پس‌لرزه‌های انتشار فایل صوتی محرمانه ظریف
خبرگزاری فارس هم با انتشار نقدی بر سخنان ظریف نوشته است: «فرامتن این فایل صوتی در یک جمله خلاصه است؛ برخلاف تصور رایج در جمهوری اسلامی نه تنها رئیس جمهور اختیار ندارد، بلکه برخلاف تصور پیشین حاکمیت دوگانه نیز وجود ندارد و تنها و تنها قاعده حاکم در اداره کشور، قواعد «میدان» است و راهبری نظامی.»
فرارو - روز گذشته انتشار یک فایل صوتی سه ساعت فضای سیاسی ایران را لرزاند. این فایل صوتی حاوی گفت‌وگوی تاریخی سعید لیلاز روزنامه نگار اصلاح طلب با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه است.
به گزارش فرارو، این فایل سه ساعته که با عنوان "تاریخ شفاهی دولت تدبیر و امید" ضبط شده، مورد توجه ویژه رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور قرار گرفته و فایل کامل آن را منتشر کردند.
وزارت خارجه در همان ساعت ابتدایی انتشار فایل آن را "تقطیع شده" خواند و اعلام کرد که "در صورت موافقت نهادهای ذیربط کل گفتگوی 7 ساعته منتشر خواهد شد."
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه انتشار این فایل را "بی اخلاقی سیاسی" دانست.
امروز هم سخنگوی وزارت خارجه در این رابطه گفت: «آن‌چه منتشر شده به هیچ‌وجه از ابتدا یک مصاحبه نبود و قرار هم نبود مصاحبه باشد و یک گفت‌وگوی رسانه‌ای نبود. یک گفت‌وگو در چارچوب گفت‌وگوهای معمول و محرمانه‌ای است که در داخل دولت انجام می‌شود.»
او افزود: "توافق دوجانبه برای حفظ محرمانگی بوده است. وزارت خارجه در انتخاب تیم مذاکره کننده، عوامل و نگهداری فایل‌ها هیچ نقشی نداشته و اینکه چه کسانی چگونه و چرا چنین کرده‌اند، نمی‌دانیم. آن‌چه ظریف گفته باید به صورت کلی دیده شود و گزینشی نباشد. یک امر غیرقانونی اتفاق افتاده و مجاری آن باید بررسی کنند."
نکته مهم دیگر بود که ساعتی پیش از انتشار این مصاحبه جنجالی برخی رسانه ها خبر از آن دادند که محمد جواد ظریف نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب نوشته و خواستار کاهش فشارها بر تیم مذاکره کننده هسته‌ای شده است. براساس گزارش‌ها ظریف تاکید کرده که در انتخابات ریاست جمهوری نامزد نخواهد شد.
*س_وزیر خارجه در گفت و گوی منتشر شده از تعارضات "دیپلماسی" و "میدان گفته است_س* *س_ظریف چه گفت؟_س*مصاحبه سه ساعته ظریف و سعید لیلاز پر از نکته‌های تاریخی و با اهمیت درباره دیپلماسی ایران در دولت یازدهم و دوازدهم و حتی پیش از آن است.
ظریف در این مصاحبه سخنان صریحی را مطرح می‌کند که می توان آن را پشت پرده دیپلماسی ایران دانست.
شاید بتوان گفت مهمترین بخش سخنان ظریف روایت عجیب و بسیار مهم او از نقش تخریبی روسیه در مذاکرات هسته‌ای است. در حالی که این تصور وجود دارد که روسیه طی سالهای اخیر از ایران در مذاکرات حمایت کرده، وزیر خارجه حرف‌های دیگری می زند.
ظریف با اشاره به مذاکرات برجام که بخش بیشتر گفت و گو حول آن قرار داشت، اظهار کرد: «از روزی که برجام نهایی شد, 23 تیر 94 تا روزی که برجام نهایی شد یعنی 26 دی 94، یعنی طی حدود شش ماه اقدامات فراوانی برای زمین‌گیر شدن برجام صورت گرفت.»
وزیر امور خارجه با بیان اینکه "اراده روسیه مبنی بر این بود که برجام صورت نگیرد،" گفت: «به نفع روسیه بود که روابط ما با غرب بحرانی نشود, اما نمی‌خواست که این رابطه عادی شود.»
ظریف در ادامه به ذکر خاطراتی از دوران مذاکرات هسته‌ای پرداخت و گفت: «روس‌ها فکر نمی‌کردند برجام به نتیجه برسد؛ در هفته آخر که دیدند ممکن است برجام به نتیجه برسد, شروع کردند به کارشکنی.»
او ادامه داد در مذاکرات برجام روسیه و فرانسه پیشنهاد داده بودند تا ما هر شش ماه یک بار دوباره از شورای امنیت برای ادامه برجام رای بگیریم.
وزیر خارجه به سفر سرلشکر شهید قاسم سلیمانی در تابستان سال 94 به روسیه اشاره کرد.
