دو راهی سخت کرونا؛ قرنطینه کنیم یا نه؟!

به گزارش الف، با شیوع کرونا در استان های مختلف کشور، تصمیم هایی جهت کنترل این ویروس و جلوگیری از ابتلای مردم به بیماری اتخاذ و اجرایی شد. از جمله این تصمیمات باید به تعطیل شدن مدارس و دانشگاه ها، کاهش ساعات اداری، ضدعفونی کردن فضاهای عمومی مانند بازارها و خیابان های اصلی اشاره کرد.

وزارت بهداشت نیز اعلام کرد 300 هزار اکیپ را برای شناسایی مبتلایان به کرونا و کنترل بیماری در کل کشور به کار خواهد گرفت. همچنین تلاش شد برخلاف روزهای اول که ماسک، دستکش، ژل ضدعفونی کننده، الکل و... در دسترس مردم قرار نداشت تهمیدات برای دسترسی بیشتر مردم به این مواد فراهم شود. البته هنوز هم با وجود گذشت حدود سه هفته از رسانه ای شدن کرونا برخی اخبار نشانگر این است که در این باره توزیع مناسبی نیز تاکنون انجام نشده است.

اما یکی از موضوعاتی که از همان روز اول بحث و جدل های فراوانی پیرامون آن بوجود آمد قرنطینه شدن شهرها بوده است. اجماع در بین پزشکان وجود دارد که تردد افراد در و بین شهرها با توجه با قدرت بالای انتقال ویروس می تواند دامنه افراد ابتلا را به شدت افزایش دهد.

بحث قرنطینه ابتدا درباره شهرهایی مانند قم و گیلان مطرح بود که با واکنش منفی مسئولان وزارت بهداشت مواجه شد.

ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت درباره قرنطینه شهرها گفته بود: ما به هیچ وجه با قرنطینه موافق نیستیم. قرنطینه برای قبل از جنگ جهانی اول است برای طاعون و وبا. چینی‌ها هم از قرنطینه‌ای که انجام دادند راضی نیستند.

سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز 9 اسفند در حاشیه جلسه ستاد ملی مدیریت و مقابله با ویروس کرونا گفت: به چیزی به عنوان قرنطینه شهرها اعتقاد نداریم و این روش را علمی نمی‌دانیم.

وزیر بهداشت عنوان کرده بود: به دنبال کنترل ایاب و ذهاب افراد هستیم. خواهش من این است که ترددها به حداقل برسد، مگر موارد بسیار ضروری و با اطمینان کافی از اینکه مورد مشکوکی بین مسافران نیست.

با وجود تاکید بر قرنطینه خانگی، با تعطیلی شدن دانشگاه ها و مدارس و روانه شدن مردم به سمت شمال دوباره این بحث داغ شده است. در واقع به نظر می رسد اکثریت مردم برخلاف تاکیدات مسئولان که دائما از قرنطینه سخن می گویند چندان این موضوع را جدی نگرفته و نه تنها به قرنطینه خانگی نرفته بلکه به سمت شهرهای شمالی نیز روانه شده اند.

درباره این که چرا مردم آن چنان که باید و شاید قرنطینه خانگی را جدی نگرفته اند دلایل متفاوتی مطرح شده است. برخی مشکلات و موضوعات اقتصادی مردم، عدم تعطیل شدن کامل ادارات و... عنوان کرده اند.

حمیدرضا جلایی پور، جامعه شناس بر این اعتقاد است: خود حکمرانان در ادبیات و رفتارشان آن‌چنان که ضروری است نشان نمی‌دهند که بحران را جدی گرفته‌اند. ماسک نزدن در جلسات مدیریت بحران (مثلا بر خلاف همه اعضای کابینه‌های کره جنوبی و چین)، صحبت از «عادی شدن روال امور» توسط رئیس جمهور (بر خلاف مثلا رئیس دولت‌های چین، کره جنوبی و ژاپن که از «شرایط اضطراری» سخن می‌گویند) و موارد پرشمار ابتلا در میان خود مسئولان و مدیران، از نشانه‌های این به حد کافی جدی نگرفتن ابعاد بحران است و طبیعی است که پیام‌شان به جامعه هم عملا در حد کافی جدی گرفته نشود. مثلا اگر رئیس جمهور خودش رئیس ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌شد و در پیام‌های صریح‌تر از جدیت و اضطرار موضوع سخن می‌گفت و در ستاد مدیریت بحران، علاوه بر پزشک‌ها، از متخصصان بهداشت محیط، رسانه، بسیج اجتماعی و حکمرانی بحران بیشتر استفاده می‌شد، شهروندان پیام صریح‌تری از دولت می‌گرفتند و متناسب با آن رفتارشان را جدی‌تر تغییر می‌دادند.

بر اساس طرحی که کیانوش جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در توییتر منتشر کرده بود نشان می داد مسافرت هایی که از مرکز کشور صورت گرفته بود موجب گسترش ویروس به سراسر کشور شده بود.

