رشد اقتصادی در دو سال فعالیت دولت سیزدهم به 12.6 درصد رسید / تشریفات واگذاری سرخابی‌ها به بانک‌ها در حال انجام است

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، سید احسان خاندوزی وزیر اقتصاد امروز سه‌شنبه 14 فرودین در نخستین نشست خبری در سال جدید گفت: اقتصاد ایران در پایان دولت دوازدهم از 3 موضوع مهم رنج می‌برد؛ اول اینکه بحرانی شدن ناترازی‌های مختلف موجب شده بود در طول دهه 90 نرخ تورم از سطوح 20 تا 25 درصد به میانگین 40 درصد افزایش پیدا کند.

وی افزود: دومین موضوع، رشد ناپایدار و در برخی فصول دولت سابق با ثبت ارقام منفی، اندازه اقتصاد ایران را کاهش داد و ثمره این دو اتفاق، شکل‌گیری بی انگیزگی، چشم انداز منفی و کاهش شدید مشارکت مردم در عرصه اقتصاد شده بود.

خاندوزی درباره عدم توقف رشد اقتصادی گفت: در سال 1402 علی‌رغم هدف‌گذاری دولت برای کاهش نرخ رشد نقدینگی، مجموعه‌ای از اقدامات موجب شد تا رشد اقتصادی کشور متوقف نشود؛ از جمله آن‌ها می‌توان به بهبود محیط کسب وکار، تلاش‌هایی در جهت هدایت اعتبار به بخش‌های مولد و در نهایت افزایش منابع تخصیص یافته به بخش عمرانی کشور اشاره کرد. این اقدامات موجب آن شد که نرخ رشد اقتصادی در 9 ماهه سال گذشته با نفت 6.7 درصد و بدون نفت 4.2 درصد باشد. همچنین رشد اقتصادی در 2 سال فعالیت دولت سیزدهم 12.6 درصد بوده است. این شاخص در طول دولت دوازدهم در مجموع منفی 1.3 درصد بوده است. نرخ رشد اقتصادی بدون نفت نیز در 2 سال فعالیت دولت سیزدهم نیز 10.4 درصد بوده است.

تسهیل ورود مردم در بخش تولید

وزیر اقتصاد در رابطه با شعار سال مبنی بر جهش تولید با مشارکت مردم و نقش آن‌ها گفت: شعار امسال به صورت مکرر بر اهمیت تولید به اضافه گسترده کردن دامنه مشارکت آحاد مردم در خروجی تولید ملی تاکید دارد به شکل مشخصی برای دولت حاوی چند راهبرد جدی است؛ حرکت به سمت تقویت و توسعه بیشتر فرهنگ کارآفرینی، بهبود فضای کسب و کار که نه تنها در حوزه تسهیل مجوز‌ها بلکه کمک‌های مقرراتی برای کاهش بار مقرراتی بر تولیدکنندگان کشور، اعطای مشوق‌های سرمایه گذاری خارجی و داخلی، مشارکت بیشتر بخش‌های خصوصی و تعاونی و گشایش آغوش دولت برای استفاده از این ظرفیت‌ها، تأمین مالی از روش‌های مختلفی از جمله بازار سرمایه، کاهش تصدی‌های دولت در فعالیت‌های اقتصادی، تسریع در فرایند واگذاری شرکت‌های در فهرست (واگذاری) و تقویت نظارت دولت و توانمندی‌های حاکمیتی و تقویت مشارکت عمومی و خصوصی متناسب با هدف گذاری امسال در دستور کار قرار خواهد گرفت.

وی افزود: همچنین امسال اولین سال اجرای برنامه هفتم توسعه است که در این برنامه نکات متعددی به ویژه ناظر بر اقتصاد دانش بنیان، دریاپایگی، پیشران‌های اقتصادی و... وجود دارد که باعث می‌شود امسال مبتنی بر برنامه هفتم، اهتمام بیشتری در سیاست گذاری داشته باشیم.

