سیاسی‌کاری مدیرکل آژانس در آستانه مذاکرات / بازیگری برای غرب؟
یک کارشناس روابط بین‌الملل معتقد است رفتار و اظهارات مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سال‌ها و به خصوص این اواخر، مطابق با شرح وظایف مدیرکل آژانس نیست و به شدت سیاسی شده است.
خبرگزاری میزان - مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در تازه‌ترین گزارش خود در آستانه از سرگیری گفت‌وگو‌ها 1+4 برای لغو تحریم‌های غیرقانونی و یک‌جانبه علیه ایران در وین، مدعی شد که ایران میزان اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است.
این گزارش فصلی، جزئیاتی را در مورد غنی‌سازی اورانیوم در سایت‌های هسته‌ای ایران در حالی مطرح می‌کند که محرمانگی آن باید بین ایران و آژانس حفظ شود.
بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی، در خصوص انتشار جزئیات و اقدامات فنی ایران، گفت: آژانس نباید با انتشار اطلاعات و جزئیات اقدامات فنی ایران پا را فراتر از اختیارات و وظایف خود قرار دهد، اگر این وضعیت ادامه یابد ممکن است اقداماتی برای اصلاح این وضع انجام بدهیم.
کمالوندی اضافه کرد: گزارش‌ها باید زمانی صادر شود که یک تحول عمده‌ای پیش آید و یا یک انحرافی رخ داده باشد، اینکه صرف فعالیت‌های فنی هسته‌ای یک کشور گزارش و منتشر شود، یک رویه نامیمونی است که متأسفانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آن را از مدت‌ها قبل شروع کرده است. ما به این موضوع بار‌ها و بار‌ها در شرایط و مقاطع زمانی مختلف اعتراض کرده‌ایم.
این گزارش در حالی منتشر شده که رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای دیدار با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه به تهران سفر می‌کند.
گروسی پیش از قطعی شدن تاریخ سفرش به ایران، مدعی شده بود که تاکنون نتوانسته است با با وزیر خارجه جدید ایران گفت‌وگو داشته باشد و بدون تعامل با مقامات سیاسی، نمی‌توانیم یکدیگر را درک کنیم.
این سفر در حالی انجام می‌شود که نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز چهار شنبه به مدت 3 روز در وین برگزار خواهد شد.
درحالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ماهیت فنی و حقوقی دارد و باید از سیاسی‌کاری و بازیچه شدن برای رفتار غیرفنی برخی از کشور‌ها که موضوع پرونده هسته‌ای ایران را به صورت سیاسی پیگیری می‌کنند، دوری کنند، اما اصرار مدیرکل آژانس برای بالا بردن سطح دیدار‌های خود با مقامات سیاسی ایران، نافی این وجهه آژانس است.
عبدالرضا هادی‌زاده کارشناس روابط بین‌الملل درباره رفتار‌های سیاسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به میزان گفت: اتفاقی که افتاده این است که سیاست، بر اقدام فنی و حرفه‌ای آژانس سایه انداخته است؛ این رفتار از بعد از مرگ مشکوک آقای آمانو مدیرکل پیشین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیده می‌شود.
این کارشناس روابط بین الملل اضافه کرد: در دوره آقای آمانو، ما شاهد این بودیم که آژانس 15 گزارش منتشر کرده و در همه این 15 گزارش، اقدامات هسته‌ای ایران را تایید کرده و گفت که اقدامات ایران کاملا صلح‌آمیز بوده و براساس توافقات پیش رفته است. روابط ایران و آژانس سالیان سال روابط حرفه‌ای بوده است و مشکلی در آن دیده نمی‌شود.
وی همچنین اضافه کرد: در سالهای اخیر و بعد از اینکه آمریکا از برجام خارج و آقای آمانو حذف شد، این اتفاقات برعکس شد؛ یعنی آقای گروسی، مدیرکل جدید، به شدت تحت تاثیر آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها قرار داشت. در واقع یک تقسیم کاری صورت گرفت که صهیونیست‌ها پروژه‌هایی را و ادعا‌هایی را مطرح می‌کردند تحت عنوان این که مثلا ایران 10- 15 سال پیش اقدام مشکوکی را در سایت هسته‌ای خود انجام داده است و آژانس به آن ورود می‌کرد و سناریو‌هایی را در جامعه جهانی می‌چید که آژانس باید این اقدامات مشکوک گذشته را بررسی کند.
این درحالی است که گزارش‌های قبلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان نشان می‌دهد که ایران همکاری‌های بسیاری در چارچوب پادمان با آژانس داشته است و بیشترین نظارت‌ها بر فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران بوده است.
