صداهای ماندگاری که در سال 1401 برای همیشه خاموش شد

ماه‌های واپسین سال 1401 برای هنرمندان موسیقی کشورمان مصادف با درگذشت برخی از هنرمندان برجسته این عرصه شد، استاد حسن ناهید، نوازنده تخصصی نی از جمله این هنرمندان فقید استاد حسن ناهید، متولد سال 1322 است که در بهمن ماه 1401 و در 79 سالگی درگذشت. وی هنرمند موسیقی سنتی ایرانی در ژانر موسیقی کلاسیک بود و ساز تخصصی‌اش نیز نی بود. وی از اعضای پیشین ارکستر رودکی، گروه پایور، ارکستر گل‌ها و صبا بود. وی در سال 1392 مدرک درجه یک گرفت و در بیست و یکمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر در سال 1384 مورد تقدیر قرار گرفت.

محمدعلی شیرازی؛ شاعر شعر زیرآسمون شهر

از جمله دیگر هنرمندان عرصه موسیقی یک شاعر و ترانه سرای ایرانی به نام محمدعلی حافظ الکتب معروف به محمدعلی شیرازی متولد 27 اسفند 1319 در شیراز و درگذشت 25 آذر 1401 بود. وی از گذشته تاکنون اشعارش توسط خوانندگان خوانده شد و از جمله در صدا و سیما نیز با صدای خوانندگانی، چون قاسم افشار، امیر تاجیک، همایون شجریان، شهرام شکوهی و... خوانده شد. ازجمله شعر‌های معروف اخیر او می‌توان به وقف پرنده‌ها، عشق گمشده و شب چراغ، زیرآسمون شهر اشاره کرد.

سیدابوالحسن مختاباد

سید ابوالحسن مختاباد، نویسنده، منتقد، پژوهشگر موسیقی و روزنامه نگار نیز که در 22 دی 1348 به دنیا آمد، دوم بهمن ماه 1401 در یک مرگ ناگهانی با ایست قلبی از دنیا بدورد گفت. مختاباد فعالیت صنفی در حوزه موسیقی را با انتخاب به عنوان بازرس کانون پژوهشگران خانه موسیقی در سال 81 آغاز کرد و سپس در کنار سردبیری نشریه خبری این نهاد، در دوره‌های بعد به عنوان عضو (1383-1385)، نایب رئیس (1385-1387) و رئیس هیئت مدیره (1387-1389) این کانون انتخاب شد.

او موسیقی را با یادگیری آواز در سال‌های اولیه دهه هفتاد نزد کریم صالح عظیمی آغاز کرد و در ادامه مدتی نزد سید نورالدین رضوی سروستانی ردیف آموخت و نیز شیوه آوازی طاهرزاده به روایت نورعلی خان برومند را نیز نزد حمیدرضا نوربخش فرا گرفت. ضمن آنکه چند مدتی هم نزد کمال‌الدین عباسی ردیف آوازی را فرا گرفت. در این مدت آموزه‌های آوازی و صداسازی را با برادرش سید عبدالحسین مختاباد استمرار داد و سلفژ و تئوری موسیقی را نزد محسن الهامیان و نواختن سه تار را هم برای مدتی کوتاه نزد حمید سکوتی، رضا موسوی‌زاده، پیمان سلطانی و بهداد بابایی آموخت.

داود جعفری امید؛ پیشکسوت ویلنسل

داود جعفری امید، موسیقیدان و نوازنده پیشکسوت ویلنسل، 20 آذرماه 1401 وفات یافت وی در سال 1308 در تهران متولد شد و پس از پایان تحصیلات ابتدایی وارد دبیرستان رازی شد، اما در سال دوم دبیرستان، با تشویق علی‌محمد خادم میثاق که از دوستان پدرش بود به هنرستان عالی موسیقی راه یافت. او در هنرستان موسیقی ساز ویلنسل را برگزید و نوازندگی این ساز را تحت نظر «میس خوتسیف» آموخت.

از جمله شاگردان او می‌توان به حمید کازرانی، محسن تویسرکانی، مجید اسماعیلی، مهسا قاسمی، نسیم سعد، ژابیز زربخش، آنکیدو دارش و نرسی جعفری امید اشاره کرد. از جمله فعالیت‌های هنری زنده‌یاد داود جعفری امید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: فرماندهی موزیک تیپ رشت، همکاری با وزارت فرهنگ و هنر، همکاری با ارکستر سمفونیک تهران، همکاری با ارکستر‌های مختلف رادیو، تدریس در هنرستان عالی موسیقی، تدریس در هنرستان موسیقی ملی، داوری جشنواره ملی موسیقی جوان.

