نگاهی به کتاب‌های برگزیده سومین دوره «تاریخ انقلاب اسلامی»

روز گذشته سومین دوره جایزه کتاب «تاریخ انقلاب اسلامی» در تالار رودکی برگزار شد و برگزیدگان خود را شناخت.

کتاب‌های «تشکیل دولت پهلوی اول و تاثیر آن در فروپاشی نظام ایلی» از خدابخش قربان‌پور دشتکی، «جهل مقدس» از عباس علی‌بخشی، «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک» از مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، «خلخال در انقلاب اسلامی» از سید محمد مسعود نقیب، «خانه‌دار مبارز» از مرضیه ذاکر، «هشتاد سال تکاپوی فرهنگی» خاطرات فرهنگی سیاسی مرتضی آخوندی از رضا اکبری آهنگر، «نظریه‌پردازی در تبعید» از حجت‌الله علی‌محمدی، «سیدالعلماء الاعلام» از سید محمد‌جواد قربی و «مهدی عراقی را بکش» از سیدمصطفی حسینی و عبدالرضا نعمت‌الهی است، که روز گذشته از آن‌ها تقدیر به عمل آمد و در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.

کتاب «تشکیل دولت پهلوی اول و تاثیر آن در فروپاشی نظام ایلی» از خدابخش قربان‌پور دشتکی است. این کتاب در قالب پژوهش از یک فصل مقدماتی و هفت فصل اصلی تشکیل شده است. فصل مقدماتی شامل دو بخش ادبیات پژوهش و معرفی نقد منابع است. در فصل اول نویسنده به بررسی حاکمیت، ایلات، عشایر قبل از تشکیل حکومت پهلوی اول پرداخته و فصل دوم مربوط به تبیین جامعه‌شناختی تشکیل حکومت پهلوی اول در ایران است.

در واقع قربان‌پور دشتکی شاخصه‌های این حکومت مانند ارتش مدرن، حذف نیرو‌های رقیب، دربار و دیوان سالاری را بررسی کرده است.

فصل سوم درباره همانندی و غیر همانندی‌های حکومت پهلوی اول با دولت‌های مطلقه و مدرن اروپایی، فصل چهارم پژوهش درباره ماهیت این حکومت، فصل پنجم درباره تعارضات حکومت پهلوی اول با نظام‌های ایلی و عشایری، فصل ششم با عنوان ساز و کار‌های حکومت پهلوی اول در راستای فروپاشی نظام‌های ایلی و عشایری و فصل هفتم درباره ساز و کار حکومت رضاشاه پیرامون فروپاشی ایل بختیاری است.

کتاب «خلخال در انقلاب اسلامی» به کوشش سید محمد‌مسعود نقیب در سال 1400 از سوی انتشارات ریتم و حوزه هنری انقلاب اسلامی استان اردبیل منتشر شده است. این کتاب شامل 104 سند و 162 عکس، بخشی از اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها، دستورات، گزارش‌های ساواک، شهربانی، استانداری و اطلاعات مربوط به فعالیت‌ها و مبارزات انقلابی در خلخال از سال 1340 تا پیروزی انقلاب اسلامی و سال‌های دفاع مقدس است.

کتاب «انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک» مجموعه 26 جلدی است، که در قالب 21 جلد به مبارزات جامعه ایرانی در استان‌های خراسان رضوی، در سه جلد به مبارزات مردم در خراسان شمالی و در دو جلد به مبارزات مردم خراسان جنوبی می‌پردازد. این کتاب روز‌های نهضت امام خمینی (ره) تا بهمن سال 1357 را بر پایه اسناد و مکاتبات ساواک روایت می‌کند.

کتاب «جهل مقدس»به قلم عباس علی‌بخشی به زندگی اکبر گودرزی، رهبر گروه فرقان با تکیه بر اسناد پرداخته است. (فرقان نام گروهی بود که در اردیبهشت سال 1358 تأسیس شد و هدف اصلی از تشکیل آن، انجام عملیات‌هایی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران بود). فصل اول کتاب به بررسی زندگی، تحصیلات، مطالعات اکبر گودرزی و تشکیل گروه فرقان می‌پردازد.

علی‌بخشی در فصل دوم به نحوه عضویابی، ساختار تشکیلاتی، امکانات مالی و تدارکاتی گروه فرقان و ترور‌های موفق و ناموفق اشاره کرده، فصل سوم درباره روند شناسایی اکبر گودرزی، اعضای گروه فرقان، دستگیری و چگونگی بازجویی از آن‌ها را بررسی کرده است.

فصل چهارم به دیدگاه‌های رهبر گروه فرقان و فصل آخر به ویژگی‌های شخصیتی گودرزی بر اساس خاطرات و روایات افرادی که مستقیم با او در تعامل بودند، پرداخته شد.

کتاب «خانه‌دار مبارز؛ خاطرات شفاهی اقدس حسینیان» روایت یکی از زنان مبارز و فعال اجتماعی در دهه 50 و 60 مشهد است. این کتاب در چهار محور اصلی به ازدواج و ورود اقدس حسینیان به تیم شهید فرودی، شرکت در راهپیمایی 17 دی سال 1356 و دستگیری و زندانی شدن، فعالیت در جهاد سازندگی و زندگی راوی می‌پردازد.

کتاب «هشتاد سال تکاپوی فرهنگی» خاطرات فرهنگی سیاسی مرتضی آخوندی است، که رضا اکبری آهنگر با ضبط خاطرات آخوندی تلاش کرد اقدامات و فعالیت‌های صورت گرفته در دارالکتب الاسلامیه را به انجام برساند. این خاطرات فرهنگی به همت پژوهشکده تاریخ معاصر در سال 1400 به چاپ رسید.

کتاب «نظریه‌پردازی در تبعید» به قلم حجت‌الله علی محمدی به مباحثی همچون ورود امام به نجف؛ لطف خفیه الهی، حوزه نجف در آن ایام، سیاست امام در آماده‌سازی فکری حوزه نجف، درس فقه امام و درس ولایت فقیه؛ طرحی پس از تثبیت در نجف به بررسی دوران تبعید امام خمینی (ره) در نجف می‌پردازد.

کتاب «سیدالعلماء الاعلام» تاریخ شفاهی زندگی، شخصیت و فعالیت‌های شهید آیت‌الله سید اسدالله مدنی است، که محمدجواد قربی در یازده فصل از بدو تولد تا شهادت آیت‌الله مدنی به زندگی و مبارزات ایشان پرداخته است.

کتاب «مهدی عراقی را بکش» به کوشش سید مصطفی حسینی و عبدالرضا نعمت‌اللهی است، که با 28 شخصیت مطلع درباره ابعاد زندگی و مبارزات محمدمهدی حاج ابراهیم عراقی مصاحبه شده است.