کاظم غریب‌آبادی سفیر پیشین کشورمان نزد سازمان‌های بین‌المللی در وین در همین رابطه گفته بود که جمهوری اسلامی ایران شفاف‌ترین کشور از منظر اجرای تعهدات هسته‌ای خود است. ما هیچ نقطه و یا ابهامی در فعالیت‌های جاری هسته‌ای و اجرای تعهدات هسته‌ای با آژانس نداریم. ایران بیشترین بازدید‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را می‌پذیرد و تمام فعالیت‌های که انجام می‌دهیم، طبق تعهدات و حقوق مان تحت NPT و موافقتنامه‌های پادمان است. آژانس بین المللی انرژی اتمی همواره رویکرد‌های سیاسی اتخاذ کرده است و استقلال و بی‌طرفی خود را نقض کرده است.
هادی‌زاده همچنین در این خصوص اضافه کرد: سیاسی‌کاری‌های مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تا امروز ادامه دارد و آژانس تلاش دارد تا زمان شروع مذاکرات، یک امتیازی از ایران بگیرد. رفتار‌ها و اظهاراتی که آقای گروسی به عنوان مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این سال‌ها و به خصوص این اواخر داشته‌اند، مطابق با شرح وظایف مدیرکل آژانس نیست و به شدت سیاسی شده است.
وی در ادامه یادآور شد که البته باید بین عملکرد آقای گروسی و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تفاوت قائل شد و این فقط مورد اعتراض ایران نبوده است؛ سال گذشته که یک قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام علیه کشورمان تصویب کردند، همان موقع، چین و روسیه دو کشوری بودند که رأی مخالف دادند و صراحتا اعلام کردند که آژانس در موضوعاتی که در حیطه اختیاراتش نیست وارد شده و بازی سیاسی انجام می‌دهد. حتی چین بیانیه بسیار تندی علیه اروپا صادر کرد که اروپا برای سیاسی کردن پرونده هسته‌ای ایران برنامه‌ریزی سخیفی را انجام می‌دهد و ما به همین دلیل ما رأی منفی دادیم.
در روز‌های اخیر نیز سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه از ایران خواست به اجرای تعهدات و قرارداد‌های خود در قبال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبند باشد و همچنین از شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواست که پیامی قاطی برای جمهوری اسلامی ایران بفرستد.
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در پاسخ به این اظهارات همتای فرانسوی خود، گفت: جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان عضو مسئول آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، همواره تأکید دارد که حیثیت آژانس به‌عنوان یک نهاد فنی و تخصصی سازمان ملل متحد باید از شائبه هرگونه رفتار و کنش سیاسی به دور باشد.
خطیب زاده تأکید کرد: بر این اساس هر گونه موضعگیری مقام‌ها و نهاد‌های سیاسی کشور‌های مختلف با هدف تأثیرگذاری بر رفتار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خدشه به حیثیت فنی و تخصصی آژانس قلمداد شده و بدون تردید ترفند استفاده ابزاری از ظرفیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بیش از آن که موجب بهرمندی عاملان آن گردد، مشروعیت بین‌المللی اقدام‌های آژانس را زیر سوال می‌برد.
هادی‌زاده درباره روابط ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: روابط ما با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان است؛ نه چیزی بیشتر و نه چیزی کمتر. یعنی اینکه ما قائل همکاری با آژانس هستیم و آقای گروسی می‌توانند برای دیدار و گفت‌وگو درباره چگونگی اجرای موافقتنامه یا پادمان به ایران بیایند. این همکاری مورد تایید همه کشور‌ها است.
این کارشناس روابط بین‌الملل تصریح کرد:، اما ماجرا از جایی شروع شد که آمریکا از برجام خارج شد و غربی‌ها انتظار داشتند که ایران همچنان محدودیت‌های برجامی خودش را حفظ کند. اما ایران بعد از یک فاصله دو سالهای از سال 97 تا 99 که به اصطلاح صبر استراتژیک داشت، تصمیم گرفت که رفتار خود را تغییر دهد و طبق بند 36 برجام، تعهدات برجامی خودش را به خاطر اینکه منافع برجامی‌اش از بین رفته، کاهش بدهد.
وی در ادامه اضافه کرد: آژانس هم اعتراض می‌کند که ایران به برجام پایبند نیست و علت آن هم این است که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها به برجام متعهد نبودند و کشور‌هایی مثل روسیه و چین هم بار‌ها بر این موضوع تاکید کرده‌اند. راه حل آن هم این است که طرف‌های غربی تعهدات خود را عملی کنند، در غیر اینصورت ایران به چیزی غیر از موافقتنامه جامع پادمان متعهد نیست و محدودیت‌ها فراتر از آن را به هیچ عنوان نمی‌پذیرد.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌رغم اینکه آژانس ماهیتا یک نهاد فنی و تخصصی است، همچنان قصد دارد نقش یک اهرم فشار علیه ایران را بازی کند تا به این وسیله غربی‌ها بدون دادن امتیاز و برداشتن تحریم‌ها، بتوانند در مذاکرات از ایران امتیاز بگیرند.