افزایش تلاش‌ها برای فشار بر تهران / جنگ دوم ایران و اسرائیل در راه است؟
پیامدهای منفی آغاز دوباره خصومت میان ایران و اسرائیل برای کشورهای منطقه و فراتر از آن بسیار سنگین خواهد بود، چرا که منافع حیاتی امنیتی، اقتصادی، تجاری و انرژی در معرض خطر قرار دارند.
فاطمه سرخوش، خبرنگار اقتصادنیوز گزارش عادل رشید در یوراسیا ریویو درباره احتمال آغاز جنگی دیگر بین ایران و اسرائیل را ترجمه کرده است. در این گزارش آمده است؛
درحالی که بیش از دو ماه از اعلام آتش‌بس میان ایران و اسرائیل می‌گذرد، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال جنگی دوباره افزایش یافته است. پرونده هسته‌ای ایران همچنان به عنوان بهانه روی میز است و فشار کشورهای اروپایی و سازمان ملل نیز بر ایران بیشتر شده است.
عادل رشید در یوراسیا ریویو نوشت: آتش‌بس شکننده میان اسرائیل و ایران پس از جنگ 12 روزه، درحال کمرنگ شدن است. از اواخر ماه اوت، پس از آنکه تروئیکای اروپایی تهدید به فعالسازی مکانیزم ماشه کرده اند، نگرانی‌ها از آغاز دور تازه‌ای از خصومت‌ها و حتی جنگی گسترده، افزایش یافته است. در 28 اوت سال جاری، سه کشور اروپایی در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل، مدعی شدند که ایران به طور معنادار به تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای برجام، عمل نکرده است.
این سه کشور به ایران 30 روز فرصت داده‌اند تا اجازه بازرسی‌های بین‌المللی از سایت‌های هسته‌ای و ذخایر اورانیوم با غنای بالا خود را بدهد؛ و همچنین فرآیند «رقیق‌سازی» (یعنی رقیق‌کردن اورانیوم با غنای بالا) را آغاز کند. در صورت عدم تبعیت ایران از این موارد، بند مربوط به بازگشت خودکار تحریم‌ها در برجام فعال خواهد شد؛ بندی که محدودیت‌هایی را بر انتقال سلاح، توسعه موشکی و غنی‌سازی هسته‌ای ایران اعمال می‌کند و همچنین شامل مسدود شدن دارایی‌ها و ممنوعیت سفر افراد مشخص‌شده خواهد بود.
افزایش تلاش‌ها برای فشار بر ایران
آنچه باید به آن توجه داشت این است که ایران هم‌اکنون نیز با تحریم‌های شدید آمریکا، درپی خروج آمریکا از توافق برجام در سال 2018 مواجه است. پس از آن، آمریکا اقدامات اقتصادی شدیدی را علیه ایران اعمال کرد. با این حال، تریتا پارسی، تحلیلگر روابط ایران و اسرائیل، باور دارد که فعال‌شدن مکانیسم ماشه، تنها چشم‌انداز حل بحران هسته‌ای ایران را پیچیده تر کرده و منجر به تشدید تنش‌های سیاسی منطقه خواهد شد.
او در گزارشی در نشریه فارن پالیسی نوشته‌است: همانطور که بمباران غافلگیر کننده اسرائیل در ژوئن نشان داد، این رژیم هیچ نیازی به توجیه حمله به سایت‌های هسته‌ای ایران ندارد. اما مطالبه کنونی سازمان ملل که پشتوانه اروپا را نیز دارد، پوشش سیاسی قابل قبولی را برای حملات تازه فراهم می‌کند. در چشم رهبران اسرائیل، مکانیسم ماشه نه یک مانور دیپلماتیک؛ که یک چراغ سبز است.
حملات پیشدستانه اسرائیل
باید یادآور شد که اسرائیل 13 ژوئن 2025 به ایران حمله کرد؛ یعنی درست سه روز پیش از آنکه دولت ترامپ دور ششم مذاکرات با ایران را در عمان برای دستیابی به توافق هسته‌ای جدید برگزار کند، نشستی که در نهایت لغو شد.
