هفت‌هفتگی مسعود پزشکیان

از زمان تحلیف پزشکیان به‌این سو چه گذشت؟

ساعاتی پس از اینکه پزشکیان دست اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی حماس را در مراسم تحلیف خود در مجلس ایران بالا گرفت، هنیه در 31 ژوئیه در شمال تهران ترور شد. رئیس جمهور و دیگر مقامات ارشد سیاسی و نظامی ایران، اسرائیل را مقصر دانسته اند و قول داده اند که انتقام ترور هنیه را بگیرند؛ اما در بحبوحه نگرانی‌ها مبنی بر اینکه واکنش گسترده ایران می‌تواند منجر به جنگ منطقه ای شود، تاکنون از حمله متقابل خودداری کرده اند.

ایران همچنین گفته است که اقدامات تلافی جویانه خود را به گونه ای تنظیم و زمان‌بندی می‌کند که چشم‌انداز آتش‌بس غزه را به خطر نیندازد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به طور فزاینده ای، حتی از سوی بخشی از اسرائیلی‌ها، به عنوان مانعی برای صلح تلقی می‌شود. او اخیرا با بزرگ‌ترین اعتراضات ضد دولتی اسرائیل از اکتبر تاکنون مواجه شد. با این حال نتانیاهو و برخی از متحدانش تلاش کرده اند حماس و دیگر متحدان ایران از جمله حزب الله و حوثی ها را مسوول تنش های منطقه ای معرفی کنند.

رئیس‌جمهور ایران اولین سفر خارجی خود را هفته گذشته آغاز کرد و با مقامات ارشد در بغداد و اربیل دیدار کرد. او این ماه برای سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر خواهد کرد. علاوه بر این پزشکیان بر سیاست داخلی متمرکز شده است؛ مساله‌ای که می‌تواند برایش پیروزی کلیدی به همراه داشته باشد. کل لیست وزرای کابینه او توسط پارلمان تصویب شد که برای نخستین بار از سال 2001 این اتفاق افتاد. اگرچه این موفقیت با جنجال‌هایی همراه بود.

پزشکیان خود را برای جنگ آماده می‌کند؟

رئیس جمهور ایران خود را به عنوان چهره میانه رو معرفی کرده و قول داده انتقام هنیه را بگیرد و خود را متعهد به حمایت چند دهه ای ایران از آرمان فلسطین کرده است. وی در دیدار با فرماندهان ارشد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش ایران از اقدام نظامی علیه اسرائیل حمایت کرده است. او همچنین قول داده است که با تلاش برای لغو تحریم های ایالات متحده و تصویب قوانین شفافیت مالی، ثبات بیشتری را ایجاد کند و به انزوای اقتصادی ایران پایان دهد. اینها اهدافی هستند که اگر ایران از نظر نظامی درگیر تشدید تنش منطقه ای در بحبوحه عواقب گسترده جنگ در غزه باشد، نمی‌تواند به آنها دست یابد.

هفته گذشته آمریکا و متحدان اروپایی آن به‌طور رسمی ایران را به ارسال موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین متهم کردند. اما تهران به صراحت چنین اتهامی را رد کرده است. بر اساس ادعای کشورهای غربی، قرارداد ارسال این موشک ها ظاهرا در اواخر سال 2023 قبل از ریاست جمهوری پزشکیان امضا شده بود، اما دولت او باید با تحریم های ناشی از تحریم های غرب علیه هواپیمای شاخص ایران و سایر محدودیت‌ها مقابله کند.

چرا کابینه رئیس‌جمهور سروصدا به پا کرد؟

باور عمومی بر این بود که او در هنگام ثبت‌نام به عنوان نامزد، شانس کمی برای رئیس‌جمهور شدن دارد، اما به سرعت شانس‌اش از طریق حمایت اصلاح‌طلبان و برخی چهره های میانه‌رو افزایش پیدا کرد. او وعده های اصلاح طلبی را مبنی بر بهبود اقتصاد و مدیریت تورم، پرهیز از توسل به زور هنگام رسیدگی به موضوع پوشش، باز کردن فضای اینترنت و شنیدن حرف رای دهندگان داد. تیم پزشکیان به رهبری محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق، شورایی را با کارگروه هایی تشکیل داد تا بهترین نامزدها را برای پست‌های وزارتی معرفی کنند. ظریف در تلویزیون ملی وعده داد که جوان بودن، زن بودن یا عضوی از یک اقلیت مذهبی یا قومی بودن شانس نامزدها را به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

اما وقتی پزشکیان کابینه ای را معرفی کرد که شامل نام های متعددی از دولت های قبلی و جناح های سیاسی ای بود که آن معیارها را نداشتند، بسیاری از کسانی که در انتخابات از او حمایت کرده بودند، تا حدودی ناامید شدند. از 19 وزیر، سه وزیر از دولت ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید، پنج وزیر در دولت روحانی و دو نفر از نمایندگان مجلس تحت رهبری اصولگرایان بودند. دو نفر از جوان‌ترین وزیرها، از جمله دومین وزیر زن پس از انقلاب 1979، 47 سال دارند. میانگین سنی کابینه نزدیک به 60 سال است. در میان وزرا هیچ نماینده‌ای از اقلیت های مذهبی وجود ندارد، هرچند در میان معاونان تعدادی وجود دارد. واکنش به چینش کابینه به قدری زیاد بود که خود پزشکیان مجبور به پاسخ شد و در پستی در شبکه اجتماعی ایکس از ایرانیان خواست که «منتظر کار کابینه باشند و سپس بر اساس عملکرد آن از آن انتقاد کنند.» محمدجواد ظریف که به عنوان «معاونت امور راهبردی رئیس‌جمهور» انتخاب شده بود، پس از رونمایی کابینه استعفا کرد. اما سپس گفت که هرگز از حمایت از پزشکیان پشیمان نیست و در سمت خود باقی خواهد ماند.

