عملکرد دولت در اطلاع‌رسانی باید تغییر کند
معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ گفت: در برخی اقدامات دولت سیزدهم رکورد زده، اما در روایت رویدادها و اقدامات دولت با مردم درست عمل نکرده‌ایم.
دومین نشست از سلسله نشست‌های حکمرانی قرآنی حول محور موضوعات نظام ارتباطی و اطلاع‌رسانی میان دولتمردان و مردم در حکمرانی قرآنی، شیوه‌های سخن گفتن با مردم از منظر قرآن، نسبت حکمرانی قرآنی و نظام مسائل کشور و راه‌حل‌یابی مسائل کشور و نقش‌پذیری نظام دانشگاهی و اندیشگاهی در تحقق حکمرانی قرآنی امروز سه‌شنبه (27 تیرماه) در محل سالن جلسات معاونت قرآن و عترت برگزار شد.
علیرضا معاف معاون قرآن و عترت در ابتدای این نشست با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم بلاغت است، اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب می‌فرمایند «حرف خوب داشتن بلاغت نیست بلکه حرف را به مردم رساندن بلاغت است»، در دیدار ایشان با طلاب هم رهبر انقلاب بر موضوع تبلیغ تاکید و 13 محور تبلیغ را از زبان قرآن بیان کردند.
وی ادامه داد: یکی از عناصر بلاغت این است که گفتمان‌سازی گفتار باید به گوینده بیاید. برای نمونه رئیس جمهوری که خودش با گرایش اشرافی‌گری زندگی می‌کند وقتی از ساده زیستی صحبت کند با او همخوانی نخواهد داشت.
معاون قرآن و عترت تاکید کرد: در برخورد با مردم باید عقل و درایت را قوت ببخشیم، در جنگ رسانه‌ای و نرم با دشمن بعضا روایت ما پذیرفته نمی‌شود، برای مثال دولت سیزدهم در آب‌رسانی به کرمان، یزد، خوزستان، سیستان و بلوچستان و کردستان اتفاق بزرگی را رقم زده است، اما روایت خوبی از آن بیان نشده است، در برخی اقدامات دولت سیزدهم رکورد زده است، اما گاهی حتی مدافعان دولت هم از این رخداد‌ها غافل هستند، این بدان معناست که ما در روایت رویدادها، حکایت‌ها و اقدامات دولت با مردم درست عمل نکرده‌ایم.
اطلاع‌رسانی دولت از اقدامات خود باید تغییر کند
معاف یادآور شد: در مواجه با یک رویداد 50 درصد کار اقدامات یک دولت برای کاری است که انجام می‌دهد، اما 50 درصد دیگر کار در کنار 50 درصد اقدام عملی در مورد تبیین و تبلیغ درست از آن رویداد است، بنابراین ما مردم را با عقل و درایت بار نیاورده‌ایم.
وی با بیان اینکه امروز در امر اطلاع‌رسانی سرعت انتشار اخبار از صحت آن سبقت گرفته است، افزود: ما امروز در فضای مجازی بدون اینکه به منبع یک خبر فکر کنیم آن‌ها را سریعا بازنشر می‌کنیم و به صحت و دروغ آن فکر نمی‌کنیم.
معاون قرآن و عترت در ادامه تصریح کرد: قرآن 13 بار تعبیر قول را بیان می‌کند و اشاره دارد که به زبان نرم، متقن، آسان شده، خوب، پسندیده، متوازن، با عظمت، شایسته، قاطع و. صحبت کنید. حال سوال این است که چقدر ما و دولتمردان در گفتار خود دقت داریم، در واقع کلید واژه‌های ما نو نیست و کلیشه‌ای است، ما براساس روان‌شناسی مخاطب با دیگران حرف نمی‌زنیم، مسئولین دولتی، سخنگو دولت و وزرا باید به 13 قولی که قرآن بیان کرده است دقت کنند و با هرکسی و مخاطبی با هریک از این بیان‌ها صحبت کنند.
معاف خاطرنشان کرد: رئیس جمهور و سخنگوی دولت می‌توانند تولید ادارک مثبت یا منفی کنند، امامین انقلاب همیشه با ادارک مثبت می‌توانیم، می‌شود و خواهیم کرد به جامعه پمپاژ امید می‌کنند. پس گفتگو با عواطف مردم بسیار مهم است، در قرآن هم زیاد به این موضوع اشاره شده است که برخی یک موضوع را انکار می‌کنند در حالی که خودشان به آن یقین دارند، در اصل یک فرد ابتدا اشتباه می‌کند و سپس می‌رود تلاش می‌کند تا آن موضوع را تئوریزه کند.