خاندوزی در ادامه درباره وضعیت فرار سرمایه و برنامه دولت برای کنترل آن گفت: یکی از متغیر‌های بنیادین رشد که نقش پیش نگری برای رشد‌های آتی دارد میزان تشکیل سرمایه ثابت است؛ در دولت دوازدهم مجموعاً 33 درصد کاهش تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داشتیم و در دو سال اخیر مجموعاً بیش از 8 درصد رشد را شاهد هستیم. در بخش ماشین آلات وضعیت بهتری داریم، این بخش در 9 ماهه پارسال 7.1 درصد رشد داشته و در بخش ساختمان هم این شاخص 2.9 درصد بوده است.

خاندوزی تصریح کرد: بنابراین گزافه نیست که بگوییم مجموعه پیامد‌های منفی یا صفر سرمایه گذاری‌های گذشته را پشت سر گذاشته‌ایم، اما نباید نسبت به این موضوع غره شویم. امسال برنامه داریم از ابزار‌های مشوق برای جذب سرمایه گذاری خارجی و داخلی استفاده کنیم. بخشی از این ابزار‌ها از طریق برنامه‌هایی همچون بودجه عمرانی و بخشی هم به وسیله متغیر‌هایی که به شکل غیرمستقیم انگیزه سرمایه گذاری را افرایش می‌دهد، خواهد بود. وی درباره برنامه دولت در سال جدید برای حرکت به سمت اقتصاد مردمی گفت: در 2 لایه اقدامات دولت قابل طبقه‌بندی است. اول نقش مردم در تولید و مدیریت اقتصاد است و دوم نظارت مردم بر عملکرد اقتصادی بخش دولتی.

انتشار مستمر صورت‌های مالی بخش عمومی

وزیر اقتصاد افزود: در بخش نظارت مردم در 2 سال و نیم گذشته تلاش کردیم با انتشار صورت‌های مالی مردم را نه تنها ناظر بر عملکرد بخش دولت بلکه ناظر بر کل بخش عمومی اقتصاد کشور قرار دهیم. این روند در سال جاری نیز استمرار خواهد داشت. در بخش نقش آفرینی مردم در تولید نیز مجموعه اقداماتی در نظر گرفته شده است. در این زمینه پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون سیاست‌های کلی اصل 44 آماده شده است. این لایحه می‌تواند امر نظارت و هم‌چنین تغییراتی در تعاریف طبقه‌بندی شرکت‌های قابل واگذاری ایجاد کند.

سخنگوی اقتصادی دولت تصریح کرد: علاوه بر این در آخرین جلسه شورای عالی سیاست‌های اصل 44، دستگاه‌های اجرایی مکلف شدند از مدیریت شرکت‌هایی که سهم زیادی در آن ندارند خارج شوند. اما در این مسیر باید از اشتباهات گذشته در امر واگذاری‌ها، توجه به بخش دولتی و تقسیم صنایع کشور به مقیاس‌های کوچک درس عبرت بگیریم.

وی درباره مدیریت بازار ارز در سال جاری، گفت: سال 1402 در شرایطی به پایان رسید که بانک مرکزی میزان ارز بیشتری را برای واردات نسبت به 1401 تجهیز کرد و با وجود همه فشار‌ها و کاهش درآمد ارزی کالا‌هایی که قیمت جهانی آن کاهش یافته بود، اما مجموعاً تخصیص و تأمین ارز کالا‌های وارداتی در 1402 بهتر از 1401 انجام گرفت.

وی افزود: امسال از سه منظر بازار ارز مدیریت خواهد شد؛ نخست تقاضای تجاری ارز با حدگذاری‌هایی انجام خواهد شد و وزارت صمت و جهاد کشاورزی بر این امر نظارت می‌کنند. دوم آنکه تقاضا‌های غیرتجاری و سفته بازانه از طریق تقویت حکمرانی ریال دنبال خواهد شد و سوم آنکه افزایش عرضه ارز هم در جهت افزایش انگیزه صادرکنندگان غیرنفتی برای بازگشت ارز صادراتی در دستور کار خواهد بود.

آخرین وضعیت واردات خودرو

خاندوزی درباره وضعیت بازار و واردات خودرو گفت: در سال 1402 بیش از 17 هزار و 300 خودرو وارد گمرکات کشور و بیش از 11 هزار 200 خودرو ترخیص شد و نیمی از این تعداد پلاک و تحویل مشتریان شد. طبق اعلام وزارت صمت حدود 20 هزار خودرو هم در مرحله ورود به گمرکات کشور است.

