آسیب‌های اجتماعی چالشی چند وجهی / باز شدن پنجره امید در شیراز

از طرفی کارشناسان معتقد هستند که میزان بروز و شیوع آسیب‌های اجتماعی که گروه زیادی از رفتارها در جوامع انسانی را شامل می‌شود، می‌تواند برآیندی از وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی یک جامعه، لذا توجه به این آسیب‌ها و تلاشی دانش‌محور و تاثیرگذار برای کاهش و حذف آن، یک ضرورت غیرقابل چشم پوشی است.

امروز دامنه بروز و شیوع آسیب‌های اجتماعی از جوامع بزرگ شهری به شهرهای کوچک و حتی روستاها نیز کشیده شده است به طوریکه هر روز می‌توان اخباری در مورد وقوع پدیده‌هایی نظیر اعتیاد، طلاق و... در جوامع مختلف، بدون در نظر گرفتن شاخص جمعیت، بود.

اگرچه آمارهای شفاف و دقیق از میزان ابتلای جامعه به آسیب‌های اجتماعی، در دست نیست و معمولا دستگاه‌های مسئول، در برابر ارائه آمارها مقاومت نشان می‌دهند، اما باید قبول کرد که داده‌های آماری مناسب و دقیق نیز برای ارائه برآیندی با کمترین درصد خطا، نیز در ایران وجود ندارد.

آگاهان اعتقاد دارند که حضور متکدیان، خیابان‌گردها، کارتن‌خواب‌ها، معتادان متجاهر و.... در نقاط مختلف شهری خصوصا کلانشهرهایی نظیر شیراز، گواهی بر ناکارآمدی اقداماتی است که شمار آنها طی سال‌های گذشته زیاد اما تاثیرگذاری اندک بوده است.

صاحبنظران معتقد هستند که برای برنامه‌ریزی دقیق در مسیر حل یک مسئله، ابتدا باید چالش آن مسئله را پذیرفت و برآیند آماری نسبتا دقیقی از وضعیت بروز و شیوع آن در جامعه داشت؛ این موضوع را امروز که جامعه با بلای کرونا درگیر شده است، به خوبی می‌توان دریافت که اگر مسئله مخاطرات یک بیماری را نپذیریم و سعی در دست یابی به آماری دقیق از وضعیت موجود نداشته باشیم، به حتم نمی‌توانیم ابعاد مشکل را ارزیابی و برای حل آن برنامه ریزی کنیم.

به گزارش ایسنا، اگرچه طی سه دهه گذشته، اعتبارات کلان و اقدامات گسترده‌ای در حوزه آسیب‌های اجتماعی تدوین و اجرا شده است اما نمی‌توان به تاثیرگذاری همه آنها باور داشت چرا که در موضوعی نظیر اعتیاد، شاهد افزایش شمار معتادان متجاهر، چند وجهی و زنانه شدن اعتیاد و... هستیم.

این موضوع در دیگر مباحث مانند فقر، حاشیه نشینی، طلاق و... هم نمود و بروزی مشابه داشته است؛ به طوریکه بسیاری از کلانشهرها نظیر شیراز، به اجبار زیر بار مسئولیت قانونی بخش‌های حاشیه شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی رفته‌اند و بعضی از این بخش‌ها را جزو نقاط شهری مصوب کرده‌اند.

غفلت نسبت به آسیب‌های اجتماعی

معاون اجتماعی سپاه فجر استان فارس با بیان اینکه آسیب‌های اجتماعی از موضوعات مغفول مانده جامعه است، از احصاء خلاءهای این حوزه خبر داد و تاکید کرد که مباحث مرتبط با اعتیاد، تحکیم بنیان خانواده، حاشیه‌نشینی و... از آسیب‌های مهم جامعه است.

سرهنگ محمدجعفر دوستدار با یادآوری اینکه معاونت اجتماعی سپاه، بخشی نوپاست که 2 سال قبل فعال شده است، گفت: برنامه‌های کارآمد باید طراحی و همت تلاش در حوزه‌های مختلف به سمت کاهش و توقف آسیب‌های اجتماعی سوق پیدا کند.

او با بیان اینکه از ابتدای راه اندازی معاونت اجتماعی سپاه، موضوع احصاء خلاءهای موجود در مسیر رفع آسیب‌های اجتماعی مد نظر بوده است، گفت: حوزه آسیب‌های اجتماعی فاقد متولی مشخصی بوده و با وجود آنکه اقدامات و تلاش‌هایی انجام شده اما موفقیت‌ها چشمگیر نبوده است.

دوستدار با تصریح اینکه تلاش معاونت اجتماعی با هدف تسهیلگری در حوزه آسیب‌هاست نه تصدیگری امور، گفت: در موضوع زنان معتاد متجاهر به عنوان آسیبی که روند افزایشی داشته، در فارس فاقد مرکز ماده 16 هستیم؛ اکنون یک مجموعه خصوصی ورود کرده و معاونت اجتماعی سپاه هم به عنوان تسهیلگر و حمایت کننده، حضور دارد.

