نگاه تحلیلگران عرب به مخاطرات عقب نشینی آمریکا از افغانستان
تهران - ایرنا - تحلیلگران عرب معتقدند پس از شکست آمریکا در افغانستان اکنون تصمیم غیرمسوولانه این کشور برای خروج نیروهای خود از افغانستان در سایه پایبند نبودن طالبان به توافق صلح با آمریکا و حضور نیروهای داعش در این کشور می‌تواند پیامد هایی برای امنیت افغانستان و کشور های همسایه به دنبال داشته باشد.
«جو بایدن» رییس جمهوری آمریکا در سخنرانی 14 آوریل (25 فرودین)؛ زمان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان را تا پیش از آغاز بیستمین سالگرد جنگ در تاریخ نمادین 11 سپتامبر 2021 اعلام کرد. بایدن به پیروز نشدن آمریکا پس از 20 سال جنگ، کشته شدن بیش از 2 هزار سرباز آمریکایی و ده ها هزار تلفات مردم افغانستان و میلیارد ها دلار هزینه اعتراف کرد و گفت به امید ایجاد شرایط ایده‌آل برای عقب نشینی یا دستیابی به نتایج متفاوت نمی‌توان به چرخه طولانی یا گسترش حضور نظامی در افغانستان ادامه داد. پس از حملات 11 سپتامبر 2001 به مرکز تجارت جهانی در نیویورک که القاعده مسوولیت آن را به عهده گرفت، آمریکا با حمایت قدرت های بزرگ و اعضای ناتو جنگ علیه افغانستان را آغاز کرد.
خسارات آمریکا در جنگ افغانستان
بسیاری از تحلیلگران این تصمیم بایدن را بیانگر شکست آمریکا پس از 20 سال جنگ می‌دانند. گزارشگر روزنامه «الخلیج» امارات نوشت: تصمیم عقب نشینی نیروهای آمریکا و ناتو از افغانستان پس از 20 سال از حمله به این کشور تصمیمی از روی اختیار نبود، بلکه این تصمیمی است که روند جنگ نافرجام در این کشور و ناتوانی آمریکا و همپیمانان آن در دستیابی به نتایج قابل انتظار تحمیل کرده است. آمریکا در این جنگ، هزینه گزاف انسانی و مادی پرداخت و هیچ سودی نبرد؛ بنابراین، تصمیم گرفت از این کشور عقب نشینی کند. این جنگ، از طولانی ترین جنگ های آمریکا در طول تاریخ است که از نظر انسانی و مادی فرسایشی بوده است و بیش از یک تریلیون دلار هزینه مادی برای آمریکا به همراه داشت. بیش از 3 هزار و 200 تن از نیروهای آن کشته و حدود 21 هزار تن از نیروهای آن زخمی شده اند. موضوع قابل توجه این است که این عقب نشینی بدون هیچ گونه شرطی صورت می گیرد. این به معنی فرار از میدان جنگ در برابر گروه طالبان است. این موضوع در محاسبات راهبردی یک شکست نظامی برای آمریکا به شمار می رود که زمینه را برای مشخص کردن سرنوشت افغانستان از سوی طالبان فراهم خواهد کرد و می تواند دولت افغانستان به ریاست «اشرف غنی» را هم با وضعیت خطرناکی روبرو سازد.
پیامدهای عقب نشینی بدون شرط آمریکا از افغانستان
درحالیکه دولت بایدن اصرار دارد تا هرچه زودتر به حضور 20 ساله نیروهای آمریکایی در افغانستان با توجه به توافقنامه صلح با طالبان پایان دهد، اما مخالفان این طرح در مورد تبعات انجام این اقدام هشدار می‌دهند. تحلیلگر مرکز پژوهش های «العربی» قطر نوشت: در برابر توجیه موافقان تصمیم عقب نشینی آمریکا از افغانستان برخی نظامیان و مسوولان اطلاعاتی آمریکا نسبت به پیامدهای این تصمیم هشدار داده اند و آنها در این زمینه مسایلی را ذکر کرده اند. یکی از دلایل مخالفان تصمیم عقب نشینی این است که پس از این عقب نشینی طالبان کنترل امور افغانستان را به دست خواهد گرفت. مخالفان تصمیم عقب نشینی آمریکا نه تنها از تکرار سناریو عراق و سوریه در افغانستان نگران هستند، بلکه آنها نسبت به رقم خوردن سناریو ناگوارتری مثل سقوط «سایگون» پایتخت ویتنام جنوبی در برابر پیشروی نیروهای ویتنام شمالی پس از چشم پوشی آمریکا از همپیمانان خود هشدار داده‌اند. با توجه به این موضوع فرماندهان نظامی آمریکا تلاش کرده اند بایدن را از تصمیم خود منصرف سازند و تصمیم عقب نشینی را به تحقق برخی شرط ها در میدان های نبرد افغانستان ارتباط دهند. آنها هشدار داده اند که بدون در نظر گرفتن این موضوع احتمال سقوط کابل وجود دارد. در این صورت طالبان از افغانی هایی که به آمریکا کمک کردند انتقام خواهد گرفت. آنها هشدار داده اند که عقب نشینی نامشروط آمریکا سبب تضعیف قدرت واشنگتن برای اعمال فشار بر طالبان می شود و این موضوع نفوذ آمریکا را در مذاکرات صلح افغانستان تضعیف خواهد کرد. همچنین آنها هشدار داده اند که به کنترل در آوردن بخش های گسترده ای از افغانستان از سوی طالبان سبب پیچیده تر شدن مسایل لجستیکی و اطلاعاتی می شود و در این صورت آمریکا منابع اطلاعاتی انسانی در میدان نخواهد داشت و قدرت آمریکا در مشخص کردن تهدیدها و چگونگی برخورد با آن کاهش می یابد.
