افروغ مبدع «نظریه نقد گفتمان درونی» درگذشت / در نگاه او زنان بی‌حجاب هم عفیف هستند

حامد رحیمی: همین چند روز پیش بود که هشدار داد «همان راهی می‌رویم که زمان پهلوی باعث انقلاب شد». او به‌گونه‌ای با تایید حرکت «جامعه اعتراضی» تاکید کرد که «سکوت مردم معاویه‌ها و فسادها را به‌وجود می‌آورد!... میزان اموال مسئولان قبل و بعد انقلاب را ببینید! انگار انقلاب سفره‌ای است که سر کَندن و بُردن از آن بین مسئولان رقابت است» امید آن بود که این جامعه شناس اصولگرا با حیات طیبه خود در گذار دشوار کنونی، کماکان کمک حال ملت، ایران و اسلام باشد، ولی چه ناباورانه امروز این خبر را خواندم که «عماد افروغ نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و استاد دانشگاه به دلیل عارضه قلبی بامداد امروز - 25 فروردین - درگذشت.

او در سال 1355 برای تحصیل در رشته جامعه‌شناسی وارد دانشگاه سالفورد انگلستان شد. در شهریور 1359 به دلیل برگزاری تظاهراتی علیه آمریکا در مقابل سفارتخانه این کشور که در اعتراض به برخورد پلیس آمریکا با دانشجویان مسلمان ایرانی در آمریکا، برگزار شده بود؛ افروغ دستگیر و زندانی شد و در زندان بیش از 5 بار محاکمه و سپس از آن کشور اخراج شد.

سال 1365 از دانشگاه شیراز کارشناسی جامعه‌شناسی و در سال 1369 از همین دانشگاه کارشناسی ارشد را گرفت. وی دکتری جامعه‌شناسی را از دانشگاه تربیت مدرس در سال 1376 دریافت کرد و در سال 1373 به عنوان دانشجوی نمونه کشور در مقطع دکتری شناخته شد.

از سوابق شغلی وی می‌توان به مدیر گروه اجتماعی مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست جمهوری 73-72 مدیر کتابخانه مرکزی دانشگاه تربیت مدرس 77-76، مسئول گروه سیاست داخلی کمیسیون داخلی، دفاعی و امنیتی دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام 77-79، مدیر گروه فرهنگ، هنر و تاریخ شبکه یک صدا و سیما 82-80، تدریس در دانشگاه‌های مختلف، دبیر و مسئول کمیته علمی همایشهای روشنفکری در ایران و موازین توسعه و ضد توسعه فرهنگی کلان‌شهر تهران اشاره کرد.

افروغ هرچند خود را در دایره اصولگرایی تعریف می‌کرد، اما آزادمردی بود که نقد اصولگرایان را در دستور کار خودش قرار داده بود. این رویکرد او دارای صبغه نظری نیز بود. به عبارت دیگر توانمندی نظریه‌پردازی، او را در جایگاه ارائه راه حل به جامعه فکری قرار داده بود. نظریه «نقد درون گفتمانی‌» ای که او ابداع کرد، و بعدها به نظریه‌ای مسلط در بخش های اندیشگی شد، راه او را در نقد نظام سیاسی مشخص می‌کرد. نظریه راهش را مشخص کرده بود، به همین دلیل هم بود که گفت:«از یک‌دست شدن سیستم می‌ترسم».

از این منظر او که افول اخلاقی ای را که در جامعه سیاسی به تماشا نشسته بود، نقد کرد. اما قبل از همه به جای نقد، پیشرو جنبش اخلاقی ای شد که در آن خود پیشگام بود. او به عنوان مدیر گروه علم و دین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، اعلام کرد راه مذکور توسط او و همکارانش آغاز شده است. او با توجه به شرایط کشور تأثیر این جنبش را در صحنه اخلاق سیاسی، قابل توجه می‌دانست. زیرا همفکرانش را کسانی می‌دانست که علاوه بر سابقه فعالیت سیاسی مبارزاتی و به صورت متشکل و رسمی، به اخلاق توجه ویژه‌ای دارند.

