روبل در برابر دلار و یورو، بهای گاز صادراتی روسیه / اروپا چه خواهد کرد؟

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، پوتین یک هفته به بانک مرکزی و شورای وزیران وقت داده تا این فرمان را اجرایی کنند و گفت: در هفته‌های اخیر، تعدادی از کشور‌ها تصمیم‌های غیرقانونی برای مسدود کردن دارایی‌های روسیه گرفتند و به این ترتیب غرب به طور کلی تمام اعتماد به ارز‌های خود را از بین برده است. رئیس‌جمهور روسیه در سخنانی در این باره اضافه کرد: صادرات کالا از روسیه به اتحادیه اروپا و دریافت کالا با ارز آن‌ها بی معنی است. پرداخت گاز روسیه به روبل صورت خواهد گرفت. در پی این فرمان ایتالیا دومین خریدار بزرگ گاز روسیه واکنش نشان داد و به این تصمیم پوتین اعتراض کرد و "فرانچسکو جیاوازی" مشاور اقتصادی "ماریو دراگی" نخست وزیر ایتالیا گفت: نظر من این است که ما به یورو بپردازیم، زیرا پرداخت به روبل راهی برای جلوگیری از تحریم‌ها خواهد بود، بنابراین فکر می‌کنم ما همچنان به یورو پرداخت می‌کنیم. رابرت هابک وزیر اقتصاد آلمان بزرگترین خریدار گاز روسیه نیز اعلام کرد که پرداخت پول با روبل نقض قرارداد‌ها است و کشورش با شرکای اروپایی خود در مورد نحوه پاسخگویی گفتگو خواهد کرد. این تصمیم روسیه که یورو نیوز از آن بعنوان برنامه " تنبیهی " یاد کرد، در حالی طرح شده است که اتحادیه اروپا در حال حاضر بیش از 40 درصد گاز مصرفی خود را از روسیه وارد می‌کند. برآورد می‌شود 27 کشور عضو، روزانه بین200 تا 800 میلیون یورو برای واردات گاز به روسیه پرداخت می‌کنند. چرایی فرمان پوتین پوتین در جریان اعلام این تصمیم، کشور‌های اتحادیه اروپا را «دولت‌های متخاصم» توصیف کرد. بروکسل تلاش می‌کند مانند ایالات متحده آمریکا، بریتانیا و کانادا، بانک مرکزی روسیه و صنعت نفت و گاز این کشور را تحریم کند. اگر روسیه در صادرات گاز روبل را جایگزین دلار و یورو کند، می‌تواند آسیب تحریم‌های غرب علیه اقتصاد خود را کاهش دهد. این برنامه در حالی از سوی پوتین طرح شده که از زمان آغاز حمله نظامی روسیه به اوکراین، ارزش روبل در برابر دلار آمریکا تا 85 درصد سقوط کرده است. روز چهارشنبه و در پی دستور ولادیمیر پوتین ارزش واحد پول روسیه به‌شدت تقویت شد. وابستگی شدید اتحادیه اروپا به گاز روسیه، باعث دودستگی کشور‌های عضو برای تحریم صنعت انرژی روسیه شده است. همزمان با ارائه طرح تغییر واحد پول برای خرید گاز از روسیه، شاخص مرجع اروپایی برای قرارداد‌های کلان جاری گاز، برای مدتی کوتاهی از 44 دلار برای هر یک میلیون واحد گرمایشی در بریتانیا فراتر رفت. در همین روز و براساس داده‌های اپراتور گازکید، میزان انتقال گاز خط لوله یامال - یوروپ از آلمان به لهستان به شدت کاهش یافت و این‌مسائل نشانگر احتمال بروز اختلال در روند انتقال گاز در صورت شرایط ناپایدار واردات از روسیه به شمار می‌رود. چگونگی اجرای این فرمان کارشناسان حقوقی می‌گویند امکان تغییر یکجانبه مفاد قرارداد‌ها از سوی روسیه، پایین است. تیم هارکورت، مدیر بخش اقتصادی موسسه مطالعات سیاست عمومی و حکمرانی دانشگاه علوم سیدنی می‌گوید: «قرارداد میان دو طرف بسته و معمولا بهای خرید و فروش با دلار یا یورو تعیین می‌شود. اگر یک طرف قرارداد سرِ خود بگوید: "شما باید با این واحد [دیگر] پرداخت کنید" دیگر قراردادی وجود ندارد.» سوزان ساکمار، استاد مدعو حقوق دانشگاه هیوستون می‌گوید: «اساسا معلوم نیست که این درخواست روسیه تا چه حد جدی است. شاید افزایش شدید بهای شاخص گاز اروپا هدف ولادیمیر پوتین بوده باشد. در حالت عادی چنین افزایشی زمان زیادی می‌برد. با این حال اعلام یک تصمیم از سوی رئیس جمهوری روسیه در یک روز باعث چنین جهشی در قیمت شد. این وضعیت به نفع پوتین است.» الکساندر نیکولوف، وزیر انرژی بلغارستان معتقد است، یک طرف ثالث (سوم) در صوفیه می‌تواند انتقال وجه به روبل را عملی کند و می‌گوید: ما انتظار هرگونه رویداد غیرعادی را داشتیم و این سناریو هم مورد بررسی قرار گرفته بود. به نظر ما هیچ مشکلی برای پرداخت در چارچوب قرارداد‌های فعلی [به روبل] وجود ندارد. از سوی دیگر کلودیو گالیمبرتی، معاون رئیس پژوهشکده انرژی «ریستاد» نروژ می‌گوید: «روسیه این امکان را دارد که در نتظیم قرارداد‌های جدید، روبل روسیه را جایگزین ارز‌های جاری کند. با این