ظریف گفت: «سردار سلیمانی در شرایط بد سوریه یعنی سال 93 درخواست سفر به روسیه کرد تا این کشور را متقاعد به حضور بیشتر در سوریه کند. اما روسیه بعد از امضای برجام قبول کرد به سوریه برود.»
وزیر امور خارجه ادامه داد: «ما ادعا می‌کنیم که آقای سلیمانی پوتین را به جنگ کشید. اما پوتین تصمیمش را گرفته بود. پوتین وارد جنگ شد، اما با نیروی هوایی، اما نیروی زمینی ایران را هم به جنگ کشید. ما تا آن زمان نیروی زمینی نداشتیم. سوری‌ها و اعراب و افغانی‌ها و داوطلبان بود.»
بخش بحث برانگیز دیگر اظهارات ظریف آنجا بود که او درباره سقوط هواپیمای اوکراینی سخن می گوید. ظریف می گوید "صبح چهارشنبه هواپیمای اکراینی را زدند, من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه دبیر خانه شورای امنیت و عرض کردم که حالا دنیا می‌گوید موشک خورده است اگر واقعا موشک خورده است بگوید تا ببینم چطور می توانیم علاج کنیم. خدا شاهد است آنگونه با من برخورد کردند که انگار کفر ابلیس گفتم."
ظریف در این گفت‌وگو حمله به سفارت عربستان را "خیانت" توصیف می‌کند. او گفته پس از آمریکایی ها از حمله به عین الاسد خبردار شده است.
*س_مصاحبه چگونه لو رفت؟ _س*گفت و گوی ظریف و سعید لیلاز پر از نکات و مسائل بحث برانگیز است که می تواند بر منازعات سیاسی داخلی دامن بزند و حتی اثراتی بر سیاست خارجی ایران بگذارد.
قرار بوده که مصاحبه تا مدت‌ها منتشر نشود، حتی ظریف در بخش‌هایی می گوید این اظهارات من اصلا نباید منتشر شود.
یکی از بحث‌های جدی درباره فایل صوتی ظریف چگونه و توسط چه کسی لو رفته است؟ این پرسش در فضای رسانه‌ای پرسشی مهم است.
این گفت‌وگو اسفند سال گذشته و توسط مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری به مدیریت حسام‌الدین آشنا انجام شده است.
طبیعتا اولین احتمال این است که این گفت‌وگو از درون مرکز لو رفته باشد.
حسام‌الدین آشنا، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، در واکنش به این احتمال نوشته: «انشالله این سوءاستفاده و کید (نیرنگ) احتمالی، به خودشان برمی‌گردد.»
اما این مصاحبه چرا و با چه هدفی منتشر شده است؟ واضح است که این گفت‌وگو می‌تواند ابعاد سیاسی داشته باشد پس کسی که آن را لو داده حتما به این مسئله آگاه بوده است.
عده ای می گویند این گفت و گو توسط حامیان ظریف و برای تطهیر او بهره برداری انتخاباتی منتشر شده است.
مخالفان مذاکرات وین و احیا برجام و نیز رقبای انتخابات 1400 از جمله دیگر مظنونان هستند. برخی می‌گویند لو رفتن این گفت‌وگو باعث شده که احتمال نامزدی محمد جواد ظریف در انتخابات ریاست جمهوری به حداقل برسد. از سوی دیگر می‌تواند مذاکرات هسته ای در وین را هم تحت تاثیر قرار دهد، به ویژه اظهارات ظریف درباره نقش روسیه در تخریب مذاکرات.
شایعه نقش نزدیکان محمود احمدی نژاد هم مطرح است. گفته می شود برخی خبرنگاران خارج از ایران که این فایل صوتی را دریافت کرده‌اند، تایید می‌کنند که فایل را از یکی از نزدیکان محمود احمدی‌نژاد دریافت کرده‌اند.
*س_ظریف از اقدامات روسیه برای نابودی برجام گفته است_س* *س_واکنش‌ها _س*پس از انتشار این مصاحبه طبیعتا فضای افکار عمومی درباره آن ملتهب شد. اصولگرایان به شدت از آن ناراضی اند و در رسانه‌ها و شبکه های اجتماعی علیه ظریف اظهار نظر می‌کنند.
آنها معتقدند که ظریف خط قرمز‌ها را رد کرده است.
نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس در این رابطه گفت: "آقای ظریف پس از 40 سال در حوزه دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران گویا هنوز متوجه خطوط قرمز نظام و خط مشی نظام در حوزه سیاست خارجی نیست.»
به گفته او ظریف باید در این باره توضیح دهد.
نظام الدین موسوی نماینده تهران هم در توئیتی نوشت: «جناب آقای ظریف! همین که فایل صوتی محرمانه جنابعالی از شبکه تلویزیونی وابسته به آل سعود سر در می آورد، یعنی در جریان قرار ندادن شما پیرامون حمله موشکی به عین الاسد و سفر بشاراسد به تهران کار بسیار دقیق و درست و هشیارانه ای بوده است. گاندوها اطرافتان را پر کرده اند آقای وزیر!»
