نگاهی به تاریخ جشنواره تئاتر کودک ایران به بهانه سردرگمی دوباره برای میزبانی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از همدان، جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان که چند نسل از کودکان و نوجوانان استان همدان را با نمایش‌های مفهومی در دامان خود پرورش داده است حالا بی‌سرپرستی دامانش را گرفته و هر چند سال یک بار خانه به دوش می‌شود، راهش را کج می‌کند و از همدان بار سفر می‌بندد تا ببیند کجای این جهان هستی می‌تواند مدتی را اتراق کند تا باز مسئولی تحت فشار هنرمندان، رسانه و جامعه محلی دلش هوای هندوستان کند و پیگیر بازگرداندنش به همدان شود.

جشنواره تئاتر امید یا همان کودک و نوجوان که حالا یدک‌کش عنوان بین‌المللی هم هست، نخستین بار آبان ماه سال 1370 در شهر همدان برگزار شد. این جشنواره با هدف هویت بخشیدن به تئاتر کودک و نوجوان و رشد و بالندگی آن کار خود را آغاز کرد و پیش از این در سال 1368 پس از فروکش کردن جنگ تحمیلی گروهی از کودکان و نوجوان در شهر همدان چند نمایش را با موضوعات مختلف از جمله جنگ، پیامدهای بمباران مناطق مسکونی روی صحنه بردند که این آثار توجه همگان و افکار عمومی را به خود جلب کرد و همین حرکت بنیان و شالوده برگزاری جشنواره های تئاتر کودک و نوجوان در سال1370 شد.

نخستین چهره‌نمایی کشوری جشنواره تئاتر کودک همدان از کجا و چگونه آغاز شد؟ 

نخستین جشنواره سراسری تئاتر کودک و نوجوان از 29 شهریور تا 4 مهرماه سال 1370 و با حضور 6 گروه نمایشی از سراسر کشور در همدان برگزار شد که در زمان خود به عنوان حرکتی فرهنگی و هنری در سراسر کشور انعکاس بسیار خوبی داشت و تا نهمین دوره برگزاری خود تا سال 78 در همدان ماند.

برگزاری این جشنواره در همدان در دهه هفتاد پیامدهای مثبت بسیاری داشت که از جلسات نقد و بررسی تئاترهای اجرا شده، کارگاه‌های جانبی برگزاری جشنواره، حضور هنرمندان تئاتر کودک کشور به عنوان مهمان تأثیر پذیرفته بود که مشهودترین این اثر پذیری تربیت و پرورش استعداهای هنری و بازیگران مطرح تئاتر در این دهه از حیات هنر نمایش کشور بود.

وقتی بی‌مهری‌ها دامنگیر دهمین دوره برگزاری جشنواره شد

جشنواره تئاتر کودک در همدان در آستانه 10 سالگی به دلیل جابه‌جایی مدیران در اداره کل فرهنگ و ارشاد همدان و بی‌اعتنایی مدیران جدید به تئاتر، از این شهر به شهر دیگری رفت و دهمین دوره آن در شهر ارگ جدید بم سال 1379 برگزار شد.

آنطور که هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر همدان نقل می‌کنند جشنواره دهم، یکی از دوره‌های پُربار جشنواره تئاتر کودک بوده که در این دوره، انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، نشست‌های تخصصی، با موضوع جایگاه قصه در تئاتر کودک و نوجوان برگزار کرده است.

بعد از این دوره بار دیگر جشنواره به شهر دیگری رفت و دوره یازدهم در زاهدان و دوازدهم در گچساران برگزار شد.

این اتفاق باعث پایین آمدن کیفیت برگزاری جشنواره شد تا جایی که دوره سیزدهم که قرار بود سال 82 برگزار شود کنسل و جشنواره تا سه سال پس از این به دنبال حامی مالی بود تا بتواند حیات پیدا کند که متأسفانه این اتفاق نیفتاد و جشنواره تئاتر کودک از سال 82 دیگر برگزار نشد.

دفتر تئاتر کودک و نوجوان مرکز هنرهای نمایشی، ناجی جشنواره بی سرپرست تئاتر کودک شد

هیئت مدیره دفتر تئاتر کودک و نوجوان مرکز هنرهای نمایشی که در آن نام چهره‌های شناخته‌شده تئاتر کودک دیده می‌شد از جمله رضا بابک، سیدحسین فدایی‌حسین، سیدعلی کاشفی‌خوانساری، سیدصادق موسوی و عباس جهانگیریان، کار خود را رسماً از اسفند ماه سال 1384 آغاز کرد و نخستین دستاوردهای تشکیل‌این دفتر، احیای جشنواره تئاتر کودک، پس از یک وقفه پنج‌ساله بود.

در این دوره از جشنواره به استان همدان به عنوان زادگاه حیات این جشنواره پیشنهاد برگزاری داده شد که متأسفانه همدان به دلیل مشکلات مالی نتوانست این کار را انجام دهد و جشنواره به استان اصفهان رفت.