وی در ادامه افزود: با توجه به اینکه قرار است سقف ثبت سفارش سال 1403 بین وزارت صمت و بانک مرکزی تعیین شود، پس از دستیابی با توافق در این حوزه اطلاع رسانی می‌شود.

سخنگوی اقتصادی دولت درباره افزایش تشکیل سرمایه تصریح کرد: بیشترین میزان پروژه‌هایی که توسط سرمایه گذار خارجی تأمین مالی می‌شود، پروژه‌های صنعتی است، اما تا زمانی که این پروژه‌ها به بهره برداری نرسند، اثر آن در بخش تولید مشخص نمی‌شود، ولی از همین ابتدا اثراتی که بر کاهش نرخ بیکاری و افزایش تشکیل سرمایه رخ داده است و به وضوح شاهد آن هستیم.

 5.5 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در سال 1402

خاندوزی در رابطه با سرمایه‌گذاری‌های خارجی اظهار کرد: مسیر سرمایه گذاری خارجی که در سال 1401 معادل 4 میلیارد دلار و در سال 1402 که 5.5 میلیارد دلار بود، نشان می‌دهد در ترکیب سرمایه گذاری‌های خارجی، فارغ ازتحریم‌های آمریکا، در حال ایجاد فضای پایدار برای جذب سرمایه گذاری خارجی هستیم که این برای اقتصاد ایران نویدبخش است.

وی درباره جزئیات ترکیب سرمایه‌گذاری خارجی در سال گذشته افزود: در سال گذشته 318 طرح سرمایه‌گذاری مورد توافق با سرمایه‌گذاران خارجی قرار گرفت. در این بین چین با 1.8 میلیارد دلار، ترکیه با 678 میلیون دلار و امارات با 579 میلیون دلار سه کشور با بیشترین سرمایه‌گذاری در سال گذشته بودند. خاندوزی افزود: همچنین 74 درصد این سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه صنعت بوده، 1.5 درصد در حوزه نفت (البته از لحاظ ارزشی میزان قابل توجهی در بخش نفت بوده)، 10 درصد در حوزه کشاورزی، 7.5 درصد در حوزه خدمات، حدود یک درصد در حوزه گردشگری و حدود 2 درصد در بخش حمل و نقل، ساختمان و معدن بوده است. سخنگوی اقتصادی دولت در مورد برنامه‌های دولت در حوزه تثبیت سرمایه‌گذاری‌های خارجی گفت: در سال 1402 اقدامات متفاوتی به منظور جذب سرمایه‌گذار خارجی رقم خورد. اطلس سرمایه‌گذاری با هدف هدایت سرمایه‌گذاران به سمت پروژه‌های با بازدهی بالا یکی از اقدامات مهم بود. همچنین تسهیل‌گری و اقدامات اجرایی جذب سرمایه‌گذار با هماهنگی چند بانک بسیار راحت‌تر از گذشته شده است. در سال جاری نیز با همکاری مشترک دولت جمهوری اسلامی و بانک‌های توسعه‌ای به سمت جذب منابع خارجی حرکت خواهیم کرد.

خاندوزی گفت: در انتهای سال گذشته با بازپرداخت بدهی‌های سال‌های بعد از 1397 به بانک توسعه isdb موفق به اخذ موافقت این بانک برای جذب منابع مالی شدیم. با توجه به این اقدامات تصور ما این است که سال 1403 نیز مانند سال قبل یکی از نقاط برجسته در جذب منابع و سرمایه‌گذاری‌های خارجی باشد.

سخنگوی اقتصادی دولت درباره اینکه آیا بسته سیاستی تحقق شعار سال تدوین خواهد شد یا خیر گفت: اولین جلسه ستاد اقتصادی دولت در هفته اول امسال با دستور آقای رئیس جمهور و به منظور نگارش بسته عملیاتی تحقق شعار سال برگزار شد. بسته سیاستی تحقق شعار سال با حضور وزارت‌خانه‌های تولیدی و سازمان برنامه و بودجه در حال نگارش است و امیدواریم تا هفته آینده بتوانیم پیش‌نویس این بسته را به ستاد اقتصادی دولت تقدیم کنیم.

