فروش خودرو در بورس کالا، راه رهایی از قیمت‌سازی سوداگران؟

بازار خودرو یکی از ایام پرچالش خود در چند سال اخیر را سپری می‌کند و تعدادی از نمایندگان مجلس برای حل این چالش‌ها طرحی را تدوین کرده اند؛ اما ایا این طرح می‌تواند مشکلات موجود را برطرف کند؟

به گزارش خبرنگار مهر، مدتی است که آشفتگی بازار خودرو تشدید شده است و به دلیل هیجانات کاذب ناشی از سوءمدیریت مسئولین و همچنین متوازن نبودن عرضه و تقاضا، ضمن افزایش تقاضای سرمایه‌ای برای این کالا، قیمت آن نیز به صورتی غیرمنطقی بالا رفته‌است. از طرفی اختلاف قیمت مصوب شورای رقابت و قیمت بازار آزاد سبب ایجاد انگیزه برای دلالان و واسطه‌گران برای گرفتن سودهای کلان از این بازار شده است. به تازگی طرحی برای اصلاح شرایط موجود بازار خودرو در مجلس مطرح شده است که طراحان آن می‌گویند با اجرایش می‌توان به متعادل شدن قیمت‌ها و حذف رانت و واسطه‌گری امیدوار بود.

تعیین قیمت خودرو صفر در ایران به عهده شورای رقابت است. شفاف نبودن نحوه محاسبه و تأخیر در انتشار قیمت‌ها، موجب نارضایتی مردم و خودروسازان شده است. تأخیر در به‌روز رسانی قیمت‌ها سبب افزایش زیان انباشته خودروسازان شده و کاهش سرمایه در گردش را در پی داشته است. در این میان کاهش نقدینگی موجب کاهش میزان تولید و تأخیر در تحویل خودروها شده است.

مقایسه دارایی و بدهی ایران خودرو

در طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک که هم اکنون در مجلس در حال بررسی است، پیشنهاد شده است تا فرمول قیمت گذاری خودرو توسط شورای رقابت به صورت شفاف منتشر گردد تا مردم و خودروسازان قادر باشند قیمت خودرو را محاسبه نمایند و شورای رقابت برحسن اجرای این فرآیند نظارت کند.

با اجرای این پیشنهاد قیمت گذاری خودرو شفاف می‌شود و زیان انباشته خودروساز کنترل می‌گردد که نتیجه آن افزایش میزان تولید خودرو است. افزایش عرضه خودرو، کاهش قیمت خودرو در بازار را در پی خواهد داشت.

علی سعدوندی کارشناس اقتصادی نیز به خبرنگار مهر  گفت: هر کاری که سبب حذف دلال شود و رابطه مستقیمی بین مشتری و کارخانه شکل دهد، خصوصا در شرایط فعلی، به نفع اقتصاد کشور است، خصوصا در موضوع خودرو که در حال حاضر اولویت بالایی نیز در جامعه دارد.

زیان انباشته ایران خودرو

افزایش کیفیت خودرو با ایجاد انگیزه در خودروسازان و تقویت استانداردهای ایمنی

ایمنی و میزان مصرف سوخت از جمله شاخص‌های کلیدی کیفیت خودرو هستند. خودروهای تولیدی توسط شرکت‌های مطرح دنیا (از جمله خودروسازان مطرح چینی)، در اکثر موارد دارای 4 الی 5 ستاره ایمنی در آزمایش ایمنی تصادف (یورو ان کپ) هستند، این در حالی است که خودروهای پر تیراژ داخلی به زحمت قادر به کسب یک یا 2 ستاره ایمنی در آزمایش مذکور می‌باشند.

فقدان کیفیت کافی در خودروهای داخلی، سبب بالا رفتن آمار تصادفات منجر به فوت و مجروحیت در کشور شده‌است. بر اساس آمار اعلام شده توسط سازمان پزشکی قانونی کشور، در سال 98، بیش از 15 هزار نفر در تصادفات رانندگی جان خود را از دست دادند و بیش از 307 هزار نفر نیز مصدوم شدند. میزان تلفات رانندگی در اروپا حدود 9 کشته در 100هزار نفر است درحالی‌که این میزان در ایران حدود 20 کشته در هر 100 هزار نفر است، که نشان دهنده آمار بیش از دو برابری فوتی‌های ایران نسبت به قاره اروپا است.

