نوسازی ناوگان هوایی ایران با تسلیحات روسی؟

به گزارش اکوایران، رابرت چولدا استادیار دانشگاه لودز لهستان و استاد مدعو سابق در دانشگاه آزاد اسلامی ایران، در مطلبی برای وبگاه اندیشکده شورای آتلانتیک درباره احتمال خرید تسلیحات روسی توسط ایران گمانه زنی کرده است.

وی در این مطلب آورده است: ایران بارها برای خرید تسلیحات به روسیه روی آورده است، از جمله خرید سامانه موشکی زمین به هوای بلندبرد اس -300 که با تأخیر زیادی همراه بود.

علاوه بر این، ایران زیردریایی‌های کلاس کیلو (Type 877EKM)، تانک‌های T-72، خودروهای زرهی پیاده نظام BMP-2، بالگردهای Mi-17 و سیستم‌های مختلف ضد تانک (مانند موشک‌های هدایت شونده 9K115-2 Metis-M) را از روسیه خریداری کرده است.

حتی محمدرضا پهلوی، شاه مخلوع ایران نیز علی رغم اتکای بسیار بیشتر او به تسلیحات آمریکایی، در مسکو سفارش هایی برای خودروهای زرهی BTR-50 و BTR-60 و ضدهوایی ZSU-23-4 صادر کرد.

همچنین بزرگترین محموله‌های نظامی خریداری جمهوری اسلامی از روسیه در دهه 1990 بود، زمانی که ایران نیروهای مسلح خود را پس از جنگ 1980-1988 با عراق بازسازی می‌کرد و همزمان روسیه با کمبود نقدینگی ناامیدانه به دنبال فرصت‌های صادراتی بود.

*س_مزایای تسلیحات روسی برای تهران_س*

دلایل متعددی وجود دارد که نشان می دهد روسیه در حال حاضر تامین کننده سخت افزار نظامی مناسبی برای ایران باشد. روسیه هیچ تحریمی علیه ایران به دلایل ادعایی که اکثر کشورهای غربی مطرح می‌کنند و از فروش سلاح به تهران سر باز می‌زنند، ندارد. کرملین به چندین کشور تحت تحریم های غرب از جمله میانمار، سوریه، الجزایر و ونزوئلا سلاح صادر می‌کند.

مزیت مهم دیگر برای ایران، هزینه نسبتا پایین تهیه و نگهداری تجهیزات روسی است. به عنوان مثال، یک تانک لئوپارد 2A7+ ساخت آلمان، که اخیرا توسط قطر و مجارستان خریداری شده است - تقریبا 10 میلیون دلار هزینه دارد، در حالی که قیمت واحد نگهداری T-14 Armata روسیه حدود 4 میلیون دلار است.

در حال حاضر، روسیه نیروهای زرهی خود را به انواع T-72B (B3 و B3M/B4) مجهز کرده است که هزینه هر تانک آن 2 میلیون دلار است. برای ایران، که از انواع قدیمی تر T-72 استفاده می کند، این یک ارتقاء منطقی خواهد بود که مدل بالاتر همین تانک را تهیه کند، زیرا هم خدمه و هم پرسنل زمینی به زمان کمتری برای یادگیری نحوه استفاده از آنها نیاز دارند.

سومین مزیت مهم برای ایران این است که قوانین روسیه شرکت ها را موظف به ارائه گزارش در مورد صادرات تسلیحات نمی کند و در واقع محرمانه بودن را تشویق می کند. این با اولویت ایران در حوزه امنیتی و دفاعی همخوانی دارد.

*س_گزینه‌های جذاب برای ناوگان هوایی ایران_س*

چه نوع تجهیزاتی در لیست خرید ایران خواهد بود؟ آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا بر این باور است که ایران مایل به خرید جنگنده‌های Su-30، آموزش دهنده‌های Yak-130، تانک‌های T-90، سامانه‌های دفاع موشکی زمین به هوای S-400 و سامانه‌های موشکی متحرک دفاع ساحلی K-300P Bastion است.

سرلشکر باقری در سفر اخیر خود به مسکو گفت که تهران به «جت های جنگنده، جت های آموزشی و بالگردهای رزمی روسیه» علاقه مند است.