حال چنین درخواستی مستلزم آن است که بانک‌های مرکزی [کشور‌های وارد کننده گاز] مبلغی روبل در حساب‌های خود داشته باشند یا اینکه از بازار‌ها این ارز را تهیه کنند.» افزایش بهای گاز در حالیکه تحریم‌های کشور‌های غربی علیه روسیه به‌دلیل حمله نظامی این کشور به اوکراین بیش از پیش تشدید می‌شود، بهای حامل‌های انرژی در اروپا و آمریکای شمالی به شدت افزایش یافته است. به نظر می‌رسد شهروندان کشور‌های غربی باید مستقیما در تامین بهای مقابله با جنگ در اوکراین مشارکت کنند. افزایش شدید و کم سابقه بهای نفت و گاز، به سرعت باعث بالا رفتن رقم قبض‌های انرژی خانگی و صنعتی می‌شود. همزمان، قیمت سوخت در پمپ بنزین‌ها هزینه روزمره زندگی را افزایش می‌دهد. این مساله، در کنار نرخ بالای تورم دوران «احیای اقتصادیِ پساکووید» پیشاپیش بسیاری از اتحادیه‌های کارگری را به سمت چانه‌زنی دوباره با کارفرمایان برای افزایش حقوق سوق داده است. برونو لومِر، وزیر دارایی فرانسه پیش‌تر از شهروندان این کشور خواست تا دست‌کم در کوتاه مدت در مصرف انرژی بشدت صرفه‌جویی کنند. اتحادیه اروپا، اعلام کرده است در سال جاری واردات نفت و گاز از روسیه را دو سوم کاهش می‌دهد. این تصمیم یک روز پس از قطع کامل وارادت ایالات متحده و تصمیم بریتانیا برای پایان دادن به خرید نفت و گاز روسیه تا پایان سال جاری اعلام شد. آلمان سالانه 42.6 میلیارد مکعب از گاز طبیعی مورد نیاز خود را از روسیه وارد می‌کند. ایتالیا 29.2، بلاروس 18.8، ترکیه 16.2، هلند 15.7، مجارستان 11.6 و لهستان 9.6 میلیارد مکعب گاز از روسیه وارد می‌کنند. آلمان، ایتالیا، هلند، مجارستان و لهستان عضو اتحادیه اروپا هستند. بروکسل همچنین طرحی را برای استقلال انرژی از روسیه تا سال 2030 آماده کرده است. تا آن زمان، امکان بازگشت دوباره ذغال سنگ برای به راه‌انداختن موتور‌های برخی صنایع و همزمان توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر نظیر آفتاب و باد، در دستور کار قرار دارد. با این حال چالش‌هایی پیش روی همین برنامه وجود دارد. بازگشت ذغال سنگ، که در برنامه‌های آلمان و بلژیک پیش‌بینی شده است به معنای عقب‌نشینی از استاندارد‌های مقابله با گرمایش زمین است. افزایش بهره‌برداری از انرژی‌های طبیعی هم امری زمان‌بر است. کارشناسان می‌گویند در کوتاه مدت، اتحادیه اروپا باید واردات گاز به‌ویژه از قطر را افزایش دهد و میزان بیشتری گاز مایع از ایالات متحده آمریکا بخرد. این راه‌حل‌ها با توجه به مسافت زیاد و نبود خط لوله مستقیم انتقال گاز، هزینه‌ها را بیش از پیش افزایش خواهد داد. پرداخت بیت کوین همچنین روسیه آماده پذیرش هر چیزی به غیر از ارز‌های فیاتی (پول بدون پشتوانه)، چون یورو یا دلار آمریکاست و در این ارتباط «پاول زاوالنی» رئیس کمیته انرژی دومای روسیه اعلام کرد که مسکو برای فروش انرژی به غرب در ازای روبل، طلا، ارز‌های ملی کشور‌های دوست یا حتی بیت کوین آماده است. رئیس کمیته انرژی دومای روسیه در عین حال تاکید کرد که مسکو می‌تواند بیت کوین را در ازای صادرات انرژی بپذیرد. ما مدتی است به چین پیشنهاد کرده ایم به معامله با ارز‌های ملی همچون روبل و رنمینبی (یکای پول رسمی کشور چین) روی آورد. در مورد ترکیه لیر و روبل خواهد بود. این مقام روسی اضافه کرد: مجموعه ارز‌ها می‌تواند متفاوت باشد، این یک عمل رایج است و چنانچه لازم باشد، مبادلات با بیت کوین انجام می‌شود. اثرات جایگزینی روبل به جای دلار و یورو یورو نیوز می‌گوید که روسیه، چین، ایران و چند کشور دیگر از سال‌ها پیش تلاش کرده اند تا جلوی برتری مطلق دلار آمریکا در تجارت جهانی بایستند. دلیل بخشی از این رویکرد به تحریم‌های مالی ایالات متحده آمریکا علیه این کشور‌ها باز می‌گردد. لیام پیچ، کارشناس ارشد موسسه «اقتصاد‌های نوظهور اروپا» می‌گوید اجرای این طرح «فشار بر توانایی روسیه برای تسویه بدهی‌های خارجی و واردات را افزایش می‌دهد.» به نظر می‌رسد موفقیت اجرای پیشنهاد ولادیمیر پوتین برای جایگزینی دلار و یورو با روبل روسیه، در بلندمدت، اهمیت دلار در بازار‌های جهانی را کاهش دهد و در مقابل، نقش روبل و یوآن چین یا دیگر واحد‌های پولی را در معاملات بین‌المللی پررنگ‌تر کند. چنین وضعیتی می‌تواند بهای نرخ وام و شرایط مالی در ایالات متحده آمریکا را تحت‌الشعاع قرار دهد.