پرویز فتاح، حرف بدی نزده، جوسازی نکنیم!

عصر ایران؛ مهرداد خدیر - همین ابتدا بنویسم که ممکن است برخی ازخوانندگان یادداشت های این قلم، از این نوشته شگفت‌زده شوند. چون انتظار دارند نویسنده این سطور همراه با موجی که در شبکه‌های اجتماعی وفضای مجازی در بازنشر بخشی از مصاحبه تلویزیونی پرویز فتاح رییس بنیاد مستضعفان ایجاد شده از او انتقاد کند که چرا از سؤالات مجری خشمگین شده است.

داستان از این قرار است که پس از سال ها انتظار امروز منطقه یک آزاد راه تهران شمال (به طول 32 کیلومتر و با هدف کوتاه و ایمن کردن مسیر فعلی تهران، کرج، چالوس) افتتاح شد و به همین خاطر آقای فتاح که از 7 ماه قبل، رییس بنیاد شده به برنامه تلویزیونی دعوت شده بود و در همان شروع کفت و گو و بای بسم الله مجری گفت: "شما بنیاد مستضعفان‌اید اما عوارض را 25 تا 35 هزار تومان تعیین کرده‌اید و در واقع آزاد‌راه را برای مستضعفان نساخته اید برای پولدارها ساخته‌اید".

رییس بنیاد هم پاسخ داد: "برای مردم ساخته‌ایم. چه پولدار چه غیر پولدار. نیامده تو سر مال نزنید. این افتخار ملی است. شما هم صدا و سیما هستید. هموطنان شما و مهندسان و کارگران ایرانی ساخته‌اند. من تازه آمده‌ام. اما به فعالیت‌های گذشته احترام می‌گذارم."

مجری اما می‌گوید:" چرا باید به بزرگراهی که 23 سال طول کشیده احترام بگذاریم؟"

فتاح آرام آرام خشم می‌گیرد و می‌گوید: "خارجی آمده گذاشته رفته". از چینی‌ها نام نمی‌برد و به بهمنی که ماشین آلات را دفن کردند اشاره نمی‌کند چون ملاحظاتی دارد و از رسانه حکومتی هم انتظار دارد این ملاحظات را رعایت کند اما مجری صدا وسیما که عادت کرده با این لحن با دولتی ها و شورای شهر - البته اگر اصلاح طلب باشد - صحبت کند یک لحظه فراموش می‌کند که او مقام دولتی نیست و به لحن خود ادامه می‌دهد و می گوید: "این که شما می گویید پروژه 4 سال به خاطر محیط زیست خوابیده بوده نشان از بی‌تدبیری است".

رییس بنیاد اما در پاسخ می گوید: "نگفتم خوابیده بوده گفتم مسأله داشته و محیط زیست هم وظیفه خود را انجام می داده و بی تدبیری نبوده است".

مجری اما در مقام دانای کل وارد مباحثه می شود که در خیلی از کشورها کل فرآیند توسعه 30 سال طول می کشد و فتاح هم در واکنش می گوید: من مسؤول کل فرآیند توسعه نیستم تا جایی که از کوره درمی رود و می گوید " کار بزرگ را نباید زیر سؤال ببرید."

یعنی مجری انتظار دارد ما باور کنیم صدا وسیما نگران فرآیند توسعه است و به خاطر همین با کلمه «توسعه» هم در تحلیل و تفسیرهای خود مشکل دارند و کارشناسان شان آن را مفهومی غربی می دانند؟!

در ادامه وقتی اصراردارد خود را نماینده افکار عمومی معرفی کند به او می گوید: "کی گفته شما نماینده مردم هستید؟ صدا و سیما شما را گذاشته از من سؤال بپرسید... افتخاری دارد رقم می خورد و شما دارید زحمات هزاران نفر را زیر سؤال می برید."

