مُهر قرمز شورای نگهبان بر پرونده 366 کاندیدای انتخابات خبرگان رهبری / مجلس خبرگان همچنان منطقه ممنوعه زنان است

تارا مهدویان: پرونده بررسی صلاحیت نامزدهای ششمین انتخابات مجلس خبرگان رهبری بسته شد تا کاندیداها آماده تبلیغات برای رأی آوردن در انتخابات 11 اسفند شوند.

بنا به گفته هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان، از میان 510 داوطلب ثبت نام کرده در انتخابات خبرگان برای تصاحب 88 کرسی این مجلس، صلاحیت 144 نفر توسط شورای نگهبان تأیید شده و 366 نفر یا انصراف داده اند یا مُهر قرمز ردصلاحیت بر پرونده شان نقش بسته است.

اما آمارهای اعلام شده درباره ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان حاوی نکات قابل توجهی است.

فقط 12 نفر ردصلاحیت شدند!

بررسی ادوار شش گانه انتخابات مجلس خبرگان رهبری حکایت از آن دارد که در ادوار اولیه، تعداد کاندیداهای تایید صلاحیت شده به نسبت کاندیداهای رد صلاحیت شده، سهم بالاتری را داشته اند که می‌تواند نشانه ای از رقابتی بودن انتخابات در ادوار اولیه و نگاه بازتر هیات های نظارتی در بررسی صلاحیت ها باشد.

آنگونه که فارس گزارش داده، طبق آمار اعلام شده توسط وزیر کشور در انتخابات اولین دوره خبرگان رهبری که در تاریخ 19 آذر 1361 برگزار شده بود، 168 نفر برای تصاحب 76 کرسی مجلس خبرگان کاندیدا شده بودند که از میان آنها 156 نفر تایید صلاحیت و 12 داوطلب باقی مانده، صلاحیتشان احراز نشده بوده است.

اولین انتخابات که بررسی صلاحیت ها به دست فقهای شورای نگهبان داده شد

در دوره دوم انتخابات مجلس خبرگان رهبری نیز که تعداد کرسی های خبرگان به 83 صندلی افزایش یافته بود، 171 نفر داوطلب شده بوده اند، در این دوره از انتخابات برای اولین بار مرجع تشخیص صلاحیت نامزدهای مجلس خبرگان «فقهای شورای نگهبان» معرفی شده بود و این فقها نیز از میان 171 نفر صلاحیت 109 نفر را تأیید کردند. شورای نگهبان برای نخستین بار مهر قرمز خود را بر پرونده 62 نفر باقی مانده زد. این انتخابات در سال 1369 برگزار شده بود.

ردصلاحیت شدگان از تایید شدگان پیشی گرفتند

سومین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری در آبان ماه سال 1377 برگزار شد. در این انتخابات 396 کاندیدا برای رقابت بر سر 85 صندلی خبرگان ثبت نام کرده بودند. شورای نگهبان با صدور اطلاعیه ای در تاریخ 14 مهرماه سال 1377 از تایید صلاحیت 167 نفر خبر داد و اعلام کرد که صلاحیت 214 نفر از داوطلبان خبرگان احراز صلاحیت نشده اند.

هم دعایی ردصلاحیت شد هم مجید انصاری

بنا به روایت هم میهن، در چهارمین دوره از انتخابات مجلس خبرگان تعداد کرسی ها به 86 عدد افزایش یافت. در این دوره از انتخابات خبرگان 493 نفر کاندیدا شدند که از میان آنها شورای نگهبان تنها صلاحیت 161 نفر را تایید کرد. این انتخابات در 24 آذر 1385 در حالی برگزار شد که صلاحیت شخصیت های شاخصی چون مجید انصاری، محمود دعایی و محمدرضا عباسی فرد احراز نشده بوده است.

از دوره پنجم انتخابات خبرگان تعداد کرسی ها به 88 صندلی افزایش پیدا کرد. در این دوره از انتخابات که در 7 اسفند 1394 برگزار شد، طبق آمار رسمی وزارت کشور، 801 نفر کاندیدا شده بودند که از این میان شورای نگهبان 161 نفر را احراز صلاحیت کرده است و 640 نفر باقیمانده نتوانستند از فیلتر شورای نگهبان با موفقیت عبور کنند.

سیدحسن خمینی وارد میدان شد اما...