برگشت جشنواره تئاتر کودک به همدان پس از 10 سال دوری

جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان همدان برای هفدهمین دوره برگزاری مجدد به همدان و زادگاهش برگشت.

در این دوره 112 اثر نمایشی از سراسر کشور به دبیرخانه این جشنواره ارسال شد که هنرمندان شهرهای همدان و تهران بیشترین متقاضیان شرکت در این جشنواره بودند. از این تعداد 12 گروه نمایشی برای شرکت در هفدهمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان انتخاب شدند و این جشنواره در 4 بخش مسابقه بین‌المللی، مسابقه ایران، مسابقه نمایشنامه‌نویسی و بخش ویژه برگزار شد.

بعد از این دوره تا مدت‌ها میزبانی پنج ساله برای استان همدان در برپایی این جشنواره تمدید می‌شد و جشنواره تئاتر کودک در زادگاهش تا سالها زندگی کرد.

کرونا و آنچه بر سر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان آورد

پس از شیوع کرونا 2 سال جشنواره تعطیل شد و سال 1400 با وقفه، بیست و هفتمین دوره جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در همدان برگزار شد و برگزاری آن به مدت پنج سال دیگر یعنی تا سال 1405 در همدان تمدید شد.

حالا با گذر سالها درست وقتی هنوز 3س ال دیگر از تفاهنامه تمدید برگزاری جشنواره به میزبانی همدان باقی مانده خبرها حاکی از آن است که جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان از همدان به یزد می‌رود.

البته این گمانه‌زنی‌ها در حالی است که هنوز بسیاری از هنرمندان امیدوارند جشنواره در زادگاهش باقی بماند.

تئاتر کودک بستر تخصص‌گرایی و رشد هنر نمایش است؛ با رفتن آن به شدت مخالفم!

نوشین بیگلریان یک کارگردان و نویسنده تئاتر کودک در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در همدان، گفت: از سال 70 کلید این جشنواره زده‌شده و باعث شده جشنواره تئاتر کودک و نوجوان بستری برای پرورش و رشد هنر نمایش و تخصص‌گرایی باشد.

وی که از سال‌های کودکی تاکنون در عرصه تئاتر فعالیت دارد، اظهار داشت: با رفتن جشنواره به شدت مخالف هستم؛ چرا مسئولان ما به جای حل مسئله، صورت مسئله را پاک می‌کنند؟

این هنرمند تئاتر با بیان اینکه جشنواره باعث شده کیفیت آثار تولیدی نمایش در همدان بالا برود، گفت: اگر جشنواره نبود شاید اجرای تئاتر کودک و نوجوان در همدان و شهرهای دیگر به این اندازه پررنگ نمی‌شد.

بیگلریان با بیان اینکه اکثر هنرمندان همدان در این حوزه تحصیل‌کرده تئاتر هستند، یادآور شد: خوشبختانه در حوزه تولید محتوای نمایش‌ها در استان مشکل چندانی نداریم و گروه‌ها با نگاهی تخصصی به تئاتر کودک و نوجوان کار می‌کنند که اتفاق خوشایندی است که یک ظرفیت ویژه برای استان همدان محسوب می شود. از مسئولان استان درخواست دارم سرگردانی را از جشنواره تئاتر کودک و نوجوان دور کنند. این جشنواره یادآور خاطرات کودکی افراد زیادی در همدان است که نباید مورد بی‌مهری واقع شود.

بیگلریان افزود: مردم همدان نسبت به برگزاری جشنواره وابستگی عاطفی پیدا کرده‌اند و اگر این جشنواره از همدان برود قطعاً باید مسئولان پاسخگوی افکار عمومی و شهروندان، هنرمندان و دوستداران تئاتر کودک باشند. هنرمندان همدانی تمام تلاش خود را برای حفظ جشنواره خواهند کرد اما مسئولان استانی نیز باید با ما به میدان مطالبه‌گری بیایند و همه یک دست خواستار میزبانی با کیفیت همدان از جشنواره تئاتر کودک باشیم.

سیدمهرداد کاووسی دیگر هنرمند تئاتر استان همدان نیز گفت: اگر جشنواره تئاتر کودک از زادگاهش که استان همدان است برود هنرمندان تئاتر کودک در همدان دیگر انگیزه‌ای برای کار ندارند ولو اینکه خود من به عنوان یک فعال حوزه تئاتر دل چرکین هستم از اینکه بخواهم برای جشنواره تئاتر کودک در شهر دیگری فعالیت کنم.

برگزاری جشنواره تئاتر کودک در یک قرارداد دائمی به همدان واگذار شود 

وی ادامه داد: جشنواره تئاتر کودک زمینه رشد را برای هنرمندان تئاتر فراهم می‌کند و نمونه بارز آن هم دبیر این دوره از جشنواره است به طوریکه وی در دوره‌های قبل از افرادی بود که اثر به جشنواره تئاتر کودک می‌آورد و جشنواره بستری شد برای معرفی بهتر استعداد و توانایی وی تا جایی که در دو دوره اخیر دبیر برگزاری جشنواره است.

