یک دست و دو هندوانه ارزی و بنزینی / برنامه دادن کار حوزه نیست... / تبادل هشدار‌ها در مذاکرات

به گزارش «تابناک»؛ روزنامه‌های امروز شنبه یازدهم دی ماه در حالی چاپ و منتشر شد که ناگفته‌هایی از درایت فرمانده حاج قاسم در روز‌های توفانی منطقه، تغییر یارانه بنزین به نفع عدالت، دیدار رئیس جمهور با مراجع عظام تقلید و گردش سویه جدید کرونا در کل کشور در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.

در ادامه تعدادی از یادداشت‌ها و سرمقاله‌های منتشره در روزنامه‌های امروز را مرور می‌کنیم؛

مهدی حسن زاده طی یادداشتی در شماره امروز خراسان با عنوان یک دست و دو هندوانه ارزی و بنزینی نوشت: حدود دو ماه است که موضوع جایگزینی یارانه نقدی به جای اعطای ارز 4200 مطرح است. تردیدی نیست که هر گونه تغییر در نظام یارانه‌ای و نقدی سازی یارانه پنهان چه در بخش انرژی و چه در بخش ارزی، شوک قیمتی موقتی را به دنبال دارد و در نتیجه نمی‌توان تبعات تورمی این طرح را نادیده گرفت. هرچند در نهایت منافع این طرح در توزیع یارانه نقدی به نیازمندان و حذف رانت بسیار بزرگی که به واردکنندگان می‌دهد و به نتیجه نمی‌رسد، قابل کتمان نیست و از این رو تبدیل ارز 4200 به یارانه نقدی یا یارانه کالایی، مورد اجماع طیف وسیعی از اقتصاددانان است. در چنین شرایطی خبر اجرای آزمایشی طرح اختصاص سهمیه بنزین به هر فرد به جای هر خودرو نیز مطرح شد. خبری که نشان می‌داد به زودی قرار است در دو جزیره کیش و قشم به جای اعطای سهمیه ماهانه 60 لیتری بنزین 1500 تومانی، سهمیه‌ای معادل 15 تا 20 لیتر بنزین به ازای هر فرد اختصاص یابد. سهمیه‌ای که برای افراد فاقد خودرو قابل تبدیل به یارانه نقدی باشد. این طرح که سال هاست در محافل کارشناسی مطرح است و حتی سال 98 یکی از گزینه‌های روی میز دولت قبل بود، طرحی است که ابعاد آن را باید به دقت بررسی کرد.

این طرح نیمی از جامعه را که فاقد خودروست و بخش عمده آن‌ها افراد کم درآمد هستند از یارانه بنزین بهره مند می‌کند. اگر چه نکته مهم در این طرح مانند طرح سال 98 این است که بخشی از اقشار ضعیفی که از خودرو استفاده کاری می‌کنند و در قالب خودروی عمومی و تاکسی نمی‌گنجند، در چنین طرح‌هایی دچار مشکل می‌شوند و نارضایتی همین اقشار موجب بروز مسائلی نظیر آبان 98 می‌شود. در این میان، توضیحات مقامات دولت نشان می‌داد که طرح بنزینی مذکور آزمایشی فقط در دو جزیره کیش و قشم انجام می‌شود و فعلا برنامه‌ای برای اجرای سراسری آن وجود ندارد. با این حال، همزمانی اجرای آزمایشی این طرح و اجرای قطعی و قریب الوقوع حذف ارز 4200، به منزله اجرای دو جراحی همزمان در اقتصاد است که تبعات اجتماعی به دنبال دارد. اگر چه ممکن است استدلال مسئولان دولتی این باشد که اقدام بنزینی همزمان با ارز 4200 نخواهد بود، اما لو رفتن این خبر و کنار هم قرار گرفتن دو جراحی ارزی و بنزینی این نگرانی را ایجاد می‌کند که آیا تبعات هر دو اقدام را همزمان می‌توان مدیریت کرد؟ واضح است که روزی بالاخره باید پرونده ارز 4200 را بست.

همچنین موضوع یارانه بنزین را باید در مهلت زمانی مشخصی سامان دهی کرد، اما نگه داشتن جامعه در برزخ اجرای این دو طرح و طولانی شدن مدت زمان تصمیم گیری برای اجرای طرح و همچنین برخی مواضع متفاوت متولیان دولتی نشان می‌دهد که نمی‌توان به اجرای همزمان یا با فاصله زمانی کم در این دو طرح دلخوش بود؛ لذا اعلام قطعی توقف اجرای یکی از این دو طرح و تمرکز بر طرح دیگر و اجرای هر چه سریع‌تر آن همراه با موضع یکسان و شفاف دولت درباره اجرای طرح و همراه کردن هرچه بیشتر مردم با این اقدامات اصلاحی و اقدامات رسانه‌ای اثرگذارتر در این زمینه ضروری است و گر نه با یک دست نمی‌توان این دو هندوانه سنگین را برداشت.