جنگی دیگر تا سالگرد 7 اکتبر محتمل است
در حالی‌که پارسی احتمال می‌دهد جنگی میان اسرائیل (با حمایت آمریکا) و ایران به‌زودی رخ دهد، برخی تحلیلگران ژئوپولیتیک مانند «محمد الدوح»، به «عوامل همگرا و متعدد» ادعا می‌کنند که احتمال حمله گسترده‌تر اسرائیل به ایران در ماه‌های پیش رو را تقویت کرده است، حمله‌ای که محتمل‌ترین زمان آن سپتامبر تا 7 اکتبر 2025 خواهد بود.
شگفت‌انگیز آنکه، ادبیات جنگی در منطقه روزبه‌روز در حال افزایش است. در 18 اوت 2025، یحیی رحیم صفوی، هشدار داد: «ممکن است هر لحظه جنگی تازه با اسرائیل آغاز شود. ما باید قوی و آماده باشیم.» او همچنین تأکید کرد که توقف کنونی خصومت‌ها نباید به‌عنوان آتش‌بس تلقی شود: «آتش‌بسی در جریان نیست؛ ما در مرحله‌ای از جنگ قرار داریم. هیچ پروتکل، مقررات یا توافقی میان ما و آمریکا و اسرائیل نوشته نشده است».
ایران از ان‌پی‌تی خارج می‌شود؟
همچنین گزارش شده است که حسین‌علی حاجی‌دلیگانی، نماینده مجلس ایران، به خبرگزاری تسنیم گفته است که مجلس ایران پیش‌نویس طرحی را برای خروج از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای آغاز کرده است؛ اقدامی که در پاسخ به تهدید تروئیکای اروپایی برای فعال‌کردن مکانیسم ماشه خواهد بود. او گفته است: «این پیامد فعالسازی مکانیسم ماشه خواهد بود». او همچنین سه کشور اروپایی را به‌عنوان منبع بسیاری از مشکلات جهان متهم کرده است.
مواضع روسیه و چین در برابر فعالسازی اسنپ‌بک
با بالا گرفتن نارضایتی ایران از این اقدامات، روسیه و چین نیز به عنوان متحدان این کشور لحن خود را علیه اقدام تروئیکای اروپایی، تندتر کردند. وزارت خارجه روسیه هشدار داده است که غرب باید پیش از آنکه پیامدهای جبران‌ناپذیر و فاجعه‌ای تازه رخ دهد، از تصمیمات اشتباه جلوگیری کند؛ از طرفی وزارت خارجه چین نیز اقدام اخیر اروپا را «غیر‌سازنده» توصیف کرده است.
دور دوم جنگ نزدیک است
از سوی اسرائیل، ژاک نریا افسر پیشین اطلاعاتی، اعلام کرد که دور دوم درگیری با ایران قریب‌الوقوع است. او در 24 اوت در مصاحبه با رادیو 103 اسرائیل گفته است: «احساس می‌کنم که جنگی دیگر در راه است، ایران انتقام خود را خواهد گرفت.
در همین راستا، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس ایران اعلام کرد: «در جنگ احتمالی بعدی، خویشتنداری ما پایان خواهد یافت.» او خطاب به مجلس گفت: «مناطق و اهداف جدیدی در پاسخ ما به هر تجاوزی اضافه خواهد شد، و اگر دشمن بار دیگر زیاده‌خواهی کند، جنگ می‌تواند در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی نیز گسترش یابد.»
نتانیاهو و توهم اسرائیل بزرگ
افزایش نگرانی‌ها در سراسر غرب آسیا به مصاحبه بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل با شبکه آی24 نیوز، در تاریخ 12 اوت بازمی‌گردد؛ زمانی که او به‌طور ضمنی از نوعی ماموریت تاریخی و معنوی اسرائیل با چشم‌انداز «سرزمین موعود» و «اسرائیل بزرگ» سخن گفت.