بمب خبری این دوره از انتخابات، رد صلاحیت شخصیت های برجسته کشور از جمله سیدحسن خمینی که تولیت آستان حرم امام (ره) را برعهده داشت، بود. علاوه بر او، نام چهره های دیگری مانند آیت‌الله موسوی بجنوردی عضو سابق شورای عالی قضایی، محمد غرضی وزیر اسبق پست، مهدی طائب رئیس قرارگاه عمار، مجید انصاری معاون پارلمانی حسن روحانی و مرتضی آقا تهرانی نماینده وقت مجلس نیز در میان رد صلاحیت شدگان دوره پنجم خبرگان رهبری به چشم می خورد.

در ششمین دوره از انتخابات مجلس خبرگان رهبری که همزمان با انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در 11 اسفند 1402 برگزار خواهد شد، برای مشخص شدن صاحبان 88 کرسی مجلس خبرگان، بر طبق اعلام ستاد انتخابات کشور،510 نفر ثبت نام کرده اند. از این تعداد، بنابر اعلام هادی طحان سخنگوی شورای نگهبان، 144 نفر تایید صلاحیت شدند.

همچنین باید اشاره کرد که طبق خبرهای منتشر شده، یکی از نامزدهای این انتخابات از حوزه انتخابیه هرمزگان انصراف داده و یکی دیگر از آن‌ها نیز یعنی آیت‌الله عبدالنبی نمازی در 8 بهمن ماه (4روز بعد از اعلام نتایج صلاحیت ها) فوت کرده است.

از سوی دیگر این انتخابات با ردصلاحیت چهره های شاخصی چون حسن روحانی و سیدمحمود علوی که سابقه چند دوره حضور در مجلس خبرگان را داشته اند همراه شد.

خوش اقبالی کاندیداهای ادوار اول و دوم

در دو دوره اول انتخابات مجلس خبرگان رهبری آمار رد صلاحیت شدگان برخلاف دوره های بعد، کمتر بوده است. اما از دوره سوم تا ششم فقهای شورای نگهبان تعداد بیشتری از کاندیداهای مجلس خبرگان رهبری را رد صلاحیت کرده اند و آنگونه که آمارها می گوید، در هر دوره بر تعداد رد صلاحیت ها افزوده شده است. آنچنان که در دوره پنجم با رد صلاحیت 635 کاندیدا می توان گفت که کمتر از یک چهارم داوطلبان توسط شورای نگهبان تایید شده اند.

*آمار تعداد داوطلبان و تایید و ردصلاحیت شدگان در 6 دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری را به تفکیک در جدول زیر مشاهده کنید؛

ادوار انتخابات خبرگان

تعداد داوطلبان

تایید صلاحیت شدگان از سوی شورای نگهبان (نفر)

رد صلاحیت شدگان از سوی شورای نگهبان (نفر)

1361(اول)

167

156

12

1369 (دوم)

171

109

62

1377 (سوم)

396

167

214

1385 (چهارم)

493

161

332

1394(پنجم)

801

161

635

1402(ششم)

510

144

366

ریزش ثبت نام کنندگان در دوره ششم

آنگونه که آمارها نشان می دهد، در دوره ششم از انتخابات مجلس خبرگان رهبری، تعداد ثبت نام کنندگان به صورت قابل محسوسی کاهش یافته است. در این دوره از انتخابات فقط 510 نفر ثبت نام کرده اند که در مقایسه با آمار ثبت نام کنندگان در دوره پنجم که بنابر آمار رسمی وزارت کشور 801 نفر بوده اند، 291 نفر کاهش داشته است.

شاید بتوان علت بخشی از این عدم کاندیداتوری را مربوط به شرایط جدید انتخابات مجلس خبرگان از جمله شرط سنی و سطح تحصیلات مرتبط دانست. اما سرد بودن فضای انتخابات دلیل دیگری است که می توان برشمرد.

برخی نیز ردصلاحیت ها را عامل بی رغبتی چهره های شاخص برای کاندیداتوری می دانند، آنگونه که مجید انصاری عضو مجمع روحانیون مبارز، در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین، علت استقبال کم از انتخابات مجلس خبرگان را رد صلاحیت های گسترده دوره پیش دانسته و گفته است:«به دلیل برخورد بد و رد صلاحیت‌هایی که در انتخابات ادوار سابق مجلس خبرگان انجام دادند، در این دوره از انتخابات مجلس خبرگان تعداد زیادی به هیچ وجه حاضر نشدند اسم بنویسند چراکه آبروی خودشان را که از جوی آب نگرفته‌اند. کما اینکه سید حسن آقا در انتخابات این دوره مجلس خبرگان ثبت‌نام نکرد.»