ساعات کاری تغییر نمی‌کند

خاندوزی در پاسخ به سوالی درباره تغییرات ساعت کاری و همچنین طرح تغییر روز‌های تعطیل گفت: دولت فعلاً مصوبه‌ای در دستور کار خود برای تغییر ساعت کاری به منظور رفع ناترازی‌های انرژی ندارد. در موضوع تعطیلات نیز از آن جهت که این موضوع همچنان در حال بررسی است نمی‌توان اظهار نظر قاطع در مورد آن داشت.

سخنگوی اقتصادی دولت درباره مردمی سازی اقتصاد اظهار کرد: در سال‌های گذشته ما همواره با 2 نگاه حدی در خصوص بخش خصوصی و دولتی مواجه بوده‌ایم. یک نگاه هیچ نقش و جایگاهی برای بخش خصوصی در فعالیت‌های اقتصادی قائل نبوده و یک نگاه نیز معتقد به این بوده که تمام فعالیت‌های دولتی باید از عرصه اقتصاد پاک شود. ما در این سال‌ها ثمرات هر 2 نگاه را مشاهده کرده‌ایم و باید از مجادلات «دولتی سازی» و «خصوصی سازی» عبور کنیم. در واقع نباید با عناوینی مجدد شاهد واگذاری‌های بی قید و شرط نقش استراتژیک دولت به گروه‌های ذی نفوذ سیاسی باشیم.

وزیر اقتصاد با بیان اینکه البته دولت باید با چارچوب گذاری به سمت رقابت سازی بخش خصوصی توانمند حرکت کند، گفت: در این زمینه امسال حتماً با واگذاری‌های مندرج در بودجه به بخش خصوصی توانمند، مولد سازی دارایی‌های راکد، نقش‌دهی به شرکت‌های تعاونی شهرستانی و خروج دولت از مداخلات در شرکت‌هایی که بخش اندکی از سهام را دارد به سمت افزایش و ارتقا نقش مردم در اقتصاد حرکت خواهیم کرد.

سخنگوی اقتصادی دولت در مورد واگذاری پرسپولیس و استقلال اظهار کرد: با توجه به اینکه مصوبه پیشین دولت برای واگذاری پرسپولیس و استقلال مورد موافقت هیأت عالی واگذاری قرار نگرفت و این موضوع مجدداً در هیأت وزیران مطرح و مقرر شد این باشگاه به شرکت‌های تابعه یکی از بانک‌های غیردولتی واگذار شود، منتظر هستیم تشریفات اداری این کار انجام شود و در آن زمان مشخص می‌شود که کدام بانک‌ها مایل به خریداری این دو باشگاه هستند.

وزیر امور اقتصاد و دارایی کشور درباره کنترل حجم و بهبود کیفیت نقدینگی تصریح کرد: اجرای سیاست کنترل مثداری ترازنامه بانک‌ها ابزار خوبی به بانک مرکزی داد تا بتواند نقدینگی را کنترل کند. بسیاری نسبت به تحقق هدف کنترل نقدینگی بدبین بودند، اما گزارش بانک مرکزی نشان داد این هدف محقق شده است.

خاندوزی ادامه داد: خوشبختانه در سال 1402 هم نقدینگی کنترل شد و هم رشد اقتصادی استمرار داشت و امیدواریم در سال 1403 روندی که در سال گذشت شکل گرفت، با اصلاحاتی که صورت خواهد گرفت، ادامه پیدا کند.

سخنگوی اقتصادی دولت در خصوص وضعیت تجارت کشور در سال 1402 گفت: کل صادرات کشور اعم از صادرات کالاها، خدمات فنی و مهندسی و برق در مجموع 86 میلیارد و 890 میلیون دلار و مجموع واردات با احتساب میزان واردات شمش طلا، مجموعاً 66 میلیارد و 280 میلیون دلار بوده که نشان می‌دهد کل مبادلات تجاری بیش از 153 میلیارد بوده که نسبت به سال 1401 معادل 2.6 درصد افزایش نشان می‌دهد.