اظهارات او در این مصاحبه موجی از محکومیت‌های منطقه‌ای را برانگیخت. ائتلافی متشکل از 31 کشور عربی و اسلامی و همچنین اتحادیه عرب، سخنان نتانیاهو را به شدت محکوم کردند. برخی تحلیلگران نیز این گفته‌ها را در پرتو اقدامات نظامی جاری اسرائیل در منطقه تفسیر نمودند. از همین رو، شماری از مفسران عربی عملیات تلافی‌جویانه اسرائیل در برابر حملات 7 اکتبر را نه صرفاً جنگی علیه حماس، بلکه تلاشی برای تصاحب سرزمین‌های بیشتر عربی و تحکیم هژمونی خود بر منطقه دانستند.
نورالدین غانم، مفسر سیاسی در وب‌سایت تی‌آر‌تی ورد نوشت که اسرائیل اکنون در حال پیگیری پروژه اسرائیل بزرگ است، زیرا این کشور احساس می‌کند که رویای پرهزینه و دور از دسترس اش، اکنون قابل دستیابی شده است. او توضیح می‌دهد:«از اکتبر 2023، اسرائیل غزه را به‌طور کامل با کمک تسلیحات آمریکایی و اروپایی، نابود کرده و تجاوزات نظامی خود را گسترش داده است. اسرائیل همچنین به شهرک‌سازی‌های غیرقانونی صهیونیستی در کرانه باختری ادامه داده‌است. همچنین، موجب تضعیف حزب‌الله لبنان شده است، مناطق بیشتری از سوریه را اشغال نموده، حوثی‌های یمن را بمباران کرده، چند مقام ارشد نظامی ایران را در جنگ 12 روزه ترور کرده و کنترل گذرگاه‌های مرزی غزه با مصر را در دست گرفته است؛ اقدامی که خود نقض آشکار توافقات امنیتی با قاهره به شمار می‌رود.
کارشناسان دیگر مانند تریتا پارسی معتقدند که ماشین جنگی اسرائیل اکنون با تمام توان به حرکت درآمده و زمینه را برای رویارویی قریب‌الوقوع و تعیین‌کننده با ایران آماده می‌کند؛ هدف این است که ایران فرصت بازیابی از ضربات اسرائیل و آمریکا در جریان جنگ 12 روزه را نداشته باشد.
بازسازی نیروها
از دیدگاه پارسی، اسرائیل احتمالاً تا پایان 2025 از سرگیری خصومت‌ها را در پیش خواهد گرفت تا مانع آن شود که ایران پس از حملات ژوئن، خود را به‌طور کامل بازیابی و بازسازی کند. او بر این باور است که آغاز سال نو میلادی زمان مناسبی برای شروع حمله نخواهد بود، چرا که همزمان با انتخابات مجلس نمایندگان و کنگره آمریکا است و ممکن است حمایت علنی رئیس‌جمهور ترامپ از جنگ تازه در غرب آسیا، دشوار شود.
کارشناسانی مانند محمد الدوح مدعی‌اند که اسرائیل هم‌اکنون تلاش‌های خود را برای خنثی‌سازی اکوسیستم منطقه‌ای ایران، دوچندان کرده است؛ از جمله با حمله به حوثی‌ها در یمن و همچنین با اعمال فشار بر لبنان برای خلع سلاح حزب‌الله و نیز ادامه عملیات علیه حماس در غزه.
جمع‌بندی
صرف‌نظر از ماهیت گمانه‌زنی‌ها درباره فوریت جنگ، واقعیت این است که جنگ 12 روزه میان ایران و اسرائیل، ریشه‌های درگیری خصومت‌های طرفین را از بین نبرد. این بدان معناست که احتمال ورود به مرحله بعدی این جنگ متوقف‌شده، همچنان بالاست. پیامدهای منفی آغاز دوباره خصومت میان ایران و اسرائیل برای کشورهای منطقه و فراتر از آن بسیار سنگین خواهد بود، چرا که منافع حیاتی امنیتی، اقتصادی، تجاری و انرژی در معرض خطر قرار دارند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.