اصرار تروئیکا برای تبدیل آژانس به عرصه تسویه حساب‌های سیاسی
انگلیس، فرانسه وآلمان پس از ناکامی و شکست‌هایی که در عرصه‌های خارج از آژانس بین‌المللی انرژی در برابر ایران تجربه کردند، اصرار دارند که این نهاد بین‌المللی را به عرصه تسویه حساب‌های سیاسی تبدیل کنند.
به گزارش مشرق، جلسه بررسی اجرای موافقتنامه جامع پادمان با جمهوری اسلامی ایران دقایقی پیش در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین آغاز شد. طبق شنیده‌ها پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی سه کشور اروپایی که دوشنبه شب به دبیرخانه آژانس تحویل شد در این جلسه به رای گذاشته می‌شود. تصویب این سند به کسب دو سوم آراء کشورهای عضو شورا نیاز ندارد، اما میزان حمایت از آن برای تروئیکا که جلودار این حرکت شتابزده و غیرسازنده هستند، مهم است.
بر اساس گزارش‌ها ایالات متحده پیشتر درباره حمایت از این قطعنامه ابراز تردید کرده و گفته بود که تمایلی به تشدید تنش با ایران، در آستانه انتخابات ریاست جمهوری این کشور، ندارد. با این حال متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا دیروز (سه‌شنبه) اعلام کرد که واشنگتن برای اتحاد با شرکای اروپایی خود ارزش قائل است و مخالف جهت متحدان خود عمل نخواهد کرد.
لارنس نورمن خبرنگار ارشد رسانه آمریکایی وال‌استریت ژورنال امروز (چهارشنبه) با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: با تأیید حمایت آمریکا از قطعنامه علیه ایران، باید دید چه کشورهایی به این سند رای موافق و یا رای ممتنع خواهند داد. آمریکا پیشتر تهدید کرده بود که رای ممتنع می‌دهد و سایر کشورها را برای این کار تحت فشار قرار داده بود. وی افزود: هرچند تصویب قطعنامه نیازی به دو سوم آرا ندارد اما گمان می‌کنم تروئیکا امیدوار است که این سند با آراء ممتنع کمتری ثبت شود.
در قطعنامه پیشنهادی تروئیکا ضمن تکرار ادعاها علیه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان و نادیده گرفتن تعاملات رو به جلو میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران، درخواست‌ها برای افزایش همکاری‌های دو طرف تکرار و از تهران خواسته شده است تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد.
پیش نویس این قطعنامه همچنین از ایران می خواهد بیانیه موسوم به 4 مارس درباره حل‌وفصل تمام موضوعات باقیمانده بین ایران و آژانس را «بدون تاخیر» اجرا کند و مجوز بازرسان آژانس را که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده 9 موافقتنامه جامع پادمان لغو کرده است، احیا کند.
پیش نویس قطعنامه یادشده با تکرار ادعاهای سیاسی پادمانی و ریشه‌دار در اسناد جعلی اسرائیل از جمهوری اسلامی ایران می‌خواهد که در خصوص «ذرات اورانیوم با منشاء انسانی در دو مکان اعلام نشده در ایران، توضیحات معتبر ارائه کند و آژانس را از مکان (های) فعلی مواد هسته ای و / یا تجهیزات آلوده مطلع کند»
این درحالی است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده و هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه هسته‌ای ایران به سوی مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند. ایران نیز به همکاری خود با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و تاکید دارد که مسائل باقیمانده با رویکرد حرفه‌ای و بدون جانبداری آژانس قابل حل است.
با این حال، در قطعنامه پیشنهادی ادعا شده است که در صورت عدم «همکاری لازم، کامل و بدون ابهام ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل و فصل همه مسائل پادمانی باقیمانده» ممکن است از مدیرکل آژانس خواسته شود که یک «ارزیابی جامع و به روز شده در مورد احتمال حضور یا استفاده از مواد هسته ای اعلام نشده در ارتباط با مسائل باقی مانده گذشته و حال، در مورد برنامه هسته ای ایران، بر اساس اطلاعات موجود ارائه کند.»
رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی دوشنبه گذشته در جمع خبرنگاران مستقر در وین از قطعنامه علیه ایران در نشست شورا نه حمایت و نه با آن مخالفت کرد؛ اما به طور تلویحی فشار بر ایران را رویکرد سنجیده‌ای ندانست و با اشاره به سفر اخیرش به تهران و دیدار با مقام های کشورمان گفت که به تعاملات با ایران برای پیشبرد بیانیه 4 مارس ادامه می‌دهد.
بیانیه چهارم مارس، توافقی بود که اسفند 1401 میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل‌وفصل تمامی مسائل باقیمانده بین دو طرف صورت گرفت. بر اساس آن، جمهوری اسلامی ایران به طور داوطلبانه با فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر بازرسان آژانس، در چارچوب قانون راهبردی مجلس (قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم ها و صیانت از منافع ملت ایران) موافقت کرد. در پی آن، جلسات متعددی در سطح کارشناسی برگزار و چندین موضوع فنی بین ایران و آژانس حل و فصل شد.
انگلیس، فرانسه و آلمان روز گذشته (سه‌شنبه) با انتشار بیانیه‌ای مشترک در شورا، بدون اشاره به اینکه بدعهدی و بی‌عملی کدام طرف‌ها اجرای برجام را به بن‌بست کشانده است، پایبندی کامل ایران به محدودیت‌های اتمی در این توافق را خواستار شدند.
آن‌ها فهرستی از اقدامات جبرانی ایران در پی خروج یکجانبه آمریکا از برجام را مورد اشاره قرار داده و این ادعای نخ‌نما را مطرح کردند که ما به طور مداوم برای رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک تلاش کرده‌ایم.
سه کشور اروپایی بدون اشاره به فقدان اراده سیاسی کاخ سفید در مذاکرات رفع تحریم‌ها و از سرگیری اجرای برجام، ادعا کردند: ایران در سال 2022 دو بار از دست‌یابی به توافقی که این کشور را به پایبندی به برجام باز می‌گرداند، خودداری کرد و در عوض، مسیر تشدید و گسترش برنامه اتمی خود را در یک سطح هشدار دهنده، انتخاب کرد.
تروئیکا در این بیانیه، از سرگیری تعهدات داوطلبانه ایران در برجام، اجرا و تصویب پروتکل الحاقی و احیای مجوز بازرسان آژانس که ایران براساس حقوق حاکمیتی مصرح در ماده 9 موافقتنامه جامع پادمان لغو کرده است را خواستار شدند.
سفیر ایالات متحده نیز بدون اشاره به اینکه کدام طرف ناقض توافق سال 94 است و با طرح درخواست‌های جدید، تعلل در تصمیم‌گیری و تناقض در رفتار، مذاکرات وین را به بن‌بست کشاند، ادعا کرد که ایران با درخواست‌های فرابرجامی مانع جمع‌بندی گفت‌وگوهای وین و از سرگیری اجرای برجام شد.
لورا هول‌گیت ادعا کرد: ما هر گونه ادعایی را که توسط ایران و چندین کشور عضو دیگر مطرح شده است، مبنی بر اینکه ایالات متحده به نحوی مانع بازگشت ایران به اجرای تعهدات مربوط به برجام می شود، به ویژه اینکه ما و تروئیکای اروپایی فاقد اراده سیاسی برای جمع‌بندی توافق (برای از سرگیری اجرای) برجام در سال 2022 بودیم، رد می کنیم.
وی درحالی که هیات مذاکره کننده ایرانی در وین با طرح ابتکارهای متعدد در گفت‌وگوها تلاش کردند تا مذاکرات به نتیجه برسد، ادعا کرد که در سال 2022 «پس از تلاش های سیاسی فراوان، توافق‌های قابل قبولی روی میز گذاشته شد و در هر نوبت، ایران با خواسته‌های غیرقابل قبول و خارج از برجام پاسخ داد. ایران توافقی را که امکان انعقاد آن وجود داشت نپذیرفت، به فعالیت‌هایی که شانس توافق را از بین می‌برد، ادامه داد و اکنون اظهارات بی‌اساسی را برای مخدوش کردن تاریخ (مذاکرات) مطرح می‌کند.»
