علت افزایش نرخ ارز در دولت جدید / عده‌ای از افزایش عرضه ارز در پسابرجام سوءاستفاده کردند

یک کارشناس اقتصادی درباره علت افزایش قیمت ارز در بازار گفت: عامل دیگر اثر گذار بر افزایش نرخ ارز، تحولات کشور افغانستان است چراکه مقداری از منابع ارزی کشورمان از مسیر صادرات به افغانستان و صادرات مجدد از این کشور تامین می‌شود و کاهش فعالیت‌های تجاری با این کشور باعث شده التهاباتی ایجاد شود و نامعلوم بودن شرایط و آینده افغانستان هم در بازار ارز ایران اثر گذاشت.

مرتضی عزتی در گفت‌وگو با ایلنا در پاسخ به این سوال که در شرایطی که جریان منتقد به دولت قبل معتقد بود، افزایش نرخ ارز سیاست دولت بوده اما در حال حاضر که کار به دولت سیزدهم واگذار شده هر روز شاهد افزایش قیمت دلار هستیم و علت این افزایش قیمت ارز در بازار را چه می‌دانید، اظهار داشت: دولت دوازدهم به معنای واقعی عامل افزایش قیمت ارز نبود و شاهد آن بودیم که دولت در ماه‌های اول خروج امریکا از برجام در دوران بانک مرکزی قبلی سعی داشت عرضه ارز را افزایش دهد تا قیمت‌ها کاهش یابد اما غافل از اینکه جریانی منتظر کاهش ذخایر ارزی دولت بودند و در این مدت کار خودشان را کردند و به دنبال جمع‌آوری ارز از بازاربودند.

وی ادامه داد: البته می‌دانیم که هر دولتی در شرایط کسری بودجه تمایل به فروش ارز گران دارد اما آیا می‌توان ثابت کرد دولت قبل به صورت تعمدی دست به این اقدام زده؟ چراکه شواهد نشان می‌دهد دولت در روزهای اول تلاش کرد با تزریق عرضه ارز را بالا ببرد و پس از آن هم با مدیریت ارز صادراتی به دنبال حفظ ذخایر موجود و مدیریت عرضه ارز بود.

این کارشناس اقتصادی گفت: نرخ ارز از نظر علمی در علم اقتصاد مانند سایر اقلام و قیمت‌ها تحت تاثیر عرضه و تقاضا است و پس از خروج امریکا از برجام اصلی‌ترین علتی که باعث افزایش نرخ ارز‌های خارجی به ویژه دلار شد، کاهش درآمدهای ارزی کشورمان و به تبع آن کاهش عرضه ارز در بازار بود.

عزتی تاکید کرد: در هر شرایطی اگر عرضه و تقاضا برابر شود، قیمت را هم می‌توان ثابت نگه داشت اما یکسری دیگر هم در اقتصاد ایران اثرگذار بوده‌اند که از جمله این عوامل نیروهای وابسته به خارج بودند که در مقطعی فشار آوردند تا نرخ ارز افزایش یابد و بازارها متلاطم شوند و در نهایت با یک بهم ریختگی در بازارها مواجه باشیم. در آن کنار، برخی عوامل داخل اقتصاد ایران هم فعال بودند که برای این جریان سودجو و رانت‌طلب مهم نبوده و نیست که سود از چه محلی به دست می‌آید و همین جریان هم در متلاطم‌سازی بازارها دست داشتند که لزوما این افراد وابسته به خارج هم نبودند بلکه فقط برای آنها سود بیشتر مهم بوده‌است.

وی گفت: به غیر از این عوامل باید توجه داشته باشیم که بازارهای مالی هم بر روی هم تاثیرگذار هستند، برای مثال اگر طلا گران شود، جایگزین آن هم دچار افزایش قیمت خواهد شد. بانک‌های مرکزی معمولا طلا یا ارز ذخیره می‌کنند، زمانی که طلا گران شود به تبع آن ارز هم به عنوان کالای جایگزین امکان افزایش قیمت را دارد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: حال اینکه در ایران با افزایش قیمت در هر یک از بازارهای مالی مانند بورس و بازارهای ارز و طلا و بازار مسکن که شکلی از بازار مالی به خود گرفته، قیمت‌ها در بازار دیگر هم به دنبال، بالا می‌رود. چنانکه شاهد آن بودیم با افزایش نرخ ارز سایر بازارها هم به سمت افزایش قیمت رفتند. اخیرا با تحرکاتی در بازار بورس، شاخص از یک میلون و 100 هزار واحد به بیش از یک میلیون و 400 هزار واحد رسید که می‌تواند به افزایش نرخ ارز کمک کرده باشد.