نظریه نقد گفتمان درونی و جنبش اخلاقی اش، او را به نظریه پردازی بر اساس نظریه امام خمینی (ره) در کتاب ولایت فقیه ایشان در باره چگونگی تثبیت قدرت رهبر یک کشور رسانده بود. افروغ در روز 26 دی‌ماه 1390 در برنامه زنده تلویزیونی پارک ملت گفت: «هر فردی از افراد جامعه این حق را دارد که رهبر را استیضاح کند و اگر رهبری نتواند پاسخ مناسب بدهد، خود به‌خود معزول است. مشکل اصلی الآن شکاف و فاصله میان دولت و ملت است، که مدام بیشتر می‌شود».

نقد گفتمان درونی و جنبش اخلاقی ای که او به پا داشت او را به نتایجی رساند که از دید بسیاری ناخوشایند بود؛ از جمله به صراحت مطرح کرد انقلاب یعنی تا پایینی‌ها نخواهند، بالایی‌ها نتوانند، و یا کسی ثابت نکرد، میرحسین با غربی‌ها در ارتباط فکری و مالی بوده است. یا در اعتراضات اخیر به صراحت تاکید کرد که «این شورش طرد شدگان است». و در انتقاد به مسئولان گفت: «مقامات دعوت به جلسات می کنند تا بگویند، اینها هم آمدند و حرف هایشان را زدند، آن ها اصلا عنایتی به عمل ندارند.»

و هنوز کسی در حوزه اصولگرایی چنین سخنانی نمی‌گفت، در باره زنانی که حجاب ندارند، اما او به صراحت تاکید کرد: «چه کسی می تواند بگوید خانمی که حجاب ندارد، عفیف نیست؟»

امید که جامعه ایرانی از جمله شامل اصولگرایان و اصلاح طلبان قادر باشند برای خیر و صلاح خویش و همچنین تمدنی که درآینده میخواهند شکل بدهند، جنبش اخلاقی و نقد گفتمان درونی او را سرلوحه زندگی خویش سازد. زیرا بدون این دو ستون امکان ساختن قدرت مشروع محال است.

بیشتر بخوانید:

• عماد افروغ: چه کسی می تواند بگوید خانمی که حجاب ندارد عفیف نیست؟/ نباید دنبال مدل واحد برای حجاب برویم؛ اقوام ما لباسهایی دارند که نوع حجاب آنهاست

• بزرگترین اشتباه تاریخی ام رای به احمدی نژاد بود / همنوایی مجلس ششم و دولت اصلاحات ناقوس دیکتاتوری را به صدا درآورد / قطبی کردن برای حفظ رانت است
• سقف مصلحت دارد گردنم را می‌شکند / نقدهای افروغ به برنامه‌های 5 رئیس جمهور / اطرافیان امنیتی خاتمی نمی‌توانستند منادی آزادی باشند
• افروغ: انقلاب یعنی یایینی‌ها نخواهند، بالایی‌ها نتوانند / کشور به سمت انقلاب می‌رود اگر.../ کسی ثابت نکرد، میرحسین با غربی‌ها در ارتباط فکری و مالی بوده
• افروغ: این، شورش طردشدگان است / مقامات، دعوت به جلسات می‌کنند تا بگویند، اینها هم آمدند و حرفهایشان را زدند / آنها اصلا عنایتی به عمل ندارند
• افروغ: از قانون اساسی دور شده‌ایم / تغییر آن، تابو نیست / عده ای نشسته‌اند درباره تغییر قانون اساسی هم‌اندیشی می‌کنند / مجلس خبرگان باید متحول شود
• افروغ: وقتی فرصت اعتراض به شهروند داده نمی‌شود، بستر اعتراض غیرمدنی و اغتشاش فراهم می‌شود / رژیم پهلوی می‌گفت، انقلابیون می‌خواهند کشور را تجزیه کنند
• افروغ: پلیس، مسئول شوک روحی و روانی منجر به فوت مهسا امینی است
• افروغ: اعتراضات اخیر؛ جنبش اجتماعی نیست، شورش طردشدگان و خشم شهری است / راه برای حضور اکثریت جامعه بسته است

216216