روایتی از زندگی و زمانه آیت‌الله یزدی؛ شخصیتی جامع و اثرگذار

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، آیت‌الله شیخ محمد یزدی عضو سابق شورای نگهبان سه سال پیش و در سن 89 سالگی بر اثر بیماری و کهولت سن دار فانی را وداع گفت. ایشان قریب به 70 سال از عمر خویش را در سنگر علم و انقلاب سپری کرد و منشأ خدمات فراوانی برای کشور و حوزه‌های علمیه شد.

آیت‌الله یزدی در سال 1310 به دنیا آمد. پدرش از شاگردان آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری و امام جماعت یکی از مساجد شهر اصفهان بود. دروس ابتدایی را در محضر پدر و در حوزه علمیه اصفهان فراگرفت. بعد از حضور آیت‌الله بروجردی در قم و رونق یافتن این حوزه، ایشان به قم هجرت کرد و در مدرسه فیضیه مستقر شد. مابقی دروس سطح حوزه مانند رسائل و مکاسب و کفایه را از محضر اساتید قم همچون آیت‌الله شیخ مرتضی حائری و آیت‌الله مرعشی‌نجفی فراگرفت و سپس در درس خارجه فقه آیت‌الله بروجردی، امام خمینی (ره) و آیت‌الله اراکی و درس تفسیر علامه طباطبایی حضور پیدا کرد.

**حضور در جمع یاران امام خمینی (ره)

آیت‌الله یزدی جزو حلقه اول درس خارج فقه امام خمینی (ره) در مسجد سلماسی قم بود و همین آشنایی موجب شد تا با شروع نهضت امام، با ایشان همراه شود. ورود آیت‌الله یزدی به نهضت امام از سال 1343 آغاز شد؛ زمانی که ایشان سلسله سخنرانی‌هایی در مسجد امام حسن عسگری (ع) قم آغاز کرد.

در آن دوران ایشان حامل پیام امام خمینی (ره) به علمای بلاد نیز بود. بعد از تبعید امام خمینی در سال 1343، آیت‌الله یزدی از مبلغان مرجعیت امام خمینی (ره) بود و در منبر‌ها اقدام به تبلیغ مرجعیت و افکار امام کرد؛ لذا در سال 1344 ساواک از سخنرانی او در مسجد آیت‌الله بروجردی کرمانشاه جلوگیری کرد و در سال 1345 ممنوع‌المنبر شد.

آیت‌الله یزدی از اعضای جوان جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود که در دوران نهضت اسلامی به سخنرانی و امضای بیانیه‌های جامعه پرداخت و سرانجام همچون سایر اعضای جامعه تبعید شد. اولین تبعید ایشان بعد از تظاهرات در شهر قم در پی انتشار مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات علیه امام خمینی در سال 56 صورت گرفت که ایشان به بندر لنگه تبعید شد. فعالیت‌های افشاگرانه آیت‌الله یزدی در تبعید و ارتباط با روحانیان شهر‌های اطراف و ترک تبعیدگاه، موجب شد محل تبعید او از «بندرلنگه» به شهر «اسلام‌آباد غرب» تغییر یابد.

نافرمانی از ساواک و شهربانی در تبعیدگاه جدید نیز ادامه یافت. او در اسلام‌آباد غرب با جوانان منطقه به فعالیت علیه رژیم پهلوی پرداخت و در نهایت، ساواک کرمانشاه بر اثر نگرانی از این فعالیت‌ها تقاضای تبعید وی به «کرند غرب» را داد. ایشان به رغم ممنوع‌المنبری در 29 تیرماه 1357 علیه شاه سخنرانی مفصلی ایراد کرد و در پی آن در نیمه شب 4 مرداد دستگیر شد.

**نگارش کتاب با موضوع امامت و ولایت

آیت‌الله یزدی پس از تبعید امام خمینی (ره) به همراه آیات محمدی گیلانی، محمدتقی مصباح‌یزدی، حسین مظاهری و موسوی یزدی بحث‌های فقهی و تفسیری راجع به مسائلی همچون خمس، حکومت و ولایت داشتند که مباحث مربوط به ولایت به صورت کتابی تحت عنوان «امامت در شیعه» به چاپ رسید.

همکاری با نشریات مخفی حوزه همچون بعثت و انتقام که محتوای آن مقابله و مبارزه با طرح‌ها و اقدامات حکومت پهلوی و هیئت حاکمه کشور‌ها و رژیم‌های استعمارگر خارجی به ویژه آمریکا، ایدئولوژی مبارزه اسلامی، مطرح کردن مبارزات انقلابی جهان اسلام، اصلاح حوزه و اخبار مرتبط با نهضت روحانیت بود. تشکیل می‌داد، از جمله اقدامات ایشان بود.

