هزار درد بی‌درمان؛ روایتی از دولت حسن روحانی

وب‌گاه دنیای اقتصاد 1401/06/15 - 06:15 مشاهده در مرجع

دولت حسن روحانی با نقاط قوت و ضعفی که داشت پایان یافت؛ اما پرسش‌هایی از اتفاقات، تصمیمات و اقداماتی که در آن دولت انجام شد همچنان وجود دارد که هنوز به پاسخ نرسیده است.

سوالاتی مثل پشت پرده تحریم و فشار اقتصادی چه بود و چه بر سر کشور آورد یا در روزهای شروع این جنگ، در پشت پرده دولت روحانی چه گذشت و ماجرای ارز جهانگیری و آبان 98 چه بود؟ اینها مسائلی است که گرچه چندی است به واسطه انتشار کتابی با نام «بدون دود و آتش و خون» که گفت و گویی با رئیس جمهور سابق و دولتمردانش است به آنها کم و بیش پاسخ داده می‌شود اما اینکه در آن مقطع زمانی چه رخدادهایی باعث این ماجراها شده است بحث جدایی است که بدان پرداخته نمی‌شود. پس از انتشار صحبت های حسن روحانی در این کتاب اخیرا صحبت های اسحاق جهانگیری نیز در خصوص شرایط تحریم و تاثیر آن بر اقتصاد کشور منتشر شده است.

دولت دوازدهم و اسرار پنهان

یک سال و اندی از پایان دولت دوازدهم حسن روحانی می‌گذرد و دولت جدیدی با رویکردهای تازه مستقر شده است. با این حال به قرائت عده‌ای دولت حسن روحانی به واسطه برخی اتفاقات ناخواسته، برخی کارشکنی‌ها و عدم هماهنگی‌ها یکی از مظلوم‌ترین دولت‌های پس از انقلاب است. جایی که اگر به نمودار عملکردی دولت دوازدهم نگاه کنیم و فقط پنج شنبه‌های افتتاح دولت را از نظر بگذرانیم می‌بینیم چه میزان اقدامات ثمربخش و افتتاح‌های سود‌ده در آن دولت انجام شده است. اما جدای از این مسائل هرچند که انتقاداتی به عملکرد مخصوصا اقتصادی دولت روحانی وارد بود اما اگر به صراط عدالت پیش برویم دولت روحانی نیز با مصائب و مشکلاتی هم روبه‌رو بود که بر مسائل داخلی به ویژه اقتصاد کشور تاثیر می‌گذاشت. قدر مسلم هیچ کس فکرش را هم نمی‌کرد که آمریکا در سال 2018 بخواهد از برجام خارج شود و تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه‌ای را علیه کشورمان بازگرداند. اما شرایط به سمت و سویی رفت که وضعیت اقتصادی کشور از اردیبهشت ماه سال 97 به این سو متلاطم شد و اتفاقاتی افتاد که کم کم نارضایتی را در پی خود آورد. ماجرای ارز 4200 که به ارز جهانگیری معروف شد در حالی که خود شخص جهانگیری تاثیری در آن نداشت و این تصویب سران قوا بود اما به نام او تمام شد. یا ماجرای افزایش قیمت بنزین و اتفاقات ناگوار آبان 98 که حسن روحانی؛ رئیس جمهور پیشین اخیرا در کتابی به آن اشاره کرده و این طرح را نتیجه تصمیم سران قوا اعلام کرده است. اینها تنها 2 نمونه از اتفاقاتی است که در دولت دوم روحانی رخ داد، همه چیز به پای دولت نوشته شد و در نهایت دولت تنها ماند. جنگ اقتصادی منبعث از خروج آمریکا از برجام نیز یکی از مهم‌ترین مسائلی بود که دولت روحانی را در تندباد حوادث قرار داد. هر چند که باید اذعان داشت با همه این احوال دولت روحانی دارای ایرادات و اشکالاتی بود که به جهت عملکرد نه چندان مثبت رخ داد. مجموع این مسائل است که بسیاری معتقدند حسن روحانی و دولتمردانش همچون جهانگیری و ظریف سینه‌ای مملو از اسرار و ناگفته‌ها دارند، هرچند که برخی نیز معتقدند که روحانی و مردانش هر آنچه باید گفته می‌شد را باید در دولت خود بیان می‌کردند نه اینکه امروز 13 ماه پس از روی کارآمدن دولت جدید مثال نوشداروی پس از مرگ سهراب باشند.