سیدقائم موسوی، تحلیلگر سیاسی طی یادداشتی در شماره امروز مستقل با عنوان تبادل هشدار‌ها در مذاکرات نوشت: در تاریخ موضوعات ثالث زیادی بودند که موجی از رقابت شدید را میان قدرت‌های روز یا بلوکی از قدرت‌ها فراهم کرده‌اند. بعد از جنگ جهانی دوم خودداری اتحاد جماهیر شوروی از خروج نیروهایش از آذربایجان ایران، شرق و غرب را به رویارویی کشانده بود. بعد‌ها در آغاز دهه 1960 میلادی نیز بحران موشکی کوبا به مراتب شدیدتر از غائله آذربایجان، می‌رفت که جهان را در چاه جنگ اتمی فرو ببرد. اکنون نیز مسائلی از همان جنس، پتانسیل ایجاد تقابلی زیان بار را میان قدرت‌های جهانی دارند. مناقشه اوکراین و احتمال تهاجم روسیه به این کشور و منازعه تایوان و امکان حمله چین به آن پدیده‌هایی هستند که سوخت رویارویی غرب را با روسیه و چین فراهم کرده‌اند. در تماس 50 دقیقه‌ای که بایدن و پوتین با یکدیگر داشته‌اند، طرفین به شدت به یکدیگر هشدار داده‌اند. بایدن در تلاش بود تا تلخی هزینه‌ها به روسیه به خاطر تهاجم به اوکراین را به او یادآور شود و با این مکانیزم نوعی بازدارندگی برای اقدام پوتین انجام دهد. پوتین نیز با اشراف به دارا بودن مکانیزم انرژی برای تاثیر بر اروپا و همچنین تمرکز آمریکا بر کنترل چین، از پیوستن احتمالی اوکراین به ناتو به شدت ابراز نگرانی کرده و آن‌ها را از این اقدام بر حذر داشته است. پوتین به خوبی می‌داند که تمرکز آمریکا بر چین و همچنین نیاز اروپا به گاز روسیه، تهدیدات آن‌ها را کم‌زهر می‌کند و بر همین اساس آن‌ها را خیلی جدی نمی‌انگارد. به غیر از این دو مسئله، مؤلفه دیگری نیز پوتین را دلگرم به نادیده‌انگاری بلوف‌های بایدن و اروپا می‌کند. مذاکرات احیاء برجام در وین در جریان است. روسیه به خوبی نشان داده است که در این دور از مذاکرات دست بالا را دارد. توئیت‌های اولیانوف نقش برجسته نزدیک کردن دیدگاه‌ها به یکدیگر و تعدیل مطالبات حداکثری را نشان داده است. اولیانوف به صورت آشکاری از تاثیر نقش روسیه و چین در ترقیق خواسته‌های حداکثری جمهوری اسلامی پرده برداشته است.

دعوت پوتین از آقای رئیسی برای حضور در روسیه به صورت واضحی، سیگنال‌هایی برای آمریکا نیز ارسال کرده است. صریح‌ترین آن‌ها این است که حل و فصل بحران‌ها ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، نمی‌شود یکی را بدون دیگری به سرانجام مطلوبی رساند. برای ایران مهم است که دوری و نزدیکی خودش را به این مسائل تنظیم کند. با دوری متناسب از تقابل آن‌ها در مورد مناقشه اوکراین، قادر خواهد بود از آسیب‌هایش از جمله امکان مصالحه شدن در امان بماند و با نزدیکی ظریفی به آن می‌تواند با استفاده از شکاف رو به تزاید آن‌ها، بزرگترین بحران دو دهه اخیر خودش را حل و فصل نماید.

البته این ظرافت ماحصل درک حلاوت‌های تلخ عشق به شرق است که شمه‌ای از آن در عزم چین برای تسلیح عربستان به فناوری موشک بومی نمود یافته است. جمهوری اسلامی در حالی که برای گذران دشوار دخل و خرجش، نفتش را با تخفیفی به چین می‌دهد که ریسکش کمتر از تحریم‌های احتمالی آمریکا است، عربستان در تلاش است با فناوری موشک‌های چینی قدرت توازنش را بالا ببرد.

