیان اینکه کسب اعتماد در کوتاه‌مدت به دست نمی‌آید و نیاز به صبر و حوصله دارد، گفت: ممکن نیست در کوتاه‌مدت پلتفرم‌های داخلی مورد تائید عمومی قرار گیرد و باید برای آن صبر داشته باشیم. باید به بازارهای جهانی توجه داشته باشیم و از آن غافل نشویم. در سند جدید شورای عالی فضای مجازی به این موضوع توجه شده و مفهوم منطقه ویژه فناوری اطلاعات تعریف‌شده است که از طریق آن‌ها حضور کسب‌وکارهای ما در بازارهای جهانی تسهیل می‌شود.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه وزارت ارتباطات با همین هدف پروژه بزرگی را شروع کرده است، گفت: با این پروژه کسب‌وکارهای ما به‌راحتی می‌توانند در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی حضورداشته باشند. رویکردهای سلبی تکنولوژی را دچار چالش می‌کند. در حال حاضر 80 درصد ترافیکی که در اینترنت ردوبدل می‌شود با SSL یا لایه اتصال امن (Secure Socket Layer) رمزگذاری شده و خواسته مردم در همه جای جهان حفظ حریم خصوصی است و این موضوع رویکردهای سلبی را چالش‌برانگیز می‌کند.