محمد تقی نقدعلی نماینده خمینی شهر هم در اظهار نظری خواستار عذرخواهی ظریف شده است. به گفته او ظریف به حاج قاسم سلیمانی "توهین" کرده است و مجلس این توهین را بی پاسخ نخواهد گذاشت.
زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز از احتمال پیگیری حقوقی و قضایی فایل صوتی ظریف خبر داده است. به گفته او "شخصی چون آقای ظریف به عنوان وزیر امور خارجه متوجه این موضوع نشده است که باید دیپلماسی در خدمت امنیت کشور و منافع ملی باشد و دیپلماسی سیاسی به خودی خود ارزشی ندارد مگر اینکه در خدمت منافع ملی و امنیت ملی قرار گیرد."
خبرگزاری تسنیم نزدیک به سپاه پاسداران هم از ظریف به خاطر مواضعش و از آشنا به خاطر انتشار فایل به تندی انتقاد کرده است.
تسنیم با اشاره به بخشی از سخنان ظریف درباره «میدان» و «دیپلماسی» نوشت: «این در واقع موضع‌گیری عجیبی از مشهورترین دیپلمات سالهای اخیر ایران است که «میدان» و «دیپلماسی» را دو ساحت مجزا از هم می‌داند که همواره یکی باید برای دیگری هزینه شود و به‌قول او همیشه این دیپلماسی بوده که برای میدان هزینه شده است.»
این خبرگزاری در ادامه در نقد آشنا مشاور رییس جمهور نوشته است: «آیا آقای آشنا که خود از جمله چهره‌های امنیتی در دولت آقای روحانی است از اهمیت این فایل صوتی مطلع نبوده و در نگهداری آن اهمال کرده است و یا این فایل با برنامه‌ریزی قبلی و به‌شکل غیررسمی برای تأثیرگذاری در انتخابات 1400 منتشر شده است؟»
خبرگزاری فارس هم با انتشار نقدی بر سخنان ظریف نوشته است: «فرامتن این فایل صوتی در یک جمله خلاصه است؛ برخلاف تصور رایج در جمهوری اسلامی نه تنها رئیس جمهور اختیار ندارد، بلکه برخلاف تصور پیشین حاکمیت دوگانه نیز وجود ندارد و تنها و تنها قاعده حاکم در اداره کشور، قواعد «میدان» است و راهبری نظامی.»
این خبرگزاری در ادامه نوشته است: «ظریف می گوید عین الاسد را بی خبر بودم. تعداد حملات اسرائیل به سوریه را نیز. ماجرای هواپیمای اوکراین را هم من و رئیس جمهور اطلاع نداشتیم. حتی وزیر راه درباره پرواز هما به سوریه خبر نداشت. او همه این موارد را فهرست می کند که بگوید میدان در جمهوری اسلامی میدان‌دار است.»
فارس در ادامه تفسیر کرده که "سارقان و منتشر کننده‌های این فایل صوتی دو هدف را دنبال کردند. اول اینکه هرچه مشکل هست و حتی اگر برجام هم نتیجه نداده است به جهت میدان‌داری میدان است پس هرچه فریاد دارید بر سر میدان بزنید. دوم اینکه ریاست جمهوری در ایران نقش ندارد و با جابجایی رئیس جمهور نیز مشکل حل نمی‌شود. ثمره نهایی خناسان ازین پروژه دل‌کندن مردم از تغییر از طریق صندوق و قهر با انتخابات است.»
در تحلیل های میانه‌رو ها اما این بحث وجود دارد که با این فایل صوتی هم احتمال نامزدی ظریف در انتخابات از بین رفته و هم مذاکرات وین به مشکل می خورد.
سایت جماران معتقد است دو دسته از انتشار این فایل صوتی سود می‌برند: «دلواپسانی که انتشار این فایل را گردن ظریف می اندازند و در حالی که احتمال نامزدی وی وجود دارد، او را زیر فشار می‌گذارند در میانه مذاکرات هر نوع توافقی را گرفتار حواشی و چالش‌های جدی می‌کنند. دوم جریان برانداز و تحریمی که با انتشار این فایل، دوباره ادبیات «ماله‌کش اعظم» را برای ظریف بازتولید کرده و به دنبال سوزاندن او در انتخابات نزد مردم ناراضی و خسته‌ای می روند که از وضع فعلی که فعلا انگیزه ای برای مشارکت ندارند.»
اما عطاءالله مهاجرانی وزیر اسبق فرهنگ و از سیاستمداران میانه رو در توئیتی به شدت از لو رفتن این فایل در دولت انتقاد کرد و نوشت: «حالا دولت و تدیر و امید در فکر بقیه نوارهای گفتگو باشد. امیدوارم وزیر اطلاعات و دفاع و کشور و دبیر شورای عالی امنیت ملی اگر گفتگو کرده باشند جای نوارها امن باشد. پیداست موش تا انبار شما حفره زده است. وقتی ترتیب اینگونه مصاحبه ها را می دهید در فکر حفاظت اسناد هم باشید. تدبیر؟!»