*س_تمرکز بر سیستم‌های هوایی در محتمل‌ترین سناریوی جنگی_س*

به باور نویسنده تمرکز بر روی سیستم های هوایی قابل درک است. اگرچه ایران در حال توسعه موشک های بالستیک و وسایل نقلیه هوایی بدون سرنشین مختلف بوده است، اما ناوگان متعارف همچنان در جنگ های مدرن نقش اساسی دارد.

نویسنده مدعی است جنگنده‌های چندمنظوره جدید و دفاع هوایی تقویت‌شده در محتمل‌ترین سناریوی جنگی ایران، یعنی مقابله با حمله هوایی به تأسیسات هسته‌ای این کشور که مقامات اسرائیل درباره آن لفاظی می‌کنند، حیاتی خواهند بود. تهاجم زمینی بزرگ بسیار بعید است و نیروهای زمینی ایران در حال حاضر توانایی کافی برای انجام عملیات در عراق، افغانستان یا کردستان ایران را دارند.

ایران که دارای ناوگان هواپیماهای متعارف بسیار قدیمی است، به احتمال زیاد به سوخو SU-30، یک جنگنده دو موتوره و دو سرنشین علاقه مند است. برای تهران بهترین راه حل سفارش پیکربندی SM2 است که پیشرفته ترین نوع است و اکنون در نیروی هوایی روسیه معرفی شده است. در مقایسه با SM، SM2 دارای موتورهای قدرتمندتر AL-41F1S و رادار بهبود یافته است (معروف به N035 Irbis) است که همچنین توسط هواپیماهای جنگنده چند منظوره Su-35S استفاده می شود.

Su-30SM/SM2 برای جایگزینی جت های Su-24M و Su-27 در نظر گرفته شده است (جت 24M هنوز در ایران فعال است). متأسفانه برای تهران، SM و به ویژه SM2 ممکن است فراتر از ظرفیت مالی کنونی کشور باشد. بنابراین، تهران ممکن است مجبور شود Su-30SME را انتخاب کند که یک نوع ارزان‌تر و پایین‌تر است. قیمت واحد این تجهیزات عمومی نیست، اما حدس زده می شود که بلاروس برای هر Su-30SM تقریبا 50 میلیون دلار پرداخت کرده است.

Su-30 دارایی خوبی خواهد بود اگر ایران بتواند Su-35، یک جت جنگنده دو موتوره تک سرنشینه را نیز که از Su-27 ساخته شده است، دریافت کند. در حالی که هر دو نوع قادر به حمله به اهداف زمینی و سطحی هستند، Su-35 که در سال 2013 در نمایشگاه هوایی Le Bourget در فرانسه به صورت بین المللی معرفی شد، برای به اصطلاح وظایف تسلط هوایی (یعنی برای عملیات هوا به هوا) بهتر طراحی شده است.

با توجه به سیستم های هدف گیری و تسلیحات، Su-35 در حال حاضر پیشرفته ترین هواپیما در نیروی هوایی روسیه است. هر Su-35 ایرانی به لطف رادار Irbis خود می تواند تا 30 هدف هوایی را ردیابی کرده و از فاصله دور با اهداف درگیر شود. با این حال، هزینه بار دیگر یک مانع بزرگ خواهد بود.

با این وجود، ایران ممکن است وسوسه شود که به دنبال گزینه اقتصادی تر باشد و جنگنده های MiG-29 طراحی شده در دوران شوروی را تهیه کند. اگرچه ایران دو اسکادران از انواع بسیار ابتدایی و قدیمی A/UB دارد، اما همچنان ستون فقرات ناوگان هوایی تهران هستند.

شرکت روسی Mikoyan بیشتر جت برتری هوایی MiG-35 را تبلیغ می‌کند که توسعه‌ای از MiG-29M/M2/K/KUB است، اما بدون شک می‌تواند انواع قدیمی‌تر را نیز ارائه دهد. هر دو میگ 29 و میگ 35 برای صادرات عرضه می شوند.

