واکنش تهران به دستورکار آژانس

پس از انتشار گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره افزایش 18 برابری غنی سازی اورانیوم در ایران و ادعاهایی مبنی‌بر اینکه تهران همکاری های لازم را با آژانس نداشته و همچنین تلاش سه کشور اروپایی و آمریکا برای تهیه قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام آژانس که در اختیار اعضای این شورا قرار گرفت، مقامات ایران به صراحت اعلام کردند که پاسخ ایران به این اقدامات متناسب، فوری و موثر خواهد بودو مسوولیت آن نیز متوجه مدیرکل آژانس و بانیان آن است. کمی بعد نیز خبر رسید که فعالیت تعدادی از دوربین های فرا پادمانی آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران قطع شده است. پیشتر نورنیوز نزدیک به شورای‌عالی امنیت ملی خبر داده بود که سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش به رفتارهای غیرحقوقی و گزارش های سیاسی آژانس بین المللی انرژی اتمی اقداماتی را در دستور کار قرار داده است. همزمان لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال روز گذشته ادعا کرد که بیش از 70 کشور می‌خواهند درباره بحث پادمانی ایران بیانیه ای بدهند.

در قطعنامه از ایران چه می خواهند؟

اقدام ایران درخصوص قطع برخی از دوربین های فراپادمانی در پی آن صورت گرفت که کشورهای اروپایی و آمریکا در نشست شورای حکام که از روز دوشنبه در حال بر‌گزاری است تهران را متهم کرده اند که با آژانس همکاری های لازم را انجام نمی‌دهد و در این راستا پس از آنکه سه شنبه شب اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی و آمریکا با قرائت بیانیه هایی به‌صورت جداگانه در جلسه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی خواستار همکاری کامل ایران با آژانس اتمی شدند، روز گذشته نیز متن کامل پیش نویس قطعنامه ارائه شده از سوی آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شد. به گزارش خبر‌گزاری تسنیم، پیش نویسی از این متن که در تاریخ 31 می میان اعضای شورای حکام توزیع‌شده به بیرون درز کرده و ممکن است متن نهایی تفاوت هایی با این پیش نویس داشته باشد. در ترجمه غیررسمی این پیش نویس ضمن اشاره به گزارش مدیرکل آژانس و یادآوری قطعنامه مورخ 19 ژوئیه 2020 مربوط به شورای حکام که از ایران می‌خواهد به طور کامل با آژانس همکاری کند، از ایران خواسته شده تعهدات قانونی خود را به صورت اضطراری اجرا کرده و فورا پیشنهاد مدیرکل را برای تعامل بیشتر جهت توضیح درخصوص تمامی مسائل پادمانی باقی‌مانده و حل وفصل آنها اجابت کند. در پیش نویس این قطعنامه بدون آنکه زمانی برای اقدامات ایران مشخص شود، از مدیرکل درخواست می‌کند تا زمانی که مسائل فوق حل نشده باقی‌مانده اند به گزارش دهی به شورای حکام ادامه دهد.