وی افزود: مازاد تجارت خارجی کشور در سال گذشته بیش از 20 میلیارد دلار بوده است. 2 میلیارد دلار ورادات شمش طلا حاکی از انتقال ارز حاصل از صادرات بوده و نه واردات کالای مصرفی وباید این موضوع مورد توجه قرار گیرد. بیشترین مقاصد صادراتی کشور چین، عراق، امارات، ترکیه و هند بوده‌اند که 73 درصد صادرات کشور به این مقاصد انجام شده است. همچنین در حوزه واردات، بیشترین کالا‌های وارداتی از امارات، چین، ترکیه، آلمان و هند انجام شده و سهم این کشور‌ها از واردات کشور معادل 76 درصد بوده است.

وی درباره بهره‌مندی از بازار سرمایه در سال جاری تصریح کرد: یکی از بهترین نهاد‌هایی که می‌تواند مشارکت مردم در تأمین مالی اقتصاد را ایفا کند، بازار سرمایه است. در این نهاد چند دستورالعمل با اولویت وجود دارد تا نقش این بازار را تقویت کند. اولویت اول تمرکز بر شرکت‌های سهامی عام پروژه است که امیدواریم امسال بتوانیم ارقام بیشتری از سال گذشته را در جذب منابع مالی مردم به سمت این شرکت‌ها انجام دهیم. اولویت دوم ارتقا جایگاه سکو‌های تأمین مالی جمعی در فرابورس و همچنین سکو‌های تأمین مالی ارزی است.

وی تاکید کرد: اما پیش شرط تمام این بسترسازی‌ها، مهار تصمیم‌گیری‌های دارای ابعاد منفی بر بازار سرمایه است که ان شاء الله بتوانیم در بسته سیاستی امسال آن‌ها را پیش‌بینی و جهت هماهنگی بین دستگاهی اقداماتی را در راستای پیش‌بینی پذیری انجام دهیم.

خاندوزی در ادامه در پاسخ به سوالی در رابطه با مجوز‌های معطل مانده در درگاه ملی مجوز‌ها اظهار کرد: برای صدور خودکار مجوز‌های معطل مانده در درگاه ملی مجوز‌ها نیازمند تغییراتی فنی بودیم که در پایان سال گذشته انجام شد. از اسفندماه سال 1402 فرایند صدور خودکار مجوز‌های معطل مانده آغاز شده و قانون این مجوز را به درگاه ملی داده است تا در صورت تأخیر دستگاه صادر کننده، به‌صورت خودکار مجوز متقاضی را صادر کند. البته وظیفه نظارت‌های پسینی بر متقاضیان مجوز همواره به عهده دستگاه‌های صادر کننده است.

خاندوزی همچنین با اشاره به عملکرد اقتصاد در سال 1402 اظهار کرد: در سال گذشته 318 پروژه خارجی با ارزش بالای 5.5 میلیارد دلار آغاز به سرمایه گذاری واقعی شد برخی این رشد، آن‌ها را ناراحت کرده و گفتند این میزان سرمایه گذاری به خاطر تسهیلات بانک‌ها به نفت است اما در سرمایه گذاری خارجی شرط اول، احراز شدن سرمایه گذاری خارجی است و در غیر این صورت امکان ثبت آن وجود ندارد برخی هم مباحث دیگری مطرح کردند.

وی افزود: تا پیش از دولت سیزدهم هر طرحی که تصویب نامه می‌گرفت بدون در نظر گرفتن اینکه سرمایه وارد شده یا خیر به عنوان سرمایه گذاری خارجی ثبت می‌شد. ما از ابتدای دولت سیزدهم برای اینکه متغیر‌ها را صادقانه به مردم اعلام کنیم در خصوص سرمایه گذاری‌های خارجی دولت از این روش استفاده کردیم که اگر منجر به ورود سرمایه نشده باشد، آن مبلغ را از ارقام واقعی کسر می‌کردیم؛ به عنوان مثال در دوره برجام طرح‌های تفاهم نامه زیادی اعلام شد یا شرکت‌های نفتی ارقام چند میلیارد دلاری اعلام می‌کردند اما هیچکدام برای سرمایه گذاری وارد کشور نشدند این مسأله موجب شد نسبت به برخی اطلاعاتی که در سال‌های قبل به عنوان سرمایه گذاری خارجی اعلام می‌شد، اختلاف پیش بیاید؛ بنابراین آمار سرمایه گذاری خارجی در سال 1402 بالاتر از 16 سال گذشته بود.