علی‌اکبر اسطلخی؛ بتهوون ایرانی

علی اکبر اسطلخی معروف به علی اکبرپور دارای مدرک درجه یک هنری و موسیقیدان پیشکسوت که اهالی موسیقی او را با نام بتهوون ایران می‌شناختند، 27 دی ماه 1401 در هشتاد و هشت سالگی پس از طی یک بیماری درگذشت. وی در سال 1313 در روستای سیاه اسطلخ (از توابع خشک بیجار رشت) متولد شد. تحصیلات ابتدایی خود را در شهر رشت سپری کرد. اولین استاد او در فراگیری ساز ویولن موسیو یِرواند بود. از سن 13 یا 14 سالگی در «رادیو بی‌سیم» رشت به اجرای ویولن می‌پرداخت. مجموعه «نغمه‌های زندگی»، «سوئیت‌ها» و «سمفونی‌ها» قطعه‌های گوناگون برای «ویولن»، «فلوت»، «نی»، «پیانو» و... از جمله آثار بی‌کلام اوست که برای ارکستر‌های بزرگ و کوچک نوشته شده‌اند. او با ارکستر‌هایی نظیر «باربد»، «نکیسا» و ارکستر‌های بزرگ رادیو و تلویزیون همکاری داشت. گیشه دمرده (براساس حکایت مشهور گیلکی)، قطعه میرزا کوچک‌خان (با صدای ناصر مسعودی)، سوئیت «دوره‌گرد قصه‌گو»، ترانه ساقی (با صدای مازیار)، تصنیف‌های «شهید وطن» و «بلند آسمان» از آثار او محسوب می‌شوند.

امیرحسین ندایی، آهنگساز

امیرحسین ندایی مدرس دانشگاه، فیلمساز، مجری تلوزیون و آهنگساز نیز در 22 مهر ماه و در منزلش براثر ایست قلبی در گذشت. وی فعالیت‌های هنری‌اش را از سال 1360 در رشته موسیقی آغاز کرد و سپس در زمینه‌های هنری دیگر مانند نقاشی و سینما به فعالیت پرداخت. ندایی فعالیت‌های فیلم سازی را از سال 1372 در صدا و سیما آغاز کرد. او کهدکترای پژوهش هنر از دانشگاه تربیت مدرس داشت، تدریس را در دانشگاه از 1379 در رشته‌های سینما، تئاتر، گرافیک، انیمیشن آغاز کرده بود. برنامه «شب سینما» از سری «شب‌های هنر» در سال 98 با اجرا و کارشناسی «امیرحسین ندایی» روی آنتن می‌رفت.

اسفندیار قره‌باغی؛ خواننده سرودهای انقلابی

اسفندیار قره‌باغی خواننده و آهنگساز ایرانی متولد اول بهمن 1322 که پیش از انقلاب در اکستر اپرای تهران سولیست باس حضور داشت، نخستین خواننده سرود‌های انقلابی «آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو» بود که در 17 آذر 1401 بدرود حیات گفت. رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق مسئولیتی او محسوب می‌شد. اسفندیار قره‌باغی در چند فیلم هم به عنوان خواننده، نوازنده یا بازیگر حضور داشته‌است که معروف‌ترین آن‌ها در مقام بازیگر، بازی در فیلم سینمایی صمد و فولادزره‌دیو (1351) در کنار پرویز صیاد بود. همچنین وی سال‌ها در هنرستان هنر‌های زیبای میرک و موسیقی تبریز به تدریس رشته و دروس موسیقی پرداخته بود.

خلیفه شاهمیر مالداری

خلیفه شاهمیر بلوچ مالداری نیز شانزدهم اسفند ماه در مکران دار فانی را وداع گفت. وی یکی از چهره‌های سرشناس فرهنگ و هنر بلوچ در مکُران و اطراف چابهار بود. این هنرمند صاحب نام و شناخته شده موسیقی بلوچستان با رپرتوار یا مجموعه کم‌نظیری از ذکر‌های خود به همراه سروز یا سرود یا همان قیچک و تمبورک و همراهی چاپی‌ها و همخوانان، گاه چند شب متوالی برای رهایی بیمار از باد به اجرای مراسم ذکر گواتی می‌پرداخت. این گونه از اجرا‌های آیینی در طی قرن‌ها در جنوب ایران و به خصوص در مناطق ساحلی بسیار متداول بود که به نوعی بادباوری محسوب می‌شد و امروزه دستخوش تغییرات و سوءاستفاده‌های سودجویانه شده است.