ضرب‌المثلی که بعد از «فتح تهران» در دهان مردم افتاد!
22 تیرماه سال 1288 شمسی، تهران توسط نیروهای مشروطه‌خواه فتح شد. «فتح تهران» یکی از مهم‌ترین رخدادهای تاریخ معاصر است.
به گزارش مشرق، مظفرالدین قاجار به مردم، مشروطه داد و پسرش محمدعلی زد زیر بساط و فرمان‌های مشروطه را امضاء نکرد و آخر سر، مجلس ایران را به توپ بست و مشروطه‌خواهان را کشت و زندانی کرد و تبعید کرد. به قول خودش: «دستور داده‌ایم به قزاق‌ها هر که نافرمانی کرد، امانش ندهند، هر که فریاد مشروطه‌خواهی سر داد، پوستش را کنده، کاه پر کنند».
این‌طوری «استبداد صغیر» در تاریخ معاصر ایران شروع شد و عاقبتش چه شد؟ یک‌سال بعد، گروهی از مشروطه‌خواهان از شمال ایران و گیلان به فرماندهی «محمدولی خان تنکابنی» و گروهی دیگر از مرکز ایران و اصفهان به فرماندهی «سردار اسعد بختیاری» راه افتادند به سمت پایتخت و تهران را فتح کردند. «ولادیمیر لیاخوف» فرمانده روسی بریگارد قزاق هم که طرفدار محمدعلی قاجار بود و یک‌سال پیش مجلس را به توپ بسته بود، قشنگ آمد جلوی مشروطه‌خواهان و تسلیم شد و بعد هم فرستادندش برود روسیه تزاری. فاتحان تهران مجلسی در بهارستان تشکیل دادند و محمدعلی قاجار را از سلطنت خلع کردند و پسرش احمدمیرزا، ولیعهد قاجار را به جایش نشاندند و مشروطه و مجلس شورای ملی دوباره برقرار شد.
حالا همین‌طوری راحت آمدند، تهران را فتح کردند؟ نخیر! از 2 ماه پیش راه افتاده بودند و شهر به شهر آمده بودند و تیرماه در تهران می‌جنگیدند و چند روز درگیری و کشتار بود.
مراسم تشییع یکی از مجاهدان مشروطه
مشروطه‌خواهان ناگهانی!
مشروطه‌خواهان 22 تیر وارد تهران شدند و 3 روز درگیری شهری بود با 3 هزار سرباز طرفدار محمدعلی قاجار که توپ هم داشتند. وقتی هم مشروطه‌خواهان پیروز شدند روز شنبه بود و خیلی‌ها همان روز مشروطه‌خواه شدند! «مهدی ملک‌زاده» در کتاب «تاریخ انقلاب مشروطیت ایران» از «مجاهدان روز شنبه» یاد می‌کند و می‌نویسد: «فتح تهران از پنجشنبه شروع شد و روز شنبه جنگ میان مشروطه‌خواهان و مستبدین با فتح تهران خاتمه یافت و تهران بلکه همه ایران به دست فاتحین ملی افتاد. همان روز صدها نفر از افرادی که در جنگ شرکت نداشتند و در خانه‌های خود مخفی بودند و بعضی از آن‌ها هم از مستبدین بودند به محض شنیدن خبر فتح مشروطه‌خواهان و فرار محمدعلی شاه از سوراخ‌ها بیرون آمده خود را چون مجاهدان ملی، مسلح و ملبس نموده و بنای خودنمایی و اظهار رشادت گذارده و از فداکاری‌های خود در جنگ داستان‌ها سراییدند، ولی به زودی عده‌ای از آن‌ها رسوا شدند و به نام مجاهد روز شنبه معروف شدند».