کاووسی افزود: تئاتر یک جسم نیمه جان شده در همدان است که تمام رنگ و بو، جنبش و حیاتش به برگزاری جشنواره تئاتر کودک در همدان گره خورده حالا اگر این جشنواره بخواهد از همدان برود دیگر چه چیزی از تئاتر همدان باقی خواهد ماند؟! این هنرمند در پایان تاکید کرد: امیدوارم جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در یک قرار داد دائمی به استان همدان واگذار شود و از رفتن این جشنواره به یزد جلوگیری شود.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، در همین راستا بیش از 60 هنرمند حوزه تئاتر کودک در همدان نیز با امضای بیانیه‌ای خواستار اقدام مسئولان برای تداوم برگزاری این جشنواره در همدان شده‌اند.

این شرایط در حالی است که پیش‌تر مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد دلیل جابه‌جایی جشنواره از همدان را بی‌رغبتی استانداری در میزبانی اعلام‌کرده است.

آخرین موضع استاندار همدان درباره جشنواره: پول اضافی نداریم! 

اما استاندار همدان در آخرین نشست خبری خود درباره میزبانی همدان در جشنواره تئاتر کودک و در پاسخ به سؤالی مبنی بر عدم همکاری استانداری همدان برای برگزاری جشنواره تئاتر کودک گفت: مخالف جشنواره تئاتر کودک نیستم، تامین اسکان و خوراک می کنیم اما پولی به هیچ حسابی واریز نخواهیم کرد.

قاسمی فرزاد بیان کرد: استانداری هتل و خوراک را تأمین می‌کند اما استان پول اضافی ندارد که به حسابی واریز شود. در حضور رسانه ها اعلام می‌کنم متعهد اسکان و خوراک میزبانان خواهم شد اما اینکه به استانداری گفته شده پول به حساب واریز کند، خیر این کار را نخواهم کرد چون استان پولی ندارد و این موضوع را از طریق وزیر ارشاد پیگیر خواهم شد.

جشنواره تئاتر کودک در همدان ماندگار است

در همین راستا حمیدرضا حاجی بابایی، نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با رسانه‌ها با بیان اینکه جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان در همدان ماندگار است اعلام کرده که این جشنواره از برنامه‌های مهم فرهنگی استان به شمار می‌رود که از سالیان دور در همدان برگزار شده است.

وی همچنین ادعا کرده است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صحبت‌هایی مبنی بر تأکید بر برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان در همدان شده است و همچنین استاندار همدان نیز تأکید بر برگزاری جشنواره دارد از همین رو هماهنگی خوبی بین استان و وزارتخانه در رابطه با اجرای این پروژه بزرگ به وجود آمده است.

این شرایط در حالی است که اکنون حدود نیم‌قرن از شکل‌گیری تئاتر کودک و نوجوان در ایران می‌گذرد، اما این جریان نمایشی جز در مقاطعی کوتاه، هرگز مورد توجه متصدیان و مسئولان امر قرار نگرفته است.

از طرفی از آنجا که زادگاه جشنواره تئاتر کودک در همدان است و این روزها همدان سودای جهانی شدن به واسطه تاریخ خود را دارد به نظر می‌رسد مسئولان باید بیشتر بر کارکرد فرهنگی، گردشگری و اقتصادی جشنواره بین‌المللی تئاتر کودک و نوجوان به میزبانی همدان توجه داشته باشند. چرا که اگر معتقدیم محور دوم توسعه استان همدان گردشگری تعریف شده است باید به این مهم توجه شود که یکی از مهم‌ترین تأثیرات جشنواره تئاتر کودک و نوجوان برای همدان تقویت گردشگری فرهنگی است که با تأکید بر رویدادهای فرهنگی و بهره‌برداری از عناصر فولکلوریک بوده و همه ساله توانسته خیل عظیمی از گردشگران مشتاق را در قالب هنرمندان فعال در جشنواره تئاتر کودک به همدان دعوت کند.

به گزارش تسنیم، به طور قطع بر مسئولان استان همدان و در رأس آن مدیریت ارشد استان مزیت‌های گسترش گردشگری فرهنگی پوشیده نیست. جشنواره تئاتر کودک و نوجوان که حالا جشنواره بین‌المللی و شناخته‌شده‌ای است می‌تواند فرهنگ جامعه و مردم همدان را به دیگر جوامع و علاقمندان معرفی کند و در راستای این معرفی باعث تقویت غرور و همبستگی جامعه میزبان و افزایش آستانه تحمل آنها در برابر فرهنگ‌های دیگر شود.

بر همین اساس این سؤال مطرح است که مگر نه اینکه با توسعه گردشگری و اقداماتی چون ثبت جهانی آثار تاریخی مثل هگمتانه به دنبال جذب گردشگران داخلی و خارجی هستیم، چرا از دیگر مؤلفه این اتفاق که میزبانی از رویداد بین‌المللی جشنواره تئاتر کودک و نوجوان است غافل شده ایم؟

گزارش از: شکوفه رنجبر