درب دغدغه مسائل همچنان بر همان پاشنه‌ای می‌چرخد که ذهن امیرکبیر را به خودش مشغول کرده بود با این تفاوت که امر بر امیر مشتبه بود که نیروی سومی بایستی موازنه را میان شرق و غرب برقرار سازد، اما اکنون (با شواهدی که از چند دوره مذاکره در دست داریم) سیاست خارجی کشور در گره زدن مقدرات کشور به شرق یا غرب دست و پا می‌زند و در نوسانی هشت ساله کشور را در کام روزمرگی‌ها کشانده است.

آیت‌الله سید حسین موسوی تبریزی، دبیر کل مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم طی یادداشتی در آرمان ملی نوشت: گرچه رئیس‌جمهور در سفر اخیر خود به قم گفته حوزه برای مشکلات راهکار ارائه دهد، اما حوزه موظف نیست که طرح و برنامه‌ای به دولت دهد. بلکه وظیفه حوزه این است که کلیاتی را که درد‌ها و خواسته‌های مردم است و حق مردم است که به آن‌ها برسند را به روسای جمهور، مجلس و سایر کسانی که می‌آیند، منعکس کنند. برنامه را کسی می‌تواند بدهد که به جزئیات تمام مسائل کشور اعم از درآمدها، قرض‌ها و برنامه‌های مدیریت، صنعت و تجارت جامعه اطلاعات کاملی داشته باشند و بر اساس آن بگویند که چه کار‌ها و اقداماتی باید صورت بگیرد. این کار حوزه‌ها نیست که بگویند ارز را چه قیمتی قرار دهید. بلکه مراجع و بزرگان کلیاتی را برای پیشرفت جامعه، رفاه جامعه، از بردن معاصی، گناه‌ها و دزدی‌ها و خیانت‌ها در جامعه بیان می‌کنند. در حقیقت مراجع و حوزه‌ها پیشنهاد‌های خاص، حزئی و موردی نمی‌دهند. بلکه آنچه مراجع می‌گویند از این قرار است که باید به مشکلات مردم رسیدگی کرد، دادگاه‌ها باید عادلانه رفتار کنند یا با زندانیان چگونه رفتار کنند. البته نوعا اطلاعات دیگری هم به مراجع می‌رسد و گلایه‌های مردم نیز پیش مراجع زیاد می‌آید. بالاخره مردم مشکلات خود را پیش روحانیون و مراجع می‌آورند، چون در راس نظام جمهوری اسلامی یک روحانی، ولی فقیه است و علما ولو اینکه مستقیم نباشد، اما در این مدیریت‌ها سهم دارند؛ لذا مردم به بزرگان و مراجع هم درد دل خود را می‌گویند و هم از مشکلاتی که وجود دارد، صحبت می‌کنند. البته الحمدا... امروز مشکلات بر کسی پوشیده نیست و یکی از مهم‌ترین مشکلات بیکاری و گرانی است که همه درگیر آن هستند. مردم هر هفته بخواهند کالایی را خریداری کنند آن کالا نسبت به هفته قبل گران‌تر شده و این است که مردم از مراجع می‌خواهند ثبات در جامعه ایجاد شود. اما متاسفانه آن‌هایی که مخالف نظام هستند این مسائل را به دستاویزی برای تخریب و مخالفت علیه نظام قرار می‌دهند و جوانان و آن‌هایی که ناراحتی‌هایی از این وضعیت دارند را با حرف‌های خود تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ لذا فرقی نمی‌کند رئیس‌جمهور و سایر مسئولان هرچه سریع‌تر باید این مساله اقتصادی را حل کنند و مراجع نیز حتما و بیشتر بر این مسائل تکیه کرده و می‌کنند. دولت باید فارغ از جناح بندی‌ها و گرایش‌های سیاسی از کارشناسان و صاحب‌نظران در امور مختلف برای حل مشکلات دعوت کند. حکومت باید از متخصصان برنامه بگیرد و بر اساس تخصص پیش برود. حتی نمایندگان مجلس نیز ولو اینکه نماینده مردم هستند باید از متخصصان باشند و از متخصصان برای برنامه‌های مختلف به ویژه مسائل اقتصادی دعوت کنند تا برای برنامه‌ها و قوانینی که می‌خواهند تدوین کنند از حضور و نظر آن‌ها نیز استفاده شود. امور زندگی مردم از آن مردم است و از این رو باید برای حل مسائل زندگی مردم از افراد بالادست علمی و تجربی نظر و برنامه بخواهند و آن را در مجلس بررسی کننند.