گزینه دیگر Yak-130 است: یک هواپیمای آموزشی مادون صوت و دو موتوره که می تواند به عنوان یک جنگنده سبک یا هواپیمای پشتیبانی نزدیک نیز استفاده شود. این توسط روسیه ارائه شده است اما با همکاری ایتالیا طراحی شده است. این هواپیما به نیروی هوایی ایران رونق فنی و صنعتی بسیار مورد نیاز خواهد داد.

در حالی که Yak-130 نمی تواند با هواپیماهای چندمنظوره مدرن رقابت کند، به غیر از آموزش خلبانان ایرانی، می توان از این هواپیما برای نظارت بر حریم هوایی کشور و پشتیبانی از نیروهای زمینی استفاده کرد.

در حال حاضر، این وظایف توسط هواپیماهای خریداری شده در زمان پهلوی یعنی F-5 و F-4 Phantom II انجام می شود که نیاز به جایگزینی فوری دارند. علاوه بر این، نگهداری از Yak-130 حتی برای کشورهای کمتر توسعه یافته نسبتا آسان است و توسط بلاروس، الجزایر، بنگلادش، لائوس، سوریه و میانمار خریداری شده است.

در مورد هلیکوپترهای رزمی، ایران همچنانBell AH-1 SuperCobra آمریکایی را در اختیار دارد. برخی به صورت محلی مدرنیزه شدند، اما به دلیل استهلاک، قابلیت های قدیمی و کمبود قطعات یدکی، همه باید به زودی جایگزین شوند.

روسیه به طور بالقوه می تواند یک نوع صادراتی ارتقا یافته از Mi-24 را ارائه دهد. Mi-35 نه تنها توسط روسیه، بلکه افغانستان (حداقل تا همین اواخر)، مالی، ونزوئلا، برزیل، آذربایجان و قبرس نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

این یک اسب کاری بسیار توانمند در جنگ های مدرن است: هلیکوپترهای Mi-24/35 به شدت زره پوش و مسلح هستند و می توانند به طور موثر از نیروها پشتیبانی کنند. مزیت دیگر این است که آنها می توانند نیروها را به مناطق دورافتاده ای که در نقاطی از ایران به وفور وجود دارد، منتقل کنند.

سبد صادراتی روسیه همچنین شامل هلیکوپترهای تهاجمی Mi-28NE است که کارشناسان ایرانی به احتمال زیاد شانس دیدن آنها را در عراق داشته‌اند، جایی که هنوز در هوانوردی ارتش عراق سرویس می‌دهند.

*س_هیچ لیست خریدی قطعی نیست_س*

سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران در سفر اخیر به مسکو در اواسط اکتبر با سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه دیدار کرد و تایید کرد که تهران ممکن است به خرید تسلیحات جدید روسی علاقه مند باشد.

با این حال، حتی تایید رسمی علاقه به این معنی نیست که سفارشات برای تجهیزات نظامی روسیه قطعی است. حتی در صورت سفارش نیز، پروسه تحویل دارای پیچیدگی‌هایی است که در مورد ایران ممکن است مضاعف باشد. گزارش های رسانه‌ها در مورد خریدهای برنامه ریزی شده به ارزش 10 میلیارد دلار در سال 2016 هرگز به نتیجه نرسید. ملاحظات سیاسی مانند شکست در احیای برجام، که مسکو یکی از امضاکنندگان آن است نیز ممکن است یک عامل باشد.

این گزارش در پایان مدعی است: روسیه در تامین سامانه پدافند هوایی اس -400 به ایران متوقف شده و بنا بر گزارش‌ها درخواست ایران برای تسلیحات تهاجمی را در گذشته رد کرده است؛ شاید به این دلیل که مسکو نمی‌خواهد توازن قوای منطقه‌ای را بی‌ثبات کند و روابط خوب خود با رقبای ایران، عربستان سعودی و اسرائیل را تضعیف کند.

علیرغم لغو تحریم‌های تسلیحاتی ایران در اکتبر 2020 که خود یکی از دستاوردهای مهم برجام بود، در نهایت، بزرگترین مانع ممکن است مشکلات اقتصادی و کسری مالی ایران باشد که در شرایط تحریم قرار دارد.

در شرایطی که کشور در تنگنای اقتصادی جدی قرار دارد، دولت ممکن است اولویت های فوری تری نسبت به خرید تجهیزات نظامی روسی داشته باشد.