وزیر اقتصاد تصریح کرد: یکی دیگر از بخش‌هایی که دولت آن را دنبال می‌کرد، کنترل تورم هم از مسیر سیاست‌های کلان مالی مانند پولی و مالی و هم در سطح خرد مانند بازار‌ها بود که ثمره آن در کاهش تورم سالانه از 45 به 37 درصد بود.

وی افزود: در دو ساله دولت سیزدهم تورم نقطه به نقطه کاهش 1‌7 درصدی داشت و از 43.9 در شهریور 1400 به 32.2 درصد در اسفند 1402 رسید. نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها نیز با کاهش 19 درصدی از 60 به 41.2 درصد در اسفند 1402 رسید.

کاهش نرخ رشد نقدینگی

سخنگوی اقتصادی دولت در ادامه گفت: نرخ رشد نقدینگی که در سال 97 حدود 22 درصد بود در سال 98 به 42.2 درصد افزایش یافته بود اصلاح ترازنامه بانک‌ها سبب شد نرخ رشد نقدینگی به 25.6 درصد کاهش یابد رشد نقدینگی در افزایش تورم مؤثر است.

خاندوزی اظهار کرد: سیاست‌های مالی و پولی دولت هم کمک حال بود و انضباط مالی شرکت‌های دولتی و خود دولت در دستور کار بی اغماض بود دولت قبل 53 همت استقراض از بانک مرکزی در سال 1400 برای تسویه کسری‌های بودجه خود انجام داده بود اما در دولت سیزدهم در سال‌های 1401 و 1402 بدون استقراض از بانک مرکزی بودجه عمومی را مدیریت کردیم.

به گفته وزیر اقتصاد، سهم درآمد‌های پایدار یعنی درآمد‌های غیر از فروش نفت و اوراق در سال گذشته 1093 همت بود که 104 درصد بودجه مصوب بود. درآمد‌های دولت از منابع پایدار 57 درصد نسبت به 1401 رشد داشت. همچنین بودجه عمرانی در سال 1401 بیش از 100 درصد بودجه مصوب محقق شد و در سال 1402 معادل 302 همت پرداخت‌های عمرانی داشتیم.

وی همچنین در ادامه اظهار کرد: در روز‌های نخست سال 1403 شاهد این بودیم که برخی تلاش کردند روند رشد مثبت 9 فصل اخیر را زیر سوال ببرند. البته بخش زیادی از کارشناسان اقتصادی اذعان کردند که در زمینه رشد اقتصادی، در سال‌های اخیر عملکرد مثبت داشته‌ایم اما در اظهار نظری عجیب اعلام شد نرخ رشد اقتصادی به خاطر افزایش قیمت نفت بود که که نه تنها از اساس ادعای اشتباهی است بلکه در سال گذشته قیمت نفت 10 دلار کمتر از قیمت نفت در 1401 بوده است.

خاندوزی در پایان گفت: بر اساس آمار بانک‌مرکزی نرخ رشد بخش صنعت 4.2 و معدن 3.8 بوده است. بنابراین نرخ رشد اقتصادی 1402 انتظار می‌رود بیش از سال قبل از آن باشد و ضمن اینکه نه تنها واقعی است بلکه با کیفیت است. به دلیل اینکه نرخ بیکاری در زمستان گذشته 8.6 و در کل سال 8.1 درصد بود و همزمان با آن نرخ مشارکت اقتصادی افزایش یافت که نشان دهنده رشد اقتصادی 1402 با کیفیت بوده است. شاخص‌های سرمایه گذاری در آمار 9 ماهه 1402 رشد داشته و تشکیل سرمایه 4.7 درصد افزایش داشت. اگر دو سال اول شروع به کار دولت را در نظر بگیریم، مجموعاً رشد بیش از 8 درصدی داشت در حالی که در 4 سال دولت دوازدهم منفی 33 درصد بوده است.