آینده برجام چه می شود؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ دولت آمریکا در مواضع اخیر خود پیرامون برجام عنوان کرده که به هیچ وجه اجازه نخواهد دارد تا جمهوری اسلامی به مقاصد خود در برجام برای لغو تحریم های تسلیحاتی دست پیدا کند. در گزارش هایی آمده که یک منبع آشنا با مباحث مربوط به ایران در دولت آمریکا به سی‌ان‌ان گفته است که وکلای وزارت امور خارجه آمریکا یک استدلال حقوقی را آماده کرده‌اند که برمبنای آن، ادبیات توافق هسته‌ای و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل که توافق را تایید کرده، این فضا را برای آمریکایی‌ها باز گذاشته که بگویند با آنکه از آن خارج شده‌اند، طرف توافق هستند. این تفسیر به آمریکا اجازه می‌دهد که بگوید اگر تحریم‌ها تمدید نشوند، واشنگتن هنوز می‌تواند از تمهیدی در توافق هسته‌ای که بازگشت خودکار تحریم‌ها را منجر می‌شود، استفاده کند.

در این میان دولت روسیه با طرح آمریکا مخالفت کرده و طرف های اروپایی برجام نیز با ابراز نگرانی از لغو تحریم تسلیحاتی، اقدام آمریکا را مغایر رفتار این کشور در خروج از برجام ارزیابی می کنند. با این وجود آیا ایران از مواهب لغو تحریم تسلیحاتی برخوردار خواهد شد یا خیر؟ سوال اساسی که می بایست در چارچوب رژیم های روابط بین الملل و بازی قدرت در جهان مورد توجه قرار داد. همزمان با توافق هسته ای ژنو میان ایران و 1+5 در تیرماه 94، ایران انتظار داشت همزمان با اجرای محدودیت های هسته ای، کشورهای طرف نیز تعهدات خود در لغو تحریم ها را اجرایی کنند ولی این مهم تا دی ماه 94 و تا زمانیکه ایران تمام محدودیت ها را به اجرا گذاشت، به تعویق افتاد. در ادامه کار نیز، حتی در زمان دولت باراک اوباما، سنگ اندازی در مسیر تعلیق تحریم ها شنیده شد و با وجود آنکه قراردادهای کلان اقتصادی بین ایران و کشورهای اروپایی و آمریکا بسته شد، از جمله خرید هواپیما، به مدت کوتاهی و با روی کار آمدن دونالد ترامپ، قراردادها یک به یک لغو شدند و کشورهای مختلف تحریم های یکجانبه آمریکا را به نحوی به اجرا گذاشتند. از سال 97 به این سو اقتصاد ایران با ضربات مهلک تحریم مالی و اقتصادی روبه رو شد و آمریکا پا را تا جایی فراتر گذاشت که وزیر خارجه و رهبر انقلاب را به لیست تحریم ها اضافه کرد. هرچند این اقدامات از سوی کشورهای اروپایی، روسیه و چین مورد انتقاد قرار گرفت، اما تحول عمده ای در مسیر تجارت با ایران و سرمایه گذاری خارجی صورت نگرفت و عملا برجام به خسارت محضی تبدیل شد که دست و پای ایران را برای پیشرفت هسته ای بست. امری که با اجرای طرح گام به گام هسته ای سعی در کاهش آلام آن داشت. در شرایط کنونی نیز، به نظر می رسد با وجود انتقاد و یا نکوهش نسبت به اقدام آمریکا برای ممانعت از لغو تحریم های تسلیحاتی، کشورهای اروپایی در نهایت با آن همراهی خواهند کرد. چند سناریو می تواند مطرح باشد. در سناریویی در حالیکه تحریم های تسلیحاتی بنا بر توافق هسته ای، لغو خواهد شد ولی مسیر برای واردات آن به بهانه تحریم های مالی و بانکی و لیست های سیاه بانکی و... عملا مسدود خواهد ماند. هرچند ممکن است به صورت صوری ایران بتواند از کشورهایی چون روسیه یا چین تسلیحات سبک وارد کند. در سناریوی دیگر، آمریکا موفق به عملی کردن مکانیسم ماشه به کمک کشورهای اروپایی خواهد شد و برجام دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت. همچنین می توان تصور کرد، اروپا خواهان مذاکرات تازه برای برجام جدید هسته ای شوند. موضوعی که تا به امروز با مخالفت صریح ایران روبه رو شده است. اساسا، برجام در رویکرد غرب محلی برای تغییر رفتار جمهوری اسلامی در سیاست خارجی بود و لغو تحریم ها در بازه های زمانی 5 و 10 و... ساله، زمان طلایی این کشورها برای چنین تغییری بود. حال آنکه مبنای سیاست خارجی ایران در سال های اخیر تغییر بنیادینی نکرده و برجام چند سالست که محتوای خود را چه در روح و چه در ظاهر خود از دست داده است. این توافق به شکل نمادین برای چانه زنی های دیگر باقی مانده و در صورت اجرایی نشدن لغو تحریم های تسلیحاتی (حتی به صورت صوری)، دیگر محلی از اعراب نخواهد داشت. انتهای پیام /