مسئولان وزارت بهداشت در حالی از غیرعلمی بودن قرنطینه سخن می گویند که اخیرا ایتالیا و چین از این راهکار برای مقابله با ویروس کرونا بهره گرفته بودند.

روز 18 اسفند ماه دولت ایتالیا برای مقابله با شیوع ویروس کرونا بخش های زیادی از کشور را قرنطینه کرد. بر این اساس منطقه لومباردی با حداقل 16 میلیون نفر جمعیت و 14 استان از چهار منطقه دیگر از جمله شهرهای ونیز، مودنا و پارما در قرنطینه اجباری قرار گرفتند. مطابق این تصمیم هرگونه تردد از مبدأ یا به مقصد مناطقی که در قرنطینه قرار گرفته اند، جز در موارد اضطراری ممنوع است.

قبلا نیز قرنطینه ووهان و چند شهر دیگر در استان هوبی چین موجب شده بود که نرخ موارد ابتلا به کرونا به شدت کاهش یابد. اخیرا سازمان بهداشت جهانی از اقدام چینی ها در قرنطینه ووهان و کنترل بیماری تقدیر کرده بود و آن را اقدامی مناسب جهت جلوگیری از گسترش ویروس توصیف و ارزیابی کرده بود.

موافقان و مخالفان قرنطینه 

میزان سفر شهروندان اگر زیاد باشد عامل اصلی گسترش مکانی، عدم قطع زنجیره و عدم توانایی برای کنترل کرونا خواهد بود.

به دلیل همین مسئله بود که برخی از مردم در ورودی شهرهای شمالی زنجیره انسانی تشکیل داده بودند و از ورود خودروهای غیربومی ممانعت به عمل می آوردند. البته ورود مستقیم مردم به مسئله می تواند پیامدهای دیگری را نیز به همراه داشته باشد. در واقع این مسئله می تواند حتی به یک بحران جدی تبدیل شود و مردم را روبه روی هم قرار دهد. از این زاویه وظیفه حاکمیت است به نوعی این مسئله را مدیریت نماید.

اما درباره قرنطینه شهرها، چگونگی انجام آن و... از روز اول دلایل مختلفی بیان شده است.

موافقان قرنطینه بر پیشگیری سریع از عفونت، تمرکز منابع و ارائه خدمات، کمک به سیستم درمان، جلوگیری از گسترش بیش از حد بیماری و... تاکید دارند. موافقان معتقدند عدم قرنطینه موجب گسترش بیش از حد بیماری می شود و باعث درگیر شدن کسر بیشتری از مردم خواهد شد.

در مقابل عده ای بر این اعتقادند عملیاتی شدن قرنطینه یک یا چند شهر موجب اختلال اقتصادی، تعطیلی کسب و کار مردم، تلف شدن منابع مالی بدون آورده مناسب، از بین رفتن گردشگری و... خواهد شد. همچنین قرنطینه تبعات سیاسی، امنیتی و روانی برای مردم و جامعه به همراه داشته باشد.

از دید برخی کارشناسان موفقیت قرنطینه، مستلزم وجود یک سیستم قوی اطلاع‌رسانی، دانش به‌روز، ساختار قوی مدیریتی و حمایت و هماهنگی کامل بخش‌های مختلف جامعه به خصوص در سطح حاکمیتی، بودجه، نیروی انسانی، تجهیزات و زیرساخت‌های ارائه خدمات مختلف از راه دور است. بنا به همین دلایل است که سازمان جهانی بهداشت قرنطینه کامل شهرها را منوط به عملی بودن آن در هر کشور و در نظر گرفتن همه ابعاد این امر می‌داند.

به دلایلی که در بالا به آنها اشاره شد برخی بر این اعتقادند در حال حاضر قرنطینه کامل یک یا چند شهر بخصوص شهرهای کانونی کرونا ممکن نیست اما باید می باید کنترل شدید رفت و آمد برقرار شود تا زنجیره انتقال ویروس شکسته شود تا بتوان بیماری را کنترل و روند صعودی ابتلایان به آن را کاهشی کرد.

نشریه اکونومیست در گزارشی که اخیرا درباره شیوه مدیریت بیماری کرونا منتشر کرده در این باره عنوان می کند: حتی اگر بسیاری از کشورها نتوانند دقیقا از چین کپی‌برداری کنند یا به این نتیجه برسند که نباید چنین کنند، تجربه‌ای که چین از سر گذرانده سه درس مهم برای ما داشته است: اول اینکه با مردم حرف بزنیم، دوم اینکه از سرعت انتقال بیماری بکاهیم و سوم اینکه نظام سلامت را برای اوج‌گرفتن تقاضای تجهیزات بهداشتی و خدمات درمانی آماده کنیم.

با توجه به توضیحاتی که داده شد اگر مدیریت هوشمندی برای کنترل شیوع ویروس کرونا نباشد، با مردم صادقانه رفتار نکرد و منابع به طور صحیح تخصیص داده نشود نه تنها کنترل بیماری سخت می شود بلکه امکان شیوع و گسترش آن نیز بیش از پیش فراهم می شود.