محله محوری برای رفع آسیب‌های اجتماعی

او رویکرد این معاونت را تمرکز کار بر محله محوری و ناظر بر حل مسئله دانست و گفت: باید تلاش کنیم تا هسته‌های بالقوه، بالفعل شده و روند فعالیتها تسهیل شود؛ محله ها خودکفا شده و راسا اقدامات را دنبال کنند، در موضوع آسیبهای اجتماعی با کادر اداری نمی‌توان مقابله جدی و تاثیرگذاری داشت.

معاون اجتماعی سپاه فجر فارس هم قبول دارد که تاکنون در ارائه آمار، تهیه و تدوین اقلام فرهنگی با هدف ارتقاء آگاهی‌های جامعه، انجام فعالیت‌های فراگیر برای یک جامعه هدف بزرگ و صرف اعتبارات در مسیر پیشگیری از بروز آسیب‌های اجتماعی، کاهلی داشته‌ایم.

دوستدار در عین حال ورود گروه‌های مردم‌نهاد به این مبحث را تاثیرگذار دانست و تاکید کرد که معاونت اجتماعی سپاه، با رویکرد تسهیلگری، با اقداماتی که تاثیرگذاری آن قابل قبول باشد، همراهی خواهد کرد.

معاون اجتماعی سپاه فجر فارس، جشنواره "کاج" را اولین قدم در مسیر جلب نظر هنرمندان و فرهنگوران برای تولید محتواهای موثر در پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی دانست و ابراز امیدواری کرد که در آینده شاهد برداشته شدن گام‌های بلندتری باشیم.

دوستدار با قبول اینکه بیان نشدن آمارهای واقعی از میزان اعتیاد در جامعه، خود یک آسیب بوده و در مسیر برنامه‌ریزی برای پیشگیری از اعتیاد تاثیرگذار است، گفت: تلاش‌های فراوانی را در حوزه اعتیاد انجام داده‌ایم و قطعا نسبت به سایر جوامع، این تلاش‌ها بسیار گسترده و مداوم بوده است.

او ادامه داد: آنچه که در اولویت قرار نداشته، پیشگیری از بروز آسیب اجتماعی بوده است؛ ما همه تمرکز را بر درمان گذاشته‌ایم، حال آنکه آمارها نشان می‌دهد درصد کمی از کسانیکه به دام اعتیاد می‌افتند، پاک شده و به اعتیاد باز نمی‌گردند.

دوستدار، یکی از راهکارها را حمایت از ایجاد کنندگان زمینه مهارت افزایی و ایجاد اشتغال برای معتادان درمان شده یا در حال درمان دانست و گفت: یکی از مسائل مهم که باید مد نظر قرار گیرد، زنان معتاد است؛ باید با واقعیت‌ها به درستی مواجه شد.

معاون اجتماعی سپاه فجر فارس، آمار اعتیاد در جامعه کارگری فارس را هم بالا دانست و با بیان اینکه فارس در این زمینه استان دوم کشور محسوب می‌شود، گفت: موضوع پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی باید از سوی تصمیم‌سازان و بودجه ریزان هم مد نظر قرار گرفته و اعتبارات متناسب به وضعیت هر استان پیش‌بینی شود.

به گزارش ایسنا، طی ماه‌های گذشته، افزایش شمار معتادان متجاهر و کارتن‌خوابها در نقاط مختلف شیراز خصوص بخشی از بافت تاریخی این شهر، در قالب گزارش‌های تصویری و خبری، منعکس شده است؛ اگرچه واکنش‌ها به این گزارش‌ها بعضا طرح کننده ادعای بزرگنمایی کردن بوده اما اکثر مخاطبان، پیگیری رفع آسیب‌های اجتماعی از چهره شهر را یک مطالبه شهروندی مهم می‌دانند.

یکی از شهروندان ساکن در بافت تاریخی شیراز، تاکید دارد که رفع آسیب‌های اجتماعی از چهره این بخش از شهر، تنها به شکل موردی و مقطعی انجام شده و هیچ زمانی کارآمدی لازم را نداشته است.

او که کارمند یکی از نهادها بوده و پیگیر مسائل اجتماعی است، تاکید کرد که بارها در خصوص وجود اماکنی نظیر یک انبار ضایعات که در آن خرید و فروش اقلام ضایعاتی جمع آوری شده توسط خیابانگردها انجام می‌شود، در بخشی از این محدوده خود یک عامل مهم در بروز و گسترش آسیب‌های اجتماعی در حوزه اعتیاد و کارتن خوابی است.

این شهروند ساکن بافت تاریخی شیراز یادآور شد که از ابتدای شیوع کرونا تاکنون، حتی جمع‌آوری موردی هم انجام نشده و این منجر به افزایش شمار معتادان متجاهر و کارتن‌خوابها خصوصا در ساعات پایانی شب شده است.

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر شیراز نیز اخیرا گفته است که برای انجام طرح ساماندهی معتادان متجاهر، نیازمند همکاری دستگاه‌های مختلف هستیم.