چه چیزی در انتخاب کابینه پزشکیان تاثیر داشت؟

پزشکیان درصدد تشکیل یک دولت «وحدت ملی» بود که به گفته وی، با انتخاب نمایندگانی از جناح های مختلف سیاسی، به اولویت‌های مقام معظم رهبری وفادار خواهد ماند. وی پس از پیروزی در کرسی ریاست جمهوری از مخالفان خود در این رقابت خواست تا نامزدهای خود را برای کابینه نیز اعلام کنند. اما رئیس جمهور وقتی در سخنرانی خود در مجلس برای دفاع از نامزدهای پیشنهادی حضور یافت گفت که رهبر ایران شخصا لیست نامزدها را تایید کرده است.

وی در بخشی از سخنانش گفت: «وزیر ارشاد که نمی آمد، آقا به او دستور داده و آمده، من نمی خواهم این حرف ها را بزنم، چرا مرا وادار می کنید این حرف ها را بگویم. ایشان را صدا کردم، آمد. صحبت کردیم، چند بار گفت نه و رفت، رفتم خدمت آقا گفتم، این لیست است و این افراد در لیست هستند و گفتم او نیامد، همان‌جا تلفن را گرفت و گفت به ایشان بگویید که بیاید.»

وی افزود: «من نمی خواهم جزئیات را بگویم، من می خواهم بگویم هماهنگ شده ایم و به اینجا آمده ایم. شما از ما بپذیرید، خانم صادق را خود آقا گفتند که باشد. همه این عزیزان با هماهنگی و تفاهم به اینجا آمده اند. خیلی از آدم هایی که یک ذره در آنها شک بود، بدون اینکه بگوییم در لیست ها نیاوردیم.» روزنامه کیهان در سرمقاله ای از رئیس جمهور به دلیل ارائه «روایت ناقص» که مورد سوءاستفاده رسانه های خارجی قرار گرفت، انتقاد کرد. پس از این اتفاقات، مقام معظم رهبری گفتند که پزشکیان با ایشان برای انتخابات وزیران کابینه «مشورت» کرده است. ایشان افزودند: «برخی را تایید و برخی را هم تاکید کردم. تعداد بیشتری را هم نمی شناختم و نظری نداشتم.»

پزشکیان، سید‌عباس عراقچی یک دیپلمات حرفه ای را به عنوان وزیر امور خارجه انتخاب کرد؛ عراقچی در یک دهه گذشته یکی از چهره‌های اصلی مذاکرات با غرب بوده و در دستیابی به توافق هسته‌ای سال 2015 ایران با قدرت‌های جهانی نقش بسزایی داشته است. توافقی که سرنوشت آن پس از خروج یک جانبه آمریکا در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ در سال 2018 در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

عراقچی گفت که اگر اروپا واقعا می خواهد اعتمادی ایجاد شود، راه آن گفت وگوهای عزتمندانه و از موضع برابر و بر اساس احترام متقابل است که نگرانی‌های دوطرف در آن مطرح شود. وی بر آمادگی ایران برای گفت‌وگو تاکید کرد. عراقچی در این مصاحبه تاکید کرد که دولت پزشکیان همزمان سیاست «حمایت بی‌حد و حصر» از «محور مقاومت» گروه‌های سیاسی و نظامی همسو با ایران در سراسر منطقه را دنبال خواهد کرد.

اسکندر مومنی، وزیر کشور که سابقه کار در اداره مبارزه با مواد مخدر نیروی انتظامی را دارد، گمان می‌رود که تا حدودی برای کمک به مدیریت مهاجرانی که از زمان تسلط طالبان در سال 2021 از افغانستان به ایران سرازیر شده اند، انتخاب شده است. انتصاب او در حالی صورت می‌گیرد که احمدرضا رادان، رئیس پلیس، وعده داده است تا 2میلیون مهاجر غیرقانونی را تا ماه مارس اخراج کند.

عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع، خلبان سابق هواپیماهای جنگنده و فرمانده نیروی هوایی، قول داده است که دفاع هوایی ایران را تقویت کند، ماهواره برهای بیشتری را توسعه دهد، کشتی های جنگی بیشتری بسازد و از پهپادهای بیشتری استفاده کند. وزیر دفاع همچنین قول داده است که صادرات نظامی کشور را در چهار سال آینده حداقل دو برابر کند.

• مخالفت بورل با درخواست تحریم ایران
• دیپلمات عمانی حامل پیام ویژه؟
• تفاهم موقت ایران و آمریکا دست نخورده باقی مانده است
• تندروهاعلیه دستگاه دیپلماسی
• پیامد تراژدی هفت اکتبر برای آمریکا