از سوی دیگر، علی جنتی، عضو کابینه یازدهم نیز در مصاحبه ای با خبرگزاری خبرآنلاین، شورای نگهبان را دلیل ثبت نام نکردن اشخاص در انتخابات مجلس خبرگان ذکر و خاطرنشان کرده است:«در دوره‌های مختلفی که من شاهد انتخابات مجلس خبرگان رهبری بوده‌ام متاسفانه فقهای شورای نگهبان براساس طراحی و مهندسی انتخابات عمل می‌کنند و می‌دانند چه کسانی می‌توانند وارد مجلس خبرگان شوند و چه کسانی نباید وارد شوند.»

وی همچنین گفته است:«تعدادی از نامزدها را می‌شناسم که به آن‌ها گفته شده اگر به فلان استان بروید تایید می شوید اما در استان دیگر تایید نمی‌شوید. علت این است که شورای نگهبان خودش در آن استان کاندیدایی را قبول دارد و می‌خواهد نامزد خودش رای بیاورد.»

مهر قرمز بر پرونده حسن روحانی

همانطور که اشاره شد، از ردصلاحیت شدگان برجسته دوره ششم انتخابات مجلس خبرگان رهبری، حسن روحانی رئیس جمهور ادوار یازدهم و دوازدهم که عضو فعلی مجلس خبرگان رهبری نیز هست، بوده که جنجال ها و واکنش های زیادی را به همراه داشت. رد صلاحیتی که با سناریوسازی های تندروها علیه او عجیب و دور از ذهن نبود.

سیدمحمود علوی که وزیر اطلاعات دولت های یازدهم و دوزادهم بود و سابقه عضویت در ادوار چهارم و پنجم مجلس خبرگان را نیز در کارنامه خود دارد، چهره برجسته دیگری است که صلاحیتش در دوره ششم انتخابات خبرگان توسط فقهای شورای نگهبان احراز نشده است.

مجلس خبرگان؛ منطقه ممنوعه زنان!

حضور زنان در مجلس خبرگان رهبری در این دوره از انتخابات نیز همچون ادوار گذشته یک علامت سوال بزرگ بود، چراکه سال هاست مجلس خبرگان رهبری جایگاهی برای زنان اختصاص نداده است. تنها حضور نماینده زن در مجلس خبرگان قانون اساسی در سال 1358 اتفاق افتاد که به نوعی یک تابوشکنی بوده است. او کسی نبود جز «منیره علی» مشهور به «منیره گرجی» (متولد 1308، تهران) با تحصیلات حوزوی که عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد.

در میان ادوار شش گانه مجلس خبرگان رهبری، در دوره پنجم انتخابات، 16 زن کاندیدا شدند که هیچکدام وارد گود رقابت انتخاباتی نشدند. اما در انتخابات میان دوره ای در سال 1398، یک زن از استان فارس تا مرحله آزمون اجتهاد پیش رفته است.

حال آنکه، امسال در دوره ششم انتخابات، طبق آمارهای اعلام شده در دومین روز ثبت نام ها، 2درصد از کاندیداها را زنان تشکیل می دادند و 98 درصد باقیمانده سهم مردان بوده است. البته باید خاطرنشان کرد که این آمار فقط در روزهای اولیه ثبت نام ها اعلام شد و هیچگونه اطلاعی از تعداد زنان ثبت نام کرده در این دوره در دست نیست.

درباره امکان حضور زنان در مجلس خبرگان رهبری، آیت‌الله اراکی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس خبرگان رهبری در آذرماه سال جاری گفته بود؛ «منع قانونی وجود ندارد که خانم‌ها عضو خبرگان شوند. اما یا خانم‌هایی که واجد شرایط هستند جلو نمی‌آیند یا برخی نتوانستند شرایط حضور را محقق کنند و در کسب شرایطی که در عضویت وجود دارد، موفق نبودند.»

البته این نخستین‌بار نیست که بحث نامزدی زنان در مجلس خبرگان مطرح می‌شود و سال 93 نیز قربانعلی دری‌نجف‌آبادی، عضو هیات‌رییسه مجلس خبرگان رهبری گفته بود حضور زنان در انتخابات خبرگان رهبری ایرادی ندارد.

27218

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1870151