علی ناصری تاکید دارد که علاوه بر شهرداری و شورای شهر، استانداری، فرمانداری، دادگستری، بهزیستی، دانشگاه علوم پزشکی، نیروی انتظامی، اداره امور اتباع و مهاجرین خارجی، شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر و اداره پیشگیری و سامان دهی آسیب دیدگان اجتماعی در این زمینه دخلیند.

او که معتقد است طی سال‌های اخیر اقدامات خوبی در این زمینه اجرایی شده است، به اهداف و برنامه‌های طرح سامان دهی معتادان متجاهر و متکدیان شیراز اشاره و اضافه کرد: سامان دهی جامعه هدف طی چهار گام جذب، ترک، آموزش (مهارت‌های زندگی و حرفه ای) و اشتغال انجام می‌شود.

ناصری یکی از علل اصلی موثر بر عملیاتی نشدن این طرح را، رها شدن افراد جذب شده، پس از طی یک دوره کوتاه درمانی دانست و گفت: کمبود اعتبار از علل مهم رها شدن معتادان و کارتن‌خوابهای جذب شده به مراکز نگهداری بوده است؛ اکنون با اختصاص اعتبار از سوی شهرداری، روند اجرایی سرعت می‌گیرد.

عضو شورای شیراز اعتقاد دارد که مراکز و کمپ‌های موجود در این شهر، گنجایش کافی برای جذب و نگهداری آسیب‌دیدگان اجتماعی به مدت چند ماه را دارند و با تامین اعتبار می‌توان این هدف را دنبال کرد.

او در عین حال، با اشاره به شرایط کرونایی جامعه، لزوم انجام تست از افراد جذب شده و فراهم کردن محیطی برای قرنطینه کسانیکه تست انها مثبت است را ضرورت دانست و گفت: البته در مورد به کارگیری آسیب‌دیدگان اجتماعی از سوی افراد حقیقی و حقوقی برای جمع‌آوری ضایعات و پسماندهای قابل بازیافت، ورود سازمان مدیریت پسماند شهرداری به موضوع را ضروری خواند.

به گزارش ایسنا، با باور به این موضوع که اعتیاد و خیابانگردی و تکدیگری، تنها آسیب‌های اجتماعی نیست، عطف توجه به آسیب‌های اجتماعی که نمود بیرونی کمتری داشته اما تاثیرات عمیق و مخاطره آمیزی بر اجتماع دارد، یک ضرورت محسوب می‌شود و باید در اولویت قرار گیرد.

معاون اجتماعی سپاه فجر فارس در این خصوص، افزایش سن ازدواج، طلاق خصوصا جدایی در سال‌های اول ازدواج و تغییر نگاه جامعه نسبت به این موضوع را از مسائل بسیار مهم در حوزه آسیب‌های اجتماعی دانست.

دوستدار با بیان اینکه ارتقاء آگاهی‌ها در موضوع ازدواج می‌تواند بر کاهش آمار طلاق تاثیری قابل قبول داشته باشد، برونداد فعالیت‌های مرکز "بهار نکو" را یادآور و متذکر شد: این موسسه با ارائه مشاوره و آموزش به زوج‌های جوانی که دچار مشکل شده‌اند و تصمیم به جدایی دارند، در کاهش آمار طلاق تاثیری قابل توجه داشته است.

او تاکید دارد که گسترش آموزش‌ها و اقدامات مشاوره‌ای در حوزه ازدواج و روابط بین زوجین، قبل از شکل گیری ازدواج و برای جوانانی که در سن ازدواج قرار دارند، می‌تواند تاثیری شگرف در پیشگیری از بروز طلاق برجای بگذارد.

دوستدار خاطرنشان کرد که طلاق منفورترین حلال در جامعه اسلامی محسوب می‌شود و آمارهایی که از این آسیب اجتماعی وجود دارد، به هیچ عنوان شایسته یک نظام اسلامی و جامعه شیعه نیست.

معاون اجتماعی سپاه فجر فارس گفت: سال‌های پایانی دبیرستان برای دختران و سال‌های دانشجویی و خدمت مقدس سربازی برای پسران، بهترین زمان در خصوص ارائه آموزش‌های مرتبط با ازدواج و افزایش مهارت‌های فردی در این زمینه محسوب می‌شود اما تاکنون به خوبی از این زمان، استفاده نکرده‌ایم.

به گزارش ایسنا، طی ماه‌های اخیر، نشانه‌های خوبی از عقلانی‌تر شدن مواجهه با آسیب‌های اجتماعی در شیراز به چشم می‌آید؛ حرکتی که برای ایجاد تمرکز محله‌ای بر آسیب‌های اجتماعی با استفاده از ظرفیت سازمان‌ها و نهادهای مختلف، توجه جدی به مباحث اعتباری و بودجه‌ای، بهره‌گیری از توان انجمن‌ها و تشکل‌های مردم نهاد و... امیدواری را برای کاهش تدریجی نمودهای آسیب‌های اجتماعی ایجاد کرده است.

انتهای پیام