باید با ادبیات مهربان و زبان ساده با مردم حرف بزنیم
وی ادامه داد: اینکه ما از یک روایت چگونه حرف بزنیم مهم است، رهبر معظم انقلاب از یک اتفاق سخت هم روایت مثبت ارائه می‌کنند و جالب است برخی از یک روایت مثبت هم سعی دارند روایت منفی ارائه دهد، برای نمونه در موضوع مهمونی ده کیلومتری غدیر یک اتفاق بزرگ بود برخی هیچ ابعادی از این جشن را تبیین نکرده و به تنها به موضوع ترافیک پرداختند، ترافیکی هر روز در تهران شاهد آن هستیم.
معاون قرآن و عترت ابراز کرد: ما بسیاری از شخصیت‌های مهم سیاسی که در زندان بودند را با زبان نرم آزاد می‌کنیم، ولی در مقابل در کف خیابان با مردم با زبان سخت حرف می‌زنیم. مردم باید در همه موارد قانع شوند و ما به یک ادبیات مهربان و زبان ساده با مردم نیاز داریم تا مردم احساس آرامش کنند.
معاف با بیان اینکه دولت باید در مواجه با دوگانه‌ها بهتر عمل کند، اظهار کرد: جریان نفاق سی سال با یک فرمول به پیش رفته و در دوگانه‌ها ما را به راحتی در طرف اشتباه قرار می‌دهد، برای مثال در مورد فیلترینگ ما را در طرف مساله پاک کن و خود را در طرف مسال حل کن قرار داد.
وی در پایان سخن خود گفت: دولت ما باید تکنیک طرف مقابل خود را بداند، دوگانه‌های درست باید بسازیم و طرف درست دوگانه بنشینیم. برای این کار باید نظام درست جامع رسانه‌ای میان دولتمردان، رسانه‌ها و مردم بسازیم. در واقع باید یک نظام جامع رسانه‌ای براساس قرآن و روایات اهل‌بیت (ع) را بسازیم.
دولت باید مردم را نسبت به اقدامات خود توجیه کند
در بخش دیگری از این نشست حجت‌الاسلام و المسلمین غلامرضا قاسمیان رئیس مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی، در مورد قول‌های قرآن و نوع بیان آن تصریح کرد: در قرآن هیچگاه بیان شکست را نداریم، در جنگ احد هم قرآن از توجه نکردن به دشمن صحبت می‌کند و بیانی از شکست ندارد و حتی بلافاصله از جبران این اتفاق حرف می‌زند.
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین نکات در روایت قرآن از یک اتفاق دست اول بودن آن است، وقتی هم نسبت به یک حادثه گیج هستند قرآن در حال روایت آن است، جالب است که قرآن در روایت‌گری، تبیین و تبلیغ آن حواشی را نقل نمی‌کند، در جنگ احزاب ما این جنگ را به خندق می‌شناسیم در حالی که قرآن اصلا به این موضوع توجه ندارد بلکه به جمع شدن احزاب اشاره می‌دهد، خدا در مورد این جنگ همه را به همبستگی احزاب به سمت خودش اشاره می‌دهد و مخاطب متوجه می‌کند که به خاطر اینکه احزاب به سوی من آمدند من هم سریعا به سمت آن‌ها شتافتم.
رئیس مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی بیان کرد: این سبک سخن گفتن قرآن بسیار مهم است، همچنین روایاتی که در قرآن می‌خوانیم و تبیین و تبلیغ که انجام می‌دهد براساس سنن است که پدیده‌هایی را هم به وجود می‌آورد، در جنگ احد تنگه را رها کردند و دلیل آن چه بود، قرآن می‌گوید که به خاطر رباخواری این اتفاق افتاد، در جا‌های دیگر مسجد و سایر موارد را رها کردند و در این جنگ این امتحان از آن‌ها گرفته شد.