نه که ندانم آقای فتاح شاید یکی از گزینه های احتمالی بخشی از اصول گرایان برای انتخابات ریاست جمهوری 1400 باشد. به این معنی که به او پیشنهاد دهند نه که خود نیز در پی آن باشد، نه که ندانم بخشی از جامعه درباره فعالیت های بنیاد خاصه این که بر مصادره ها متکی بوده مشکل دارند و نه که ندانیم شماری از فعالان محیط زیست با احداث آزاد راه موافق نبوده اند اما این را هم می دانیم که آزاد راه شروع شد و خارجی ها و مشخصا چینی ها کار را رها کردند و رفتند و مهندسان و کارگران ایرانی ادامه و تکمیل را تقبل کردند، این را هم می دانیم که کار اجرایی مشکلات و مصایبی دارد که با فعالیت های دیگر قابل قیاس نیست و مهم تر از همه فتاح، آدم سالمی است و عیب پوش است و عیب پاش نیست.

آیا صدا و سیما به منتقدان زیست محیطی در این همه مدت تریبون داده بود که حالا ناگهان آنان را به رخ می کشد؟

سؤالات صریح برای کشف حقیقت، وظیفه خبرنگار و مجری رسانه است اما از صدا و سیمایی ها باورپذیر نیست و به نظر می رسد در این فقره آقای مجری دچار سوء تفاهم شده و خیال کرده بود همان گونه که می توانند یعنی اجازه دارند سر به سر محسن هاشمی رییس شورای شهر بگذارند و فعالیت های شورا و شهرداری تهران را زیر سؤال ببرند در مقابل رییس بنیاد هم این اجازه را دارند.

مجری می توانست بپرسد داستان اختلاف بنیاد با محیط زیست چه بود و حل کردید یا نه و از چینی ها غرامت گرفتید یا نه یا چقدر بودجه صرف شده و با عوارض جبران می شود یا نه اما صاف رفت سراغ عوارض. خواننده این سطور احتمالا می پرسد خوب برای ما همین مهم است اما همین را می توانست بپرسد که این عدد با چه مکانیسمی تعیین شده است.

مجریان صدا و سیما عادات کرده اند به جای مصاحبه، محاکمه کنند و همین باعث شده آن که پاسخ مثبت می دهد و در مصاحبه شرکت می کند پشیمان شود. همچنین عادت کرده اند هر فعالیت اجرایی را زیر سؤال ببرند و آقای فتاح می توانست بپرسد چرا از رییسان سابق نپرسیدید مشکل کجاست که کار جلو نمی رود و حالا که قرار است افتتاح شود یاد مسؤولیت تان افتاده اید؟

تنها دو بار - یکی در دوران وزارت نیرو و یک بار هم در آغاز ریاست کمیته امداد امام خمینی - رییس کنونی بنیاد را دیده ام. از مقامات اعم از دولتی یا غیر دولتی فاصله می‌گیرم. پس این نوشته برای خوشایند او یا دیگری نیست. اگر قرار بود چنین باشد برای قبلی‌ها می نوشتیم اما رفتار صدا وسیما و لحن تمسخر‌آمیز در قبال هر پروژه بزرگ و امیدآفرین در این دوران که از زمین و آسمان نومیدی می بارد قابل نقد است.

جان کلام این که این گونه مجریان عادت کرده‌اند مقامات اجرایی را زیر بارانی از سؤالات انتقادی قرار دهند منتها سراغ دستگاه‌هایی می روند که مدیران آنها با نگاه سیاسی حاکم بر صدا و سیما هم سو نیستند.

مصاحبه، یکی از مهم‌ترین و جذاب ترین ژانرهای روزنامه‌نگاری است و هر چند هدف غایی، لذت‌بردن مخاطب است اما مصاحبه‌شونده هم باید لذت ببرد و به خاطر همین مجریان و مصاحبه‌کنندگان مشهور تلویزیونی دوست دارند در پایان، مصاحبه شونده دست بدهد و با رضایت ترک کند تا جایی که گابریل گارسیا مارکز نویسنده و روزنامه نگار نام‌دار مصاحبه را نوعی معاشقه می‌داند.

هنر مصاحبه کننده این است که نکات مورد نظر را با زیرکی از زیر زبان مصاحبه شونده بیرون بکشد نه این که احساس بازجویی به مصاحبه شونده دست دهد. آن هم وقتی نگاه غالب به جهت‌گیری های صدا وسیما مثبت نیست.

در این فقره البته تصور می‌کردند چون پروژه را رییس جمهوری افتتاح می‌کند با مقام دولتی یا عضو شورای شهر طرف‌اند و احتمالا پرویز فتاح را با محسن هاشمی اشتباه گرفته بودند!