گفتنی است که مذاکرات برای از سرگیری اجرای برجام در سال 1401 در هشت دور با حضور نمایندگان گروه 1+4، اتحادیه اروپا و ایران در وین برگزار شد. هیات آمریکایی نیز به صورت غیر مستقیم در گفت وگوها حاضر بود اما نتیجه مذاکرات به دلیل عواملی همچون تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم‌گیری، زیاده‌خواهی و طرح درخواست‌های جدید از سوی آمریکا به بن‌بست کشیده شد.
در واقع، تجربه نشان داده است که کاخ سفید به رغم ادعای دیپلماسی اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در زمینه بازگشت به برجام و جبران سیاست شکست خورده دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا علیه ایران ندارد. این درحالیست که ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده است که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی برای سوء استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.
سفرای جمهوری اسلامی ایران، چین و روسیه روز گذشته با صدور بیانیه‌ای مشترک، به کشورهای غربی که با بدعهدی و بی‌عملی خود، اجرای توافق سال 94 را به بن بست کشانده‌اند توصیه کردند که با نشان دادن اراده سیاسی، گام‌های لازم را برای از سرگیری اجرای توافق سال 94 بردارند.
در این بیانیه مشترک که برای نخستین بار از سوی سه کشور در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جلسه «راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل متحد» ارائه شد، آمده است: کشورهای ما به طور مداوم هواداران قوی برجام بوده‌اند. ما به همراه طرف‌های دیگر، زمان و تلاش خود را در مذاکراتی سرمایه‌گذاری کردیم که منجر به انعقاد توافق برجام در سال 2015 و سپس اجرای آن شد.
بیانیه یادشده که از سوی میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین ارائه شد، می‌افزاید: از سال 2018، هنگامی که آمریکا به طور غیرقانونی و یکجانبه از این توافق خارج شد و تحمیل تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی و اعمال سیاست فشار حداکثری علیه ایران نقطه عطفی برای این توافق شد، حمایت ما از برجام تغییر نکرده است.
ایران، چین و روسیه با تاکید بر اینکه مفاد برجام همچنان معتبر است تصریح کردند: زمان آن رسیده است که کشورهای غربی اراده سیاسی نشان دهند و از چرخه بی‌پایان تشدید که تقریباً طی دو سال گذشته به آن دامن زده‌اند، خودداری و گام لازم را برای از سرگیری اجرای برجام اتخاذ کنند.
جمهوری اسلامی ایران تاکید دارد که مطابق با ضوابط پادمان و پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی به تعهدات خود عمل کرده و هیچگاه وقفه‌ای در این زمینه رخ نداده است. مادامی هم که غرب به تعهداتش در برجام عمل نکند، ایران نیز رفتار متقابلی خواهد داشت.
از این منظر، اگر غرب به عنوان طرف نقض کننده توافق سال 94 مدعی نگرانی درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و به دنبال احیای روندهای نظارتی بیشتر از تاسیسات اتمی ایران است، می‌تواند به جای استفاده ابزاری از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گام‌های مشخص و لازم را برای ازسرگیری اجرای برجام بردارد.
علی باقری کنی سرپرست وزارت امور خارجه کشورمان امروز در جمع خبرنگاران گفت: آژانس یک نهاد فنی است و انتظار می‌رود که همه کشورها از جمله کشورهای عضو شورای حکام بر اساس رویکرد فنی آژانس رفتار کنند.
وی تصریح کرد: رویکرد غیرسازنده برخی از کشورهای عضو در زمینه استفاده از ظرفیت آژانس در مسیر اهداف سیاسی‌شان قطعا به ضرر هویت و نقش تخصصی آژانس خواهد بود
باقری خاطر نشان کرد: ما همواره دولت‌های مختلف را دعوت کرده‌ایم که اجازه دهند آژانس نقش فنی و تخصصی خودش را ادامه دهد و به خاطر ناکامی‌ها و شکست‌هایی که در عرصه‌های خارج از آژانس داشتند، این سازمان را به محل تسویه حساب‌های سیاسی تبدیل نکنند.
منبع: ایرنا