کدام دانشگاه‌ها و مؤسسات همکاری بیشتری در پیشگیری از تقلب داشتند؟
ایجاد دسترسی آزاد و رایگان به متون علمی و پژوهشی می‌تواند در شناسایی تخلفات علمی و پژوهشی مانند جعل داده و سرقت علمی و.... و جلوگیری از رخداد آن‌ها کمک کند. به همین دلیل برنامه‌ریزی و تشویق پژوهشگران به ثبت پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها می‌تواند در بهبود این وضعیت کمک‌کننده باشد. بر اساس آخرین آمار ایرانداک مؤسسات زیر نظر وزارت علوم، بیشترین میزان ثبت پایان‌نامه و رساله و همچنین همانندجویی...
به گزارش ایسنا، در سال 1396 قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و آیین‌نامه اجرایی آن نیز در سال 1398 به تصویب هیئت وزیران رسید.
بر اساس تبصره 9 این قانون، حوزه‌های علمیه و همچنین دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، مؤسسه‌های آموزش عالی، پژوهشی فناوری کشور، دولتی و غیر دولتی موظف هستند که پیشنهاده‌ها (پروپوزال‌ها)، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان و دانش‌آموختگان تحصیلات تکمیلی خود را که فاقد طبقه‌بندی هستند را در سامانه‌های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) ثبت و همانندجویی کنند.
بر اساس این قانون، گواهی ثبت و بارگذاری فایل و همانندجویی این مدارک برای هرگونه پرداخت مالی به استادان راهنما، مشاور و داور و همچنین امتیاز ترفیع و ارتقای آن‌ها و همچنین دانشجویان، الزامی است.
برای انجام این قانون، «سامانه همانندجو» و «سامانه ملی ثبت پیشنهاده‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها»، توسط ایرانداک راه‌اندازی شد.
آخرین آمار از عملکرد ایرانداک حاکی از این است که روند سالانه ثبت پایان‌نامه و رساله در ایرانداک تا سال 1398 یک روند افزایشی بوده و در سال‌های 1399 و 1400، نسبت به سال 1398 کاهش داشته است.
دانشگاه‌ها و مؤسسات با بیشترین میزان ثبت پایان‌نامه و رساله
بر اساس آخرین آمار ایرانداک در سال تحصیلی 1400-1399، در مجموع 458 مؤسسه، نزدیک به 70 هزار پارسا و 368 مؤسسه، بیش از 47 هزار پیشنهاده را در سامانه ثبت کرده‌اند. «وزارت علوم»، «مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی و جهاد دانشگاهی» و «دانشگاه آزاد اسلامی» مؤسسات با بیشترین ثبت پایان‌نامه و رساله (پارسا) و پیشنهاده (پروپوزال) بودند و حوزه‌های علمیه نیز هیچ‌گونه ثبتی نداشته‌اند.
بر اساس این آمار به ترتیب دانشگاه‌های شهید بهشتی، فردوسی مشهد و تبریز بیشترین ثبت پایان‌نامه و رساله و دانشگاه‌های فردوسی مشهد، تربیت مدرس و شهید بهشتی از بین مؤسسات زیر نظر وزارت علوم، بیشترین ثبت پروپوزال را در سامانه‌های ایرانداک داشته‌اند.
دانشگاه‌ها و مؤسساتی که درخواست همانندجویی بیشتری داشتند
سامانه «همانندجو» با کاوش خودکار در این آثار، نوشته‌های همانند را بازیابی و میزان همانندی و منبع اطلاعات همانند را نمایش می‌دهد. در سال تحصیلی 1400-1399، نزدیک به 36 هزار استاد و 190 هزار دانشجوی عضو سامانه همانندجو از 631 مؤسسه، نزدیک به 222 هزار درخواست همانندجویی داشته‌اند.
بیشترین درخواست همانندجویی نیز توسط وزارت علوم، مؤسسات آموزش عالی غیردولتی غیرانتفاعی و جهاد دانشگاهی و دانشگاه پیام نور به ثبت رسیده است. حوزه‌های علمیه نیز با هفت درخواست، کم‌ترین درخواست همانندجویی را داشته‌اند.
در سال تحصیلی 1400-1399، دانشگاه‌های تهران، فردوسی مشهد و شیراز رتبه‌های نخست تا سوم همانندجویی را به دست آورده‌اند.
در میان نشریه‌های علمی عضو سامانه همانندجو؛ نشریه فقه و مبانی حقوق اسلامی، نشریه پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی و نشریات دانشگاه جامع امام حسین (ع)، رتبه‌های نخست تا سوم همانندجویی را به دست آورده‌اند.
همچنین از بین همایش‌ها نیز همایش ملی پژوهش‌های نوین دانشگاهی در هنر معماری و عمران، کنگره ملی مهندسی عمران دانشگاه شیراز و کنگره ملی مهندسی عمران دانشگاه صنعتی سهند نیز در میان همایش‌های عضو سامانه همانندجو، بالاترین رتبه همانندجویی را در سال تحصیلی 1400-1399 داشته‌اند.
سهم زنان و مردان در ثبت پایان‌نامه و رساله
بر اساس آمار پایان‌نامه‌ها و رساله‌های ثبت شده در ایرانداک در سال تحصیلی 1400-1399، حدود 47 درصد از پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها برای زنان و 52 درصد از آن‌ها برای مردان بوده است. همچنین مشخص شده است که زنان بیشتر پایان‌نامه و مردان بیشتر رساله ثبت کرده‌اند.
دانش‌آموختگان کدام کشورها بیشتر پایان‌نامه و رساله ثبت کردند؟
برای اجرای قانون پیشگیری و مقابله با تقلب، از آبان 1397 از طریق سامانه ملی ثبت پیشنهاده‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و با همکاری سازمان امور دانشجویان، نسبت به پذیرش نسخه الکترونیکی پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانش‌آموختگان ایرانی بیرون از کشور اقدام شده است. این مدارک پس از کنترل ایرانداک و تأیید سازمان امور دانشجویان، ثبت می‌شوند. در سال تحصیلی 1400-1399، 694 پارسا در این سامانه ثبت شده‌اند.
دانش‌آموختگان سه کشور ایتالیا، آمریکا و کانادا بیشترین ثبت پایان‌نامه و رساله را داشته‌اند.
ایجاد دسترسی آزاد به متون علمی و پژوهشی و ایجاد دسترسی رایگان به این متون می‌تواند در جلوگیری از تخلفات و شناسایی تخلفات علمی و پژوهشی مانند جعل داده و سرقت علمی و.... کمک کند. همچنین دسترسی آزاد می‌تواند باعث دیده شدن، خوانده شدن و افزایش ارجاعات منابع پژوهشی شود. با توجه به این‌که یکی از مشکلات مقالات کشور، کم‌بودن میزان ارجاعات و همچنین شناسایی تخلفات پژوهشی است، برنامه‌ریزی و تشویق پژوهشگران و مؤسسات به ثبت پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها و دیگر منابع پژوهشی می‌تواند در بهبود این وضعیت کمک‌کننده باشد.
انتهای پیام