قاسمیان ابراز کرد: در یک جلسه از طراحان حمله به عین الاسد این سوال را پرسیدیم که این چه انتقامی بود که شما گرفتید؟، سپس دوستان را به مدل قرآنی ارجاع دادیم که قرآن می‌گوید شما هرکسی را بزنید فرار می‌کند، ما از ظرفیت‌های دینی، سنن اخلاقی و اعتقادی در جنبه‌های حکمرانی استفاده نمی‌کنیم، یک پژوهشگاه در تحقیقی در مورد موضوع چک در ایران تحقیق کرده بود و به این نتیه رسیده بود که 60 درصد مردم ایران به دلیل پایبندی به «عهد» چک‌های خود را پاس می‌کنند. این موضوع بسیار مهم است که مردم ما پایبند به اسلام و احکام هستند، اما ما از این ظرفیت استفاده و تبیین درست داریم.
وی افزود: در فضای مجازی امروز چه اتفاقاتی در حال رخ دادن است، ما گا‌ها شاهد هستیم که برخی اخبار دروغ در مورد یک موضوع مطرح می‌کند یا اینکه فردی را تخریب می‌کنند، اما ما باید چه واکنشی داشته باشیم، براساس دین ما هرگاه دیدیم که کسی را تخریب می‌کنند باید از او دفاع کنیم. اما این اتفاق می‌افتد؟
رئیس مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: بار تبلیغ را به دوش دولتمردان گذاشته‌ایم در حالی که رهبری همیشه از حلقه میانی صحبت می‌کنند. جدای از این موضوع صراحت در کلام هم مهم است، تنها کسی که در مورد همه موضوعات به صراحت صحبت می‌کند رهبر معظم انقلاب هستند و بقیه سعی می‌کنند خط قرمز‌ها را رعایت کنند در حالی که اینگونه نباید باشیم.
قاسمیان ادامه داد: تاثیر در کلام نیز مهم است، برای نمونه در دفاع مقدس کلا 500 هزار نفر به میدان مبارزه رفتند، اما همین جمعیت کل کشور را متاثر کرده بودند، زیرا پای جهاد در میان بود. امروز یکی از مشکلات ما در حقیقت مساله پیام‌رسانی است، دولتمردان با رسانه‌های خود تلاش می‌کنند پیام خود را برسانند در حالی که ارتباط مستقیم با مردم بسیار مهم است.
وی تاکید کرد: در بحث حکمرانی و مسائل مربوط به حاکمیت اسلامی و اهداف آن باید از علوم اسلامی در جهت پیش بردن فنون استفاده کنیم، در این شرایط علوم در نقش کود برای یک درخت خواهد بود که آنگاه درخت به اندازه نیاز از کود و آب پای درخت ریخته شده استفاده و میوه خود را ارائه می‌دهد.
رئیس مرکز اسناد و کتابخانه مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: ما دچار طول عمل شده‌ایم و به این خاطر امید‌ها کم شده است، تصور کنید ما یک آبگوشت بار گذاشته‌ایم که نهایتا یک ساعت یا نه دیگه هشت سال به طول می‌انجامد تا این غذا پخته شود، اما اگر بگوییم این غذا دو روز دیگر آماده می‌شود آن وقت مردم در اصل بودن این غذا دچار تردید می‌شوند، پس ما در حاکمیت یا دولت نباید مسیر را با پیچ و خم طی کنیم بلکه باید مسیر مستقیم را در پیش بگیریم.
قاسمیان با ذکر مثالی خاطرنشان کرد: در سیاست خارجی امروز دولت وقتی شاهد هستیم که دولت از آمریکا جدا شده و به سمت روسیه و چین رفته این سوال پیش می‌آید که این موضوع چه دلیلی دارد، در واقع ما نسبت به موضوعات باید مردم را توجیه کنیم.
نیازمند یک نظام‌سازی در مورد بیان موضوعات مختلف هستیم
در بخش پایانی این نشست علی بهادری جهرمی سخنگو و دبیر هیات دولت با اشاره به زمان پیشنهاد رئیس جمهور به وی برای سخنگو شدن دولت گفت: وقتی رئیس جمهور به بنده این موضوع را مطرح کردند تلاش کردم به منابع مربوط به سخنگویی از منظر قرآن و روایت رجوع کنم که به 13 قول ذکر شده در قرآن رسیدم.
وی ادامه داد: بنده رشته حقوق عمومی خواندم و این رشته سعی دارد ساختار‌های دولت در تعامل با مردم را بهتر طراحی کند، معمولا ما که نگاه‌های اعتقادی در رشته حقوق عمومی داریم معتقدیم که ما اساسا در ساختارسازی اسلامی کاری نکرده‌ایم و آخرین مورد همان ولایت فقیه امام راحل است.