«فراس الیاس» تحلیلگر تارنمای «نون پست» لبنان نوشت با وجود اینکه دولت آمریکا در بحث عقب نشینی از افغانستان از اصلاح «عقب نشینی مسوولانه» استفاده کرده است تا این لحظه هیچ ضمانتی برای عادی شدن وضعیت افغانستان پس از عقب نشینی آمریکا ارایه نکرده است. بلکه اگر آمریکا به تعهدات خود در افغانستان عمل نکند احتمال تکرار سناریوی عراق در این کشور وجود دارد. با توجه به اینکه رهبران طالبان موضع تردید برانگیزی درباره توافق با آمریکا دارند گمانه زنی می شود که هر لحظه ای در آینده احتمال فروپاشی این توافق وجود دارد.
به نوشته این تارنما، «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی هم در مصاحبه اخیر خود گفته است عقب نشینی آمریکا از افغانستان به مثابه جنگ جدیدی است که با وجود حضور 3 میلیون پناهنده افغانی در ایران تکرار این موضوع برای ایران قابل تحمل نیست. ظریف در بیانیه ای که در 16 آوریل (27 فروردین) منتشر کرده است نسبت به حضور داعش در این کشور هشدار داده و اشاره کرده است که این گروه حتی مسوولیت شماری از اقدامات مرگبار تروریستی در این کشور را هم بر عهده گرفته است. ظریف گفت اکنون ما شاهد نقش داعش هستیم. نمی‌دانیم چه کسی از داعش در افغانستان حمایت می‌کند. البته برخی شواهد عینی در مورد افرادی که انتقال داعش از عراق و سوریه به افغانستان را ترتیب داده‌اند، در دست داریم. داعش خطری و تهدیدی مشترک برای افغانستان، ایران و پاکستان و همه کشور ها است.
«فراس الیاس» نوشت: چنین پیچیدگی هایی سبب می شود ایران نقش خاموش کننده هرگونه آتش تنش داخلی در افغانستان را چه از طریق حمایت از همپیمانان خود در افغانستان با هدف تضمین امنیت و تقویت امنیت مرزها داشته باشد و یا اینکه در مذاکرات خود با آمریکا در وین این موضوع را هم مطرح کند. به باور این تحلیلگر روابط ایران با برخی جریان های و به ویژه شیعیان این کشور از گزینه های ایران برای کنترل اوضاع در افغانستان با پایه رویکرد خود است. همچنین ایران می تواند محوری متشکل از ایران، روسیه و هند را برای حمایت از انتقال سیاسی جدید در افغانستان به دور از نگرش آمریکا ایجاد کند.
در پایان باید گفت باید که تحلیلگران عرب معتقدند با وجود اینکه آمریکا طی 20 سال حضور خود در افغانستان نتوانست طالبان را در این کشور شکست دهد و افغانستان را بازسازی کند اکنون دیگر چشم انداز روشنی برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان وجود ندارد و تنها امید افغانستان هم این است گروه های مختلف افغانی بتواند از طریق رسیدن به یک توافق سیاسی به تنش های داخلی در این کشور پایان دهند و راه را بر روی همه کسانی که می خواهند از ادامه جنگ و تنش سو استفاده کنند سد کنند و کمک کشورهای همسایه افغانستان از جمله ایران که در مبارزه با تروریسم و خشونت گرایی پیش قدم بوده است نیز می تواند در این زمینه تاثیر گذار باشد.
*س_برچسب‌ها_س*