وی با اشاره به سایر عوامل اثرگذار در بازار ارز اظهار داشت: عامل دیگر افزایش نرخ ارز در این روزها و شرایط فعلی، نااطمینانی از وضعیت دولت آینده است و هنوز سیاست‌های دولتی سیزدهم مشخص نشده از این رو برخی از عرضه‌کنندگان ارز فعلا دست نگه داشته‌اند و عرضه ارز کاهش پیدا کرده و محدود شده است.

عزتی درباره اثرگذاری تحولات کشور همسایه بر بازار ارز ایران گفت: عامل دیگر اثر گذار بر افزایش نرخ ارز، تحولات کشور افغانستان است چراکه مقداری از منابع ارزی کشورمان از مسیر صادرات به افغانستان و صادرات مجدد از این کشور تامین می‌شود و کاهش فعالیت‌های تجاری با این کشور باعث شده التهاباتی ایجاد شود و نامعلوم بودن شرایط و آینده افغانستان هم در بازار ارز ایران اثر گذاشت.

وی با بیان اینکه بازار به تیم اقتصادی دولت سیزدهم واکنش نشان داده، ادامه داد: موضوع حائز اهمیت این است که اثرگذاری این عوامل چیزی حدود 10 درصد بوده و در همین دامنه نرخ ارزهای خارجی تغییر کرده اما عامل دیگر اثرگذار در بازار امروز ارز، اثر سیاسی بر بازار است و شاید این واکنش بازار به تیم اقتصادی دولت سیزدهم باشد. معتقدم این تیم اقتصادی دولت توان قوی بای اداره اقتصاد را ندارد و در این ایام رای اعتماد هم نشان ندادند که می‌توانند ساختار خوبی برای اقتصاد کشور ایجاد کنند بنابراین همین موضوع می‌تواند در بازار اثر گذاشته باشد.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به وضعیت بازار ارز با فرض احیای برجام گفت: به طور قطع با بازگشت آمریکا به برجام و آغاز فروش نفت ایران، نرخ ارز کاهش می‌یابد چراکه عرضه ارز افزایش خواهد یافت اما در این شرایط هم دو سناریو محتمل است. می‌دانیم که عامل مهم در تعیین نرخ ارز خود دولت است که ریال، درآمدهای ارزی را به چه قیمتی بفروشد.

وی تاکید کرد: البته دلار 20 هزار تومانی قطعا از دلار 15 هزار تومانی منافع بیشتری برای دولت دارد و فعلا هم اقتصاد به این نرخ‌های چند ماه گذشته عادت کرده و از سوی دیگر دلار 20 هزار تومانی به صادرات هم کمک می‌کند البته ارز گران هزینه‌هایی هم اقتصاد خواهد داشت بنابراین شاید دولت تصمیم بگیرد در همین محدوده نرخ ارز را نگه دارد.

عزتی افزود: اما سناریو دیگر این است که دولت تعیین نرخ ارز را به بازار بسپارد و آنچه را که به دست می‌آورد، به بازار عرضه کند که در اینش رایط قطعا نرخ دلار و انواع ارز خارجی کاهش می‌یابد البته شرط اینکه عرضه ارز به بازار آزاد بالا باشد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که با ادامه همین روند نرخ دلار به چه قیمتی می‌رسد، گفت: باید توجه داشته باشیم که اقتصاد ایران ظرفیت و توان تحمل افزایش جهشی قیمت ارز را ندارد و در صورت رشد جهشی نرخ دلار، تقاضا به شدت افت پیدا می کند و بعید می‌دانم در آینده نزدیک با افزایش جهشی نرخ ارز مواجه باشیم چراکه اگر نرخ بالاتر برود، شاهد بهم ریختگی در اقتصاد خواهیم بود و این نرخ ارز را نمی‌تواند تحمل کند. این میزان عرضه و تقاضا در شرایط فعلی نشان می‌دهد که همین نوسان 10 درصدی در بازار باقی می‌ماند.