در خصوص مصرف سوخت، میزان مصرف سوخت ترکیبی (شهر و جاده) خودرو دنا 7.74 لیتر در 100 کیلومتر است. در حالی که مصرف سوخت خودروهای چینی همچون برلیانس که در داخل کشور مونتاژ می‌شوند، 6.4 لیتر در 100 کیلومتر است، این مقایسه نشان می‌دهد این دو خودرو در مصرف سوخت، 20درصد اختلاف مصرف دارند.

درباره خودروهای قدیمی‌تر مانند پژو 405 نیز مصرف سوخت بالا قابل مشاهده است، این خودرو در هر 100 کیلومتر، 8.38 لیتر سوخت مصرف می‌کند که در مقایسه با خودرو برلیانس، 30 درصد مصرف سوخت بیشتر را نشان می‌دهد. در این میان اگر میزان مصرف سوخت خودروهای کشور 20 درصد کاهش یابد، میزان درآمد حاصل از صادرات بنزین صرفه جویی شده برابر با 2.4 میلیارد دلار می‌گردد که معادل 50 هزار میلیارد تومان است.

در حال حاضر سود خودروساز به ازای هر خودرو، 5 درصد محاسبه می‌شود و کیفیت خودرو اثر چندانی در محاسبه سود ندارد. طراحان طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک می گویند که در این طرح به منظور ایجاد انگیزه برای خودروسازان، مشوق‌هایی برای افزایش سطح ایمنی و کاهش مصرف سوخت در خودروهای داخلی پیشنهاد شده است، به این صورت که به ازای افزایش ایمنی یا کاهش مصرف سوخت خودرو، تسهیلاتی برای خودروساز در نظر گرفته شود. به عنوان نمونه در صورت کسب 2 الی 5 ستاره ایمنی 2 الی 5 واحد درصد به سود مصوب خودرو اضافه شود. همچنین پیشنهاد شده است استانداردهای ایمنی خودرو به صورت پلکانی طی سه مرحله افزایش یابد تا ایمنی خودروهای ساخت داخل به حدود خودروهای روز اروپایی و آمریکایی برسد.

خودروهای دست‌ساز و غیرکارخانه‌ای

صنعت خودروهای دست‌ساز و خاص در دنیا جایگاه ویژه ای دارد. بسیاری از شرکت‌ها مانند لامبورگینی، پورشه و فراری دارای تولیدات با تیراژ پایین ولی ارزش بالا هستند؛ به عنوان نمونه قیمت متوسط تولیدات فراری حدود 400 هزار دلار است که 20 برابر قیمت خودروهای متداول است.

در کشورهای مطرح در حوزه خودروسازی مانند آمریکا مسیر ویژه‌ای به منظور دریافت پلاک و مجوز تردد برای خودروهای دست ساز ایجاده شده‌است تا سازندگان این خودروها با هزینه مالی و زمانی قابل قبول، قادر به دریافت پلاک و مجوز تردد گردند.

در داخل کشور نیز تعدادی خودرو دست ساز توسط مبتکرین داخلی ساخته شده‌است اما هیچ یک از سازندگان، موفق به دریافت پلاک نشده‌اند. دلیل اصلی عدم دریافت پلاک و مجوز تردد، هزینه بالای مالی و زمانی دریافت مجوزها است.

لامبورگینی دست ساز ایرانی

به منظور توسعه فناوری و ایجاد اشتغال برای نیروی تحصیل کرده و متخصصین حوزه صنعت، در این طرح پیشنهاد شده است مسیر ویژه‌ای برای صدور مجوز تردد و دریافت پلاک برای خودروهای دست‌ساز ایجاد گردد.