سخنگوی دولت ابراز کرد: ما انقلاب سیاسی داشته‌ایم و سعی کردیم حاکمیت اسلام و خدا را پیاده‌سازی کنیم، اما سوال این است که این حاکمیت را چطور پیاده‌سازی کنیم، امام راحل ولایت فقیه را پیاده کرد، اما بعد از آن اتفاقی نیافتاده است، البته اولین مجلس خبرگان رهبری نیز یک قانون اساسی را با اشراف امام راحل طراحی کردند، اما نظام‌سازی اسلامی مبتنی بر تفکر دینی و اسلامی نداریم که یکی از موضوعات آن همین ارتباطات رسانه‌ای ما است، امروز نیاز است در این حوزه دانشگاهیان، حوزویان و نخبگان ورود کنند.
بهادری جهرمی تصریح کرد: سرعت در روایت موضوعی است که در حال حاضر از دقت روایت پیشی گرفته است. در حال حاضر این سوال به وجود می‌آید که مدل ما با یک رسانه غربی که اسلامی برخورد نمی‌کند تا چه اندازه تفاوت دارد، ما از دو منظر باید به این موضوع بپردازیم، ابتدا حوزه اکتشاف و نظام‌سازی و اینکه بدانیم الگوی عملکردی مطلوب و قرآنی ما چه چیزی است و دوم اینکه تبیین و ترویج الگوی فوق چگونه است، خیلی از مفاهیم وجود دارد که یک مقام سیاسی نمی‌تواند آن را بیان کند، زیرا ممکن است آن را خراب کند.
وی افزود: گاهی یک نهاد رسمی یا یک نهاد غیررسمی در بیان برخی موضوعات تفرقه‌آفرینی می‌کنند، بخش‌های زیادی از مسیر اطلاع‌رسانی و گفتگو حاکمیت و مردم از بستر‌های غیررسمی می‌گذرد و بازیگران و افرادموثر غیرحاکمیتی موضوع را بیان می‌کنند، بنابراین تبلیغ و ترویج هم در کنار نظام‌سازی اتفاق مهمی است که باید به آن توجه کنیم تا بتوانیم در مناسبت‌های مختلف بهره درستی از موضوعات ببریم.
دبیر هیات دولت تصریح کرد: خیلی از موضوعات در قرآن با ارائه روش به ما رسیده است و فقط استخراج نکرده‌ایم، در قرآن خداوند می‌گوید وقتی کسی را نسبت به موضوعی آگاه نکنید حتی پیامبر هم باشد شما را همراهی نمی‌کند. البته مواردی پیش می‌آید که نباید بگوییم یا با روشی بگوییم که خسارت کمتری داشته باشد، همچون داستان حضرت یوسف (ع) که نباید خیلی از موضوعات را به برادران خود می‌گفت.
بهادری جهرمی ادامه داد: در اغتشاشات اخیر جلسه‌ای برگزار شد مبنی بر اینکه آیا موضع‌گیری نسبت به این اغتشاشات داشته باشیم یا خیر، در این میان اگر ما از قبل یک نظام‌سازی داشته باشیم پاسخ و اجماع بر سر یک موضوع راحت‌تر می‌شود و وقتی محور وحدت قرآن باشد نه تنها مردم بلکه با امت اسلامی هم می‌توانیم صحبت کنیم.
وی در پایان گفت: قانون اساسی ما خیلی با ساختار کشور‌های دیگر تفاوتی ندارد، اتفاقا از تجربه‌های دیگران زیاد استفاده کرده‌ایم، اما از اجتهاد در مسیر فنون و بهره از آن به خوبی استفاده نکرده‌ایم. در پایان این نشست تابلوی منقوش به نام «حضرت فاطمه (س)» از سوی معاونت قرآن و عترت و توسط حجت‌الاسلام والمسلمین قاسمیان به سخنگوی دولت اهدا شد. همچنین بهادری جهرمی نیز تابلوی منقوش به 13 قول بیان شده در قرآن را به معاون قرآن و عترت هدیه داد. گفتنی است در این نشست تقی زاده رئیس دارالقرآن، آل احمد دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، باقری مدیرکل قرآن عترت و نماز آموزش و پرورش، سرابی قائم مقام شورای عالی قرآن و مدیران مرکز اسناد و کتابخانه مجلس حضور داشتند.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری سایر حوزه ها