بیانیه آمریکا و اروپا

در بیانیه آمریکا که نماینده این کشور آن را در جلسه شورای‌حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی قرائت کرد، آمده است: «چیزی که ما به آن نیاز داریم یک شریک مشتاق در ایران است. به‌طور خاص، لازم است ایران درخواست ها برای رفع تحریم‌های فراتر از برجام را که در حال‌حاضر مانع از رسیدن به توافق است کنار بگذارد.‌» همچنین در بخشی از بیانیه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی ضمن اینکه تاکید کرده اند ما عمیقا نگران پیشرفت های هسته ای مداوم ایران که در اسناد مدیرکل گزارش شده، هستیم، آمده است: «اتحادیه اروپا عمیقا نگران این است که ایران - زمانی که درحال مذاکره برای بازگشت به اجرای کامل برجام است - دست به مجموعه اقدامات مغایر با برجام زده که برخی از آنها تبعات عدم‌اشاعه هسته ای جدی - و در برخی موارد حتی غیرقابل بازگشت - داشته باشند.‌» در این بیانیه اقداماتی که ادعا می‌شود بازگشت به برجام را سخت تر می‌کنند ذکر شده و از جمله به موارد زیر اشاره‌شده است: «تداوم انباشت اورانیوم غنی سازی شده که سطح و میزان آن بسیار بیشتر از حدود برجام است؛ از جمله مواد با درصد غنای هشداربرانگیز 20 و همچنین 60‌درصد که نگرانی برای اشاعه هسته ای محسوب می‌شوند. تداوم نصب، آزمایش و انباشت اورانیوم به‌همراه سانتریفیوژهای پیشرفته و IR-1 و بسط بیشتر توانایی ساخت‌و‌ساز لوله های روتور و Belows سانتریفیوژ درحالی که آژانس بین المللی انرژی اتمی به نظارت و راستی آزمایی کامل دسترسی ندارد.‌» همچنین در این بیانیه ادعا شده است: «ما نگرانی بزرگ خود نسبت به فعالیت‌های مهم بر روی اورانیوم فلزی که شامل اورانیوم با غنای 20‌درصد و دستیابی به اطلاعات غیرقابل بازگشت می‌شود را یادآور می شویم و بنابراین از ایران می خواهیم که از کار بیشتر بر روی تبدیل UF6 به UF4 جهت تولید اورانیوم فلزی انجام ندهد و فعالیتی برای تولید اورانیوم فلزی خودداری کند.‌» در بیانیه اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی از ایران خواسته شده است که تمامی تدابیر جهت شفافیت را اعمال کند تا آژانس در موقعیتی قرار بگیرد که بتواند فعالیت‌های نظارتی و راستی آزمایی در رابطه با برجام - که برای تداوم جریان اطلاعات ضروری است - را ادامه دهد. در ادامه این بیانیه با طرح این ادعا که ایران از اتخاد اقدامات تنش زای بیشتر خودداری کند، گفته اند: «ایران باید از تمامی فعالیت‌های مغایر با برجام بازگردد و بدون تاخیر بیشتر، اجرای کامل - ازجمله تدابیر مرتبط با شفافیت - را ازسر بگیرد. همکاری به‌موقع و کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز کاملا مهم است.‌» تروئیکا همچنین با طرح این ادعا که ایران سطح غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده و آن را به سلاح هسته ای نزدیک کرده، اعلام کردند این کشور در مسیر ناکامی کامل توافق هسته ای (برجام) حرکت می‌کند.

واکنش تهران

این اقدامات تحریک آمیز کشورهای اروپایی و آمریکا با واکنش تهران مواجه شد و روز گذشته سازمان انرژی اتمی از قطع فعالیت تعدادی از دوربین های فراپادمانی آژانس خبر داد. به گزارش خبر‌گزاری فارس، سازمان انرژی اتمی روز چهارشنبه با صدور بیانیه ای ضمن اعلام این خبر نوشت: «ایران تاکنون همکاری های گسترده ای با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته است که متاسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاری ها ناشی از حسن‌نیت ایران است، نه‌تنها قدردان این همکاری ها نبوده، بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است، به‌همین‌دلیل تصمیم گرفته شد فعالیت دوربین های فرا پادمانی دستگاه اندازه‌گیری بر‌خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسوولان مربوطه داده شده است.‌» سازمان انرژی اتمی در این بیانیه یادآور شده است: «البته بیش از 80‌درصد از دوربین های موجود آژانس دوربین های پادمانی هستند که کمافی السابق فعالیت این دوربین ها ادامه خواهند یافت.‌»