با اجرای این پیشنهاد علاوه بر تامین نیاز داخل، امکان صادرات این نوع خودروها و ارز آورری برای کشور فراهم می شود.

کاهش آلودگی هوا با توسعه اسقاط خودروهای فرسوده

آلودگی هوای کلانشهرها به خصوص شهر تهران سالیان متمادی یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های محیط زیستی کشور محسوب می‌شود. منشأیابی آلودگی هوای تهران حاکی از سهم 65 درصدی وسایل نقلیه در آلودگی هوا می‌باشد که 50 درصد این آلودگی به‌واسطه تردد وسایل نقلیه فرسوده در شهر است؛ درحالی‌که صرفا 10 درصد وسایل نقلیه جزء ناوگان فرسوده هستند.

ازطرفی ارزیابی هزینه و فایده راهکارهای کاهش آلودگی هوا نشان می‌دهد که اسقاط ناوگان فرسوده، کارآمدترین روش برای کنترل آلودگی هوا است.

این راهکار در پیچ و خم‌های قانونی با رکود چندین ساله مواجه شده و قریب به 100 هزار گواهی اسقاط در پایان سال 98 در مراکز اسقاط انباشته شده و منجر به تعطیلی 95 درصد مراکز و بیکاری حدود 23 هزار نفر شده است.

ناپایدار بودن بازار تقاضای گواهی‌های اسقاط اصلی‌ترین عامل رکود اسقاط ناوگان فرسوده است؛ به‌طوری‌که گره زدن تقاضای گواهی‌ها صرفا به واردات خودرو از یک‌سو و اعمال ممنوعیت واردات در سال‌های اخیر از سویی دیگر منجر به کاهش 75 درصدی اسقاط ناوگان فرسوده شده است، لذا ایجاد بازارهای تقاضای جدید و پایدار، کاراترین راه‌حل به منظور توسعه اسقاط ناوگان فرسوده و بهبود کیفیت هوای کلانشهرها است.

در طرح تحول بازار و صنعت خودرو سبک، واردات هر 20 هزار دلار قطعات و تولید هر 5 خودرو منوط به ارائه یک گواهی اسقاط خودرو شده است.

مطابق بررسی‌های کارشناسی، واردات قطعات خودرو و تولید خودرو ازجمله مهم‌ترین بازارهای پایدار برای افزایش تقاضای این گواهی‌ها محسوب می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود که الحاق و تصویب ماده و تبصره‌های پیشنهادی مربوط به اسقاط، علاوه بر افزایش سالانه حدود 500 هزار گواهی و رونق مجدد مراکز اسقاط، آلودگی هوای شهر تهران را نیز بیش از 30 درصد کاهش دهد.

رتبه‌بندی تعمیرگاه‌های خودرو

پیدا کردن تعمیرگاهی که خودرو را با کیفیت و قیمت مناسب تعمیر نماید یکی از چالش‌های صاحبان خودرو بوده است. تعویض قطعه به جای تعمیر، تعویض قطعات سالم به جای قطعات معیوب (عمدا و سهوا)، حل نشدن مشکل خودرو پس از چندین بار مراجعه به تعمیرگاه و اخذ هزینه بالا در مقابل ارائه خدمت، از جمله مشکلاتی بوده که صاحبان خودرو با آن دست و پنجه نرم کرده‌اند.

در این طرح وزارت صمت ملزم شده است امکان رتبه بندی تعمیرگاه ها را براساس نظر سنجی فراهم نماید تا با ایجاد رقابت بین تعمیرگاه‌ها، مردم از خدمات تعمیرگاهی با کیفیت و قیمت مناسب بهره مند شودند.

بنظر می رسد طرح تحول بازار و صنعت خودروی سبک در صورتی که بصورت کامل اجرا شود و خودروسازان اجرای آن را محدود به مفاد تامین کننده منافع خودشان نکنند، می تواند منجر به افزایش تولید خودرو و تقویت استانداردهای صنعت خودروسازی شده و ضمن بالابردن کیفیت، به متعادل شدن قیمت منجر شود.