هزار درد بی‌درمان

چندی است که کتابی تحت عنوان «بدون دود، آتش و خون» که گزارشی تحقیقی درباره اثرات تحریم‌ها بر اقتصاد ایران است منتشر شده و روایت های جالب و جدیدی را در گفت و گو با رئیس جمهور سابق و دولتمردانش آورده است. روایت‌هایی که شاید بتوان به عبارتی بهتر آنها را ناگفته‌هایی از آنچه بر دولت دوازدهم گذشته و پشت پرده برخی تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات دولت که بعضا با نارضایتی جامعه همراه بوده نیز خواند. بخشی از این کتاب گفت‌وگویی با اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور پیشین است که تحت عنوان «هزار درد بی‌درمان» آمده است. در این بخش صحبت هایی از جهانگیری در خصوص مسائل مختلف مخصوصا مسائل اقتصادی مطرح شده که می‌تواند پرده از علل برخی اتفاقات و تصمیم‌گیری‌ها بردارد. جهانگیری می‌گوید:«اگر بعد از ترامپ از برجام خارج می‌شدیم، الان هیچ امکاناتی برای مذاکره نداشتیم و بدتر اینکه ترامپ را خوشحال کرده بودیم.» وی می افزاید: «دولت تمام توانش را گذاشت که در جنگ اقتصادی دو کار مهم انجام دهد. مساله اول اداره اقتصاد و مسأله دوم دور زدن تحریم‌ها بود. آمریکا می‌خواست ما نفت نفروشیم. کشتی به کشتی ما را دنبال می‌کردند. وقتی نظام بانکی آنها علیه ما شد، تقریبا تمام مفرهای انتقال پول به ایران را بستند.» وی توضیح می‌دهد: «در اداره اقتصاد کشور سیاست تجاری جدید را پیش گرفتیم. ما هم خیلی چیزها را می‌دانیم. اینکه اقتصاد باید آزاد باشد، رقابت توسعه پیدا کند و قیمت‌گذاری اشتباه است. اما مگر در مورد شرایط عادی صحبت می‌کنیم. ما وسط میدان جنگ بودیم. جهانگیری در خصوص داستان ارز 4200 تومانی می‌گوید: اینهم از آن جفاهای تاریخی است. اگر دولت در آن مقطع ورود نمی‌کرد، قیمت ارز جهش عجیبی پیدا می‌کرد. از چند هفته قبل‌تر ایادی برخی کشورهای منطقه در بازار ایران رخنه کرده بودند و دلار کاغذی جمع می‌کردند. اسفند سال 96 کل ذخایر اسکناس بانک مرکزی به کمتر 100 میلیون دلار رسیده بود. تصور تحریم کنندگان این بود که این وضعیت را ادامه دهند که فشار به تأمین کالاهای اساسی برسد و داستانی مانند آنچه برای پوشک رخ داد، بازهم تکرار شود.» وی به سناریوهایی اشاره می‌کند دو سناریو وجود داشت. اول اینکه همین وضعیت را ادامه دهیم. اتفاق عجیبی هم نبود، چراکه در طول دوره چهل سال گذشته، فقط هفت سال قیمت ارز آزاد بود. در دوره آقای هاشمی چندین نرخ ارز وجود داشت. در دولت اول آقای خاتمی ارز چندنرخی بود، بعد تک‌نرخی شد. در دولت احمدی‌نژاد هم‌ارز بازهم چند نرخی بود.» در جلسه بحث در مورد تعیین نرخ ارز آغاز می‌شود. روایت جهانگیری این است: «سناریوی دوم همین اتفاقی بود که اجرا شد. یعنی تعیین قیمت واحد. قرار بود که قیمت ارز به عدد بالاتری برود ولی آقای رئیس‌جمهور مخالف بودند و درنهایت 4 هزار تومان را پذیرفتند. بازهم بحث‌ها ادامه پیدا و کرد و قیمت 4 هزار و 200 تومان اعلام شد. جهانگیری در خصوص نقش و تاثیر مجلس یازدهم در مسائل اقتصادی تصریح می‌کند:«حضور مجلس یازدهم به‌غیراز شوک برای اقتصاد هیچ‌چیز نداشت. متأسفانه این مجلس حتی درک درستی نکرد که همه این فشارها و رفتارها در دورانی انجام می‌دهد که جنگ اقتصادی ادامه دارد و دولت به معنای واقعی تنهای تنهاست.»

--> اخبار مرتبط

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.