سردار اسعد بختیاری (سمت راست) و محمد ولی خان تنکابنی (سمت چپ)
پیام تبریک و چاپ عکس در روزنامه
جالب اینکه بسیاری از این مجاهدان روز شنبه رجال سیاسی و حتی درباریان بودند که بعدها در دولت مشروطه پست و مقام گرفتند. «احمد کسروی» در کتاب «تاریخ هجده ساله آذربایجان» تعریف می‌کند: «اینان آن کسانی‌اند که همیشه در پیرامون محمدعلی میرزا و پدر بر پدر از درباریان بودند و بیش‌تر ایشان در زمانی که محمدعلی میرزا مجلس را به توپ بست و رشته کارهای کشور به دست لیاخوف و شاپشال افتاد، عنوان وزارت داشتند. هر روز در باغ شاه آن بیدادگری‌های لیاخوف را با دیده دیدند و کالبدهای پیروان میرزا جهانگیرخان و ملک‌المتکلمین را که در راه آزادی‌خواهی جان باخته بودند، تماشا نمودند و این اندازه مردی از خود نشان ندادند که به آن بیدادگری‌ها ایراد گیرند ولی اکنون بی‌درنگ از کار کناره جستند و این از بهر آن کردند که رو به سوی مشروطه بیاورند و دیگر از دسته درباریان بیرون باشند»
و در کتاب «تاریخ مشروطه ایران» نیز تعریف می‌کند: «در این فهرست [نمایندگان مجلس] آن چه می‌باید نیک دید، نام‌های وثوق‌الدوله و مخبرالملک و دیگر این‌گونه لقب‌داران است... ما می‌پرسیم اینان را دل به کشور و توده می‌سوخت و هواخواه مشروطه بودند؟... اگر چنین است پس چرا در آن کوشش‌ها که دو سید [بهبهانی و طباطبائی] و هم‌دستان ایشان در راه رسیدن به مشروطه می‌کردند اینان همراهی ننمودند و در آن روزهای سخت، کمترین یاوری نشان نمی‌دادند؟ اگر هوادار مشروطه نمی‌بودند پس چگونه اکنون به دلخواه نمایندگی مجلس را پذیرفتند؟ پیداست که اینان را خواست‌های دیگری در دل می‌بوده و یا جز در پی سودجویی نبودند».
و باز روایت می‌کند که فردای روز پیروزی، نامه‌های تبریک بسیاری از طرف کسانی که نقشی در مشروطه نداشتند در روزنامه‌ها منتشر شد و اینان با لباس مجاهدان مشروطه و اسلحه به دست عکس خود را کنار پیام‌های تبریک چاپ کرده بودند.
بسیاری از کسانی که برای مشروطه تلاش کردند پس از به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی قاجار دستگیر و کشته شدند
خلاصه اینکه ماجرای انحراف مشروطیت و فاصله گرفتن از مشروطه مشروعه را خیلی‌ها معتقدند دلیلش همین مجاهدان روز شنبه بودند. معلوم است بسیاری از این افراد نزد افکار عمومی لو رفتند و از آن پس ضرب‌المثل «مجاهد روز شنبه» سر زبان‌ها افتاد و هر وقت کسی خودش را بدون اینکه زحمتی کشیده باشد وسط ماجرایی جا می‌کرد و مدعی پیروزی و موفقیت می‌شد، می‌گفتند فلانی «مجاهد روز شنبه» است.
عکسی از مجاهدان مشروطه. پس از فتح تهران افراد بسیاری ناگهان مجاهد راه مشروطه شدند و عکسی از خودشان در لباس رزم در روزنامه چاپ کردند و پیروزی مشروطه را تبریک گفتند
امروز در تاریخ مناسبت‌های دیگری هم هست
امروز 22 تیر مصادف با 13 ژوئیه میلادی و 2 ذیحجه هجری قمری در تقویم تاریخ، مناسبت‌های دیگری هم دارد.
ولادت عالم مجاهد آیت‌الله شهید «شیخ فضل‌الله نوری» در سال 1259 قمری
رحلت آیت‌الله «سید محمد محقق داماد» استاد بزرگ حوزه علمیه قم در سال 1388 قمری
وفات فقیه مجتهد آیت‌الله «شیخ علی نمازی» در سال 1405 قمری
روز استقلال «رومانی» از امپراتوری عثمانی در سال 1878 میلادی
درگذشت «رحیم رضازاده ملک» پژوهشگر و مورخ معاصر در سال 1389 شمسی
منبع: فارس