اقدامات دیگری هم در نظر داریم

براساس اعلام سازمان انرژی اتمی، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران روز گذشته با حضور در یکی از مراکز هسته ای بر قطع فعالیت دو دوربین آژانس نظارت کرد. همچنین کمالوندی در حاشیه نشست فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت که گزارش مدیرکل آژانس منعکس‌کننده همکاری ها و حسن‌نیت نبوده است و امیدواریم رویکرد خود را تغییر دهند. به گزارش «ایسنا»، کمالوندی با اشاره به قطع فعالیت بخشی از دوربین های فراپادمانی افزود: «البته در گذشته هم قرار نبود اطلاعات این دوربین‌ها مگر در حالت پذیرش شرایط ایران، به آنها داده شود. مبنای این کار هم قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران است.‌» وی ادامه داد: «اطلاعات را به آنها نمی‌دادیم و از امروز هم این اطلاعات ضبط نمی‌شود.‌» کمالوندی با بیان اینکه اقدامات دیگری هم در نظر است، تاکید کرد: «امیدواریم به خودشان بیایند و جواب همکاری های ایران را با همکاری بدهند؛ نمی‌شود ایران همکاری داشته باشد اما از آن طرف رفتار نامناسبی از خودشان نشان دهند.‌»

اتهامات 20 ساله

محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در حاشیه جلسه روز گذشته هیات‌دولت در جمع خبرنگاران درباره اقدامات پیرامون فعالیت‌های هسته ای ایران و تصمیمی که در شورای‌حکام در حال اتخاذ است، گفت: «اتهامات و ادعاهایی که الان مطرح‌شده را 20 سال است به ما نسبت می‌دهند و اساس برجام برای رفع همین اتهامات است. اگر جمهوری اسلامی برجام را پذیرفت که مذاکره کند، به‌خاطر همین رفع اتهام ها و اعتمادسازی است. تمام این موارد ادعایی در قالب PMD بسته شده است، یعنی مذاکره شده، بازدید شده و پرونده بسته شده است.‌» به گزارش «ایسنا»، محمد اسلامی در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر این امر در روند فعالیت‌های هسته ای ایران، تاکید کرد: «اقدام اخیر سه کشور اروپایی و آمریکا که پیش نویس قطعنامه ای را برای طرح در شورای حکام دادند، یک حرکت سیاسی است و در راستای سیاست فشار حداکثری است که پشتوانه فکری و راهبری آن را رژیم صهیونسیتی دنبال می‌کند.‌» رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: «ما دقیقا طبق ضابطه و مقررات آژانس کار می کنیم و هیچ فعالیت ما نیست که تحت نظارت آژانس نباشد و رویه های آژانس را رعایت نکرده باشد. نه ما این اتهامات را می پذیریم و نه با این عملیات سنگین روانی شان عقب نشینی می کنیم. ما یک باقی‌مانده حسن‌نیتی در برجام داریم که اگر نخواهند به تعهدات خود عمل کنند، حتما در آن باقی‌مانده حسن‌نیت خود تجدیدنظر می کنیم.‌» همچنین محمدرضا غائبی، سرپرست نمایندگی دائم کشورمان نزد سازمان‌های بین المللی در وین، با تاکید بر اینکه «تمام اقدامات جبرانی هسته ای انجام‌شده توسط ایران در راستای حقوق و تعهدات کشورمان بر اساس NPT است» و با اشاره به‌دسترسی‌ها و بازرسی‌های گسترده شفاف‌ساز آژانس در ایران، گفت: «جزئیات گزارش های مدیرکل، جلوه ای قوی از سطح بی سابقه شفافیت در برنامه و فعالیت‌های هسته ای ایران است که تاکنون ادامه داشته است.‌» شبکه خبری الجزیره در گزارشی به تحلیل قطعنامه پیشنهادی آمریکا و تروئیکای اروپایی و واکنش ایران پرداخت و نوشت: «با این حال، هنوز تصور می‌شود که این قطعنامه فاقد توصیه ای برای ارجاع موضوع هسته ای ایران به شورای امنیت سازمان ملل باشد؛ زیرا اعتقاد بر این است که چنین کاری می‌تواند وضعیت پرتنش کنونی را بدتر کند.‌»

همزمان با این تحولات شبکه خبری

«ریا نووستی» به نقل از کرملین گزارش کرد که ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران در تماس تلفنی از تلاش‌های دیپلماتیک برای دستیابی به توافق در مورد برنامه هسته ای ایران حمایت کردند. کرملین جزئیات بیشتری از تماس روسای‌جمهور ایران و روسیه گزارش نکرده است.