آیت‌الله یزدی همچنین در قم و تهران جلساتی را به صورت مخفی تشکیل می‌داد و با افراد و جریان‌های گوناگون به تبادل نظر می‌پرداخت که به جلسات زیرزمینی شهرت یافته بود. در این جلسات زیر زمینی اعلامیه‌های حضرت امام (ره) را چاپ و تکثیر می‌کردند و به شهرستان‌ها ارسال می‌شد.

**خانه‌اش محل اقامت امام شد

آیت‌الله یزدی پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره در خدمت نظام بود و در مسئولیت‌های مهمی ایفای نقش کرد. امام خمینی (ره) در 10 اسفند 57 به قم بازگشت و در منزل آیت‌الله یزدی سکونت داشت. هماهنگی ملاقات‌ها در دورانی که امام در قم حضور داشت و مسئولیت دفتر ایشان در قم برعهده آیت‌الله یزدی بود.

یکی از اولین مسئولیت‌های آیت‌الله یزدی پس از پیروزی انقلاب، عضویت در هیئت سه نفره حل اختلاف قوا بود. در پی افزایش اختلافات بنی‌صدر با شهید بهشتی، نخست‌وزیر و دیگر مسئولان نظام در دوران جنگ تحمیلی، امام خمینی (ره) دستور به تشکیل هیأت حل اختلاف دادند.

از دیگر مسئولیت‌های آیت‌الله یزدی در آن زمان باید به عضویت در جمع فقهای شورای نگهبان و هیأت امنای مسجد جمکران اشاره کرد. ایشان در دهه 60 در جایگاه نمازجمعه تهران نیز قرار گرفت. وی بین سال‌های 68 تا 78 بیشترین حضور را در نماز جمعه تهران داشت، اما سال 82 به‌دلیل کسالت از این سمت استعفا داد.

آیت‌الله یزدی که در ادوار اول تا پنجم مجلس خبرگان رهبری، عضو این مجلس بود و در دوره اول خبرگان و جلسه تاریخی سال 68 که به انتخاب آیت‌الله خامنه‌ای منجر شد نیز حضور داشت. ایشان همچنین در دوره‌های اول و دوم مجلس شورای اسلامی از سوی مردم تهران و قم نماینده بود.

**حضور در سه جایگاه مهم نظام

آیت‌الله یزدی در سال 1368 از سوی رهبر معظم انقلاب عهده‌دار ریاست دستگاه قضائی کشور شد. ایشان که در پی استعفای آیت‌الله صافی گلپایگانی در تیرماه 1367 از سوی حضرت امام خمینی (ره) به عضویت شورای نگهبان منصوب شده بود در سال 1368 به دلیل ریاست قوه قضائیه در شورای نگهبان حضور نداشت و پس از پایان خدمت در قوه قضائیه در سال 1378 مجدد به عضویت شورای نگهبان درآمد.

یکی از عرصه‌های حضور آیت‌الله یزدی در دفاع از نظام و انقلاب به فتنه 88 برمی‌گردد. ایشان علیه فتنه و دسیسه دشمنان روشنگری کرد. آیت‌الله یزدی در گفتگویی عنوان کرد: «می‌خواستند در نتیجه انتخابات تشکیک ایجاد کنند، اما، چون سیستم برگزاری انتخابات دستی بود نتوانستند این کار را انجام دهند... آقای موسوی و طرفداران او بدون استدلال به نتیجه انتخابات اعتراض می‌کردند و به دنبال ایجاد فتنه بودند که خوشبختانه با تاکید رهبر معظم انقلاب بر اجرای قانون، حمایت از شورای نگهبان و صحت کار سیستم شمارش دستی آرا شبهات را پایان داد.»

آیت‌الله یزدی بعد از وفات آیت‌الله مهدوی‌کنی در سال 93، از سوی اعضای مجلس خبرگان به‌ریاست این مجلس انتخاب شد. رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای خبرگان در تاریخ 21 اسفند 93، از این انتخاب خبرگان تقدیر کرده و فرمودند: «شخصیت، سوابق و لواحق آیت‌الله یزدی نشان می‌دهد که انتخاب ایشان برای ریاست خبرگان مناسب و بجاست.»

سرانجام این مجاهد و فقیه بزرگ در تاریخ 19 آذر سال 1399 دار فانی را وداع گفت. رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیتی، ایشان را شخصیتی «جامع و اثرگذار» خواندند.