فروش نفت در حیاط خلوت آمریکا
توسعه دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم شتاب گرفته و دستاوردهای خوبی را در زمینه نفت و گاز شاهد بودیم.
توسعه دیپلماسی انرژی و تولید نفت و گاز یکی از مهم ترین اقداماتی است که دولت ها برای رشد و توسعه اقتصادی کشور انجام می دهند.
قطار توسعه دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم در شرایطی سرعت گرفت که تحریم‌های ایران هر روز بیشتر می‌شد اما وزارت نفت با ایجاد راهکارهایی تحریم‌ها را دور و توسعه همکاری‌های بین‌المللی را رقم زد.
امضای قرارداد سه‌جانبه سوآپ گاز بین ترکمنستان، ایران و آذربایجان، فروش نفت در حیاط خلوت آمریکا و صادرات حجم قابل توجهی از میعانات گازی و نفت خام سنگین ایران به ونزوئلا، توسعه همکاری با کشورهای آمریکای لاتین با امضای قراردادها و تفاهم‌نامه‌های متعدد، صادرات خدمات فنی و مهندسی به عمان، تقویت روابط دوستانه ایران و روسیه در حوزه صنعت نفت با امضای تفاهم‌نامه 40 میلیارد دلاری شرکت ملی نفت ایران و گازپروم، افزایش حدود 20 درصدی صادرات گاز به کشورهای همسایه از جمله موارد مورد توجه موضوع دیپلماسی انرژی است.
منطقه خاورمیانه، خلیج فارس، دریای عمان و سرزمین‌های حوزه دریای خزر حدود 70 درصد ذخایر نفتی و 40 درصد ذخایر تثبیت شده‌ی گاز طبیعی جهان را دارا هستند. ایران به لحاظ قرارگیری در منطقه ویژه انرژی و تاثیرگذاری مستقیم بر اقتصاد جهانی، علاوه‌بر دارا بودن سهم عمده‌ای از انرژی جهانی و موقعیت ژئواستراتژیک و ژئوپلیتیک در حوزه انرژی، از موقعیت ویژه ژئواکونومیک هم برخوردار است.
ایران به‌رغم داشتن این توانایی‌ها و انحصار در ارائه مسیر ترانزیت کوتاه و مناسب در انتقال نفت و گاز، به دلیل فشارهای غرب و ناکارآمدی دیپلماسی در حوزه انرژی در گذشته، از نفوذ ژئوپلیتیکی متناسبی در تعاملات منطقه‌ای و جهانی برخوردار نبوده است و در حوزه انرژی تحت‌تاثیر اقدامات و سیاست‌های بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای از قبیل عربستان سعودی و ایالات متحده آمریکا قرار داشته و تعاملات این دو مانع دستیابی ایران به جایگاه واقعی خویش در منطقه و نقش آفرینی شایسته در دیپلماسی انرژی شده است.
به نظر می‌رسد دیپلماسی نفت و گرفتن سهم بازار نفت برای کشور، مهم‌ترین اولویت بخش انرژی بوده و نیازمند ایجاد زیرساخت‌هایی با مشارکت و همکاری چندین بازیگر در این حوزه است. به‌منظور تحقق این مهم، وزارت نفت توانست در دوره فعالیت دولت سیزدهم تعاملات خود با کشورهای روسیه، عراق، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، آمریکای لاتین شامل ونزوئلا، کوبا و نیکاراگوئه، چین، عمان، تاجیکستان و ژاپن را توسعه دهد.
احیای سوآپ گازی، افزایش صادرات گاز، تسهیل وصول درآمدهای صادراتی، راه‌اندازی دفتر نمایندگی وزارت نفت در کشور همسایه، افزایش تجارت فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی، تهاتر گاز با برق، تحقق آرزوی دیرینه پالایش فراسرزمین را می‌توان از نتایج این دیپلماسی فعال برشمرد. امید می‌رود با تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام وزارت نفت در ماه‌های آتی، فرصت وزارت نفت برای اجرای طرح‌های جدید و تحقق وعده‌های پیشین بیشتر شود و در سال‌های آینده شاهد شکوفایی برنامه‌های وزارت نفت دولت سیزدهم باشیم.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم شاهد احیای دیپلماسی انرژی بودیم، جهش صادرات نفت خام و میعانات گازی کشور، دستیابی به رکورد بالاترین رقم صادرات از سال 1397 و آغاز تحریم‌های ظالمانه تاکنون، افزایش 40 درصدی وصول درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام میعانات گازی، گاز طبیعی و محصولات پتروشیمی، افزایش 22 درصدی حجم صادرات گاز طبیعی کشور، افزایش هشت قرارداد به مبلغ 9.3 میلیارد دلار، چهار قرارداد توسعه میدان‌های مستقل و چهار قرارداد توسعه میدان‌های مشترک اشاره کرد.
همچنین در این مدت بازسازی و نوسازی مجتمع ولید آمونیاک در ونزوئلا، تجهیز پنج ایستگاه تقویت فشار ونزوئلا از سوی شرکت دانش‌بنیان ایرانی، صدور نخستین محموله کاتالیست ایرانی به روسیه، وصول 2.7 میلیارد دلار مطالبات معوق از عراق، اجرایی شدن عملیات پالایش فراسرزمینی در ونزوئلا جز برنامه‌های توسعه دیپلماسی انرژی در دولت دوازدهم است.
امضای 18 تفاهم‌نامه برای توسعه میدان‌های نفت و گاز به ارزش 96 میلیارد و 300 میلیون ریال، تشکیل کارگروه مشترک نفتی وزارتخانه‌های نفت ایران و عراق و توافق با عمان برای تشکیل کارگروه مشترک توسعه میدان هنگام، تفاهم برای صادرات تجهیزات و خدمات فنی‌مهندسی و تجارت فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی از جمله دیگر اقدامات دولت سیزدهم برای تحقق دیپلماسی انرژی بود.
توسعه کشورهای هدف صادرات نفت، گاز، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی و تعامل با همسایگان برای رفع ناترازی گازی از جمله ترکمنستان که بعد از سال‌ها، در دولت سیزدهم بدهی گازی ایران به این کشور همسایه تسویه شد و توانست از قطع گاز استان‌های شمالی و شمال شرقی در ایام سرد سال جلوگیری کند، نتایج عینی سیاستی است که در دو سال گذشته از سوی دولت سیزدهم دنبال شد و به ثمر نشست.
از دیگر مظاهر توسعه دیپلماسی انرژی در دولت سیزدهم، افزایش تولید، صادرات و فروش نفت خام و میعانات گازی است، در حالی که دولت، صنعت نفت را با فروش کمتر از نیم میلیون بشکه در روز از دولت قبل تحویل گرفته بود، توانست از طریق ارتباط با کشورهای عضو اوپک و اوپک‌پلاس که سیاست کاهش تولید و صادرات نفت در بازارهای جهانی را دنبال می‌کردند، ایران را از کاهش سقف روزانه فروش نفت خام معاف نگه دارد، به‌طوری که اکنون آمارهای ثبت‌شده در مراجع آماری بین‌المللی و اظهارات مسئولان از افزایش فروش نفت خام ایران تا 1.5 میلیون بشکه در روز حکایت دارد.
اقدامات دولت سیزدهم در حوزه دیپلماسی انرژی تحولات خوبی را در صنعت نفت ایران رقم زد به‌طوری که علی‌رغم تحجریم‌ها شاهد افزایش تولید و صادرات نفت و پتروشیمی هستیم، همچنین جلوگیری از قطع گاز و برق با وجود سرما و گرمای بی‌سابقه و تامین پایدار عرضه بنزین علی‌رغم شکسته شدن رکورد